کشتار 17 شهریور خشن‌ترین سرکوب در طول تاریخ حکومت پهلوی بود

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه کشتار 17 شهریور خشن‌ترین سرکوب در طول تاریخ حکومت پهلوی بود که فقط در یک چهارراه 107 نفر در آن شهید و 400 نفر کشته شدند، گفت: ژنرال هایزر قبل از انقلاب، نتوانست حتی یک نیرو را در ارتش برای انجام کودتا پیدا کند.

به گزارش خبرنگار عطنا، علی‌محمد حاضری، مدیر گروه جامعه‌شناسی انقلاب اسلامی پژوهشکده امام خمینی (ره) و عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس، 27 آذرماه در نشست تخصصی «چهل سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران»؛ بازخوانی آراء و نظریه‌های جامعه‌شناختی در باب انقلاب اسلامی ایران در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی (گزارش تصویری) سخنرانی کرد.

دیدگاه مارکسیست‌های رادیکال افراطی درمورد انقلاب اسلامی ایران

حاضری در ابتدای با اشاره به حوادث قبل از انقلاب، گفت: در آن زمان حرف شاه این بود که او به کمک آمریکایی‌ها قدرت گرفته است و باهم کار می‌کردند ولی از یکجایی به بعد شاه احساس کرد که باید منافع کشور را از منافع آمریکا جدا کند، بنابراین بر روی منافع ملی ایستاد تا اینکه امریکایی‌ها تصمیم گرفتند او حذف شود که این دیدگاه مارکسیست‌های رادیکال افراطی درباره انقلاب است.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس بیان کرد: بر اساس این دیدگاه آنها معتقد بودند که در ایران زمانی که یک انقلاب اصیل و ضدامریکایی در حال وقوع است، امریکایی‌ها تصمیم گرفتند که برای جلوگیری از وقوع یک انقلاب اصیل، یک انقلاب بدل و ساختگی ایجاد کنند.

حاضری در همین زمینه ادامه داد: آنها معتقدند، انقلاب اسلامی ساخته‌وپرداخته امریکایی‌ها برای رسیدن به منافع است و می‌خواستند جلوی مقاصد وقوع انقلاب اصلی را بگیرند و این افراطی‌ترین حالت است.

پیروزی کارتر در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و ادعای حقوق بشر علیه شاه

وی درباره نگاه دیگر بعد از پیروزی کارتر و ادعای حقوق بشر، گفت: شاه در جریان رقابتی انتخاباتی کارتر با پول و منابع با رقیب کارتر وارد صحنه شد اما کارتر در این انتخابات پیروز شد و به‌همین دلیل کارتر سیاست‌های حقوق بشر در دستور کار قرار داد و موجب شد که در بهمن‌ماه 57 انقلاب به پیروزی برسد.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس ادامه داد: امریکایی‌ها می‌دانستند که ادعای حقوق بشر به سرنگونی شاه منجر می‌شود و آنها عامدانه و آگاهانه بر اساس اطلاعاتی که داشتند فهمیدند که این حرکت به سکوت شاه منتهی می‌شود، بنابراین به این سکوت رضایت داشتند.

وی درباره تعارضات اولیه بعد از پیروزی کارتر، گفت: بعد از پیروزی کارتر دو مسئله مطرح شد، یکی اینکه کارتر با برگه حقوق بشر آمده بود و دیگر نمی‌توانست از حکومتی مبتنی بر سرکوب و زندان‌های مخوف حمایت کند، بنابراین شاه باید سیاست‌های خودش را تغییر بدهد، دوم اینکه شاه از قبل پروژه‌های تسلیحاتی و نظامی با امریکا داشت که باید تحویل داده می‌شد، دولت کارتر در این پروژه و دادن تسلیحات به یک حکومت سرکوبگر، تردید می‌کرد.

حاضری افزود: درنهایت در رفت‌وبرگشت‌هایی که شاه به امریکا داشت توانست هر دو موضوع حقوق بشر و خرید سلاح را پشت سر بگذارد، امریکایی‌ها از مسئله فروش سلاح گذشتند و در بحث حقوق بشر ظاهراً با شاه کنار آمدند.

ماجرای 17 شهریور خشن‌ترین سرکوب در طول حکومت پهلوی بود

وی ادامه داد: شاه و شهبانو جزء اولین میهمانان کارتر بودند و کارتر هم برای اثبات دوستی‌اش با شاه در سال 1356 به‌صورت سمبلیک میهمان شاه شد و سعی کرد همه شکاف‌ها را پُر کند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس گفت: دولت کارتر از سیاست اعطای آزادی هم‌زمان با چماق سرکوب شاه حمایت می‌کرد به‌طوری‌که در تابستان 1357 دولت شاه مجبور شد در چند شهر اصفهان حکومت‌نظامی کند و امریکایی‌ها با این موضوع هیچ مخالفتی نکردند، بلکه حمایت هم کردند.

وی بیان کرد: همچنین وقتی که ماجرای 17 شهریور اتفاق افتاد و نیروها را در مقابل مردم بی‌پناه کشاندند هیچ اعتراضی از جانب امریکا نبود درصورتی‌که در این ماجرا 107 نفر کشته و 400 نفر زخمی شدند و این اتفاق در طول حکومت پهلوی خشن‌ترین سرکوب است و کارتر این کار را تأیید کرد.

حاضری درباره دولت نظامی ازهاری، گفت: بعد از شریف امامی، ازهاری وارد دولت نظامی و سیاست‌های سرکوبگرایانه شد، مجدداً در این زمینه هم مخالفتی از سوی امریکایی‌ها شنیده نشد این در صورتی است که اسناد و مدارک نشان می‌دهد که شاه به اتخاذ این تصمیم تشویق به توسعه هم می‌شود.

تلاش امریکا برای مصالحه با جبهه ملی

وی افزود: دولت نظامی ازهاری کاری از پیش نمی‌برد و سیاست سرکوب نتیجه‌بخش نبود، نهایتاً به تشکیل دولت ائتلافی از مخالفان میانه‌رو به سراغ افرادی از جبهه ملی می‌روند و در استراتژی امریکا اصلاً مصالحه با جریان مذهبی مخالف نیست بلکه مصالحه با جبهه ملی است.

حاضری با اشاره به شکل‌گیری دولت بختیار در اواخر سلطنت شاه، اظهار کرد: انتخاب بختیار، تشکیل دولت بختیار کاملاً در دستور کار امریکایی‌ها قرار می‌گیرد در این فاصله که بختیار آمده تصمیم می‌گیرند که از بختیار بدون شاه حمایت کنند و شاه حذف شود ولی حمایت از بختیار کار ساده‌ای نیست زیرا لازم است که کل ارتش وفادار به شاه را پشت بختیار قرار دهند.

مأموریت‌های ژنرال هایزر در ایران

وی در همین زمینه ادامه داد: ژنرال هایزر از سوی امریکایی‌ها مأمور انسجام ارتش بعد از خروج شاه می‌شود و درعین‌حال باید بتواند وفاداری ارتش به شاه را به بختیار منتقل کند و اگر پروژه بختیار شکست بخورد در آخرین فرصت، مقدمات کودتا را تدارک ببیند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس درباره مأموریت دیگر ژنرال هایزر در ایران، گفت: مأموریت دیگر او جمع‌آوری مجموعه تجهیزات بزرگ جاسوسی بود تا مدارک و اسناد حفظ شوند و مستشاران امریکایی که در ایران بودند دچار آسیب نشوند تا در فرست مناسب آنها را از ایران خارج کنند.

«هایزر» نتوانست یک نیرو را در ارتش برای انجام کودتا پیدا کند

وی افزود: ژنرال هایزر برای انجام مأموریت‌ها خیلی تلاش کرد اما نتوانست یک نیرو را در ارتش برای انجام کودتا پیدا کند در چنین شرایطی نهایتاً امریکایی‌ها متوسل به این شدند که با طیفی از ارتش و جبهه شورای انقلاب، مذاکراتی را انجام دهند تا مصالحه‌ای صورت بگیرد و مطمئن شوند که کار از دست طیف کاملاً میانه‌رو قابل‌اعتماد خارج نشود و در همین شرایط بود که نوعی مذاکرات بین ارتش و شورای انقلاب آغاز شد.

حاضری خاطرنشان کرد: تمام تلاش امریکایی‌ها این بود که با استفاده از این مذاکرات بتوانند از تصمیم امام خمینی (ره) برای بازگشت به ایران، جلوگیری کنند و زمان بخرند تا بتوانند طرح‌هایی را که برای پیروزی یک انقلاب جدی لازم است، انجام دهند حتی امام را تهدید کردند ولی امام زیر بار نرفت و کارشان عملاً ناموفق بود و بالاخره امام آمد و امریکا نتوانست جلوی این اقدام را بگیرد.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس در پایان خاطرنشان کرد:‌ حکومت‌نظامی که آآخاـ«منتنمتآخرین تلاش بود در روز 21 بهمن شکست خورد و در روز 22 بهمن ارتش در بیانیه‌ای اعلام بی‌طرفی کرد و با این شرایط نهایتاً انقلاب اسلامی به پیروزی رسید.