ضرورت مبارزه جامعه بین‌الملل با مهاجرت غیرقانونی

کارشناس مسائل بین‌الملل: 15 کشور از پیمان جهانی مهاجرت که ادعای برقراری نظم جدیدی برای امکان مهاجرت در سراسر جهان را دارد خارج شده یا به آن رأی ندادند.

به گزارش عطنا، محمود فاضلی، در یادداشتی درباره مقاله خود با عنوان «نتایج و دستاوردهای کنفرانس بین‌المللی مهاجرت» در روزنامه اعتماد نوشته است:

نشست پیمان جهانی مهاجرت که ادعای برقراری نظم جدیدی برای امکان مهاجرت در سراسر جهان را دارد با حضور نمایندگان 153 کشور جهان در مراکش برگزار و منجر به توافق اکثریت اعضای سازمان ملل متحد شد. این پیمان البته با اعتراض برخی از کشورها روبه رو بود. 15 کشور از این پیمان خارج شده یا به آن رأی ندادند. این پیمان که هفته‌ها مورد بحث بود با حضور رهبران و نمایندگان کشورهای مختلف نهایی شد. این پیمان از نظر حقوقی تعهدآور نیست اما از نظر سیاسی تعهدآور است.

این سند که «مهاجرت امن، منظم و مرتب» نام گرفته، تلاش دارد تا تحقق اهدافی همچون «مبارزه با مشکلات ساختاری کشورها که مردم را ناگزیر از ترک وطن می‌کند»، «سازماندهی عملیات دریایی نجات»، «تقویت اقدام فراملی علیه قاچاق مهاجران» و «دسترسی مهاجران به خدمات اساسی» را در افق سال 2030 میلادی تضمین کند. پیمان جهانی «مهاجرت امن، منظم و منضبط» در اوایل تابستان امسال مورد موافقت 193 عضو سازمان ملل به غیر از آمریکا قرار گرفت. در این پیمان اصولی همچون دفاع از حقوق بشر، رعایت حقوق کودکان، احترام به حاکمیت ملی کشورها تاکید شده و مجموعه راهبردهایی نظیر بهبود اطلاع رسانی، تدابیر مکمل انطباقی و تبادل تجربیات برای کمک به کشورها جهت مقابله با بحران مهاجرت پیشنهاد شده است. پیمان جهانی مهاجرت در برگیرنده 23 هدف در چارچوب سیاست بین‌المللی برای فراهم کردن امکان مهاجرت امن و ساماندهی شده در سراسر جهان است. مهم‌ترین اهداف این پیمان عبارت است از:

- حفاظت از مهاجران کارگر در برابر استثمار، سوء استفاده، نقض حقوق بشر و حقوق کار.

- ارائه خدمات حمایتی بر مبنای حقوق بشر.

- تلاش برای ادغام کامل مهاجران بر مبنای احترام دوجانبه در جامعه میزبان.

- تعقیب گروههای قاچاق انسان در امتداد مرزها و مجازات آنها، پرهیز از مجازات مهاجران.

- در نظر گرفتن گذرگاه‌های امن و ساماندهی‌شده برای مهاجرت.

- تسهیل بازگشت پناهجویان و مهاجرانی که مورد پذیرش قرار نگرفته‌اند.

- همکاری کشورهای مبدأ برای پذیرش مجدد شهروندان خود.

قرار است این پیمان در 19 دسامبر (28 آذرماه) به طور رسمی در مجمع عمومی سازمان ملل به تصویب نهایی برسد. شواهد نشان می‌دهد اکثریت قاطع کشورهای عضو سازمان ملل موافق این توافق هستند. آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل در افتتاحیه کنفرانس، امضای این پیمان را ثمره تلاش‌های فراوان توصیف و از سران کشورها خواست که به اظهارات نگران کننده و اشتباهی که درباره مهاجرت منتشر می‌شود، توجهی نکنند. به باور او، تصویب این سند به منزله روشن شدن نقشه راه برای جلوگیری از مصائب و بی‌نظمی‌های موجود در روند کنونی مهاجرت است. سازمان ملل نه تنها قصد دخالت در امور مهاجرت کشورها را ندارد، بلکه با مشخص شدن چارچوبی برای همکاری بین‌المللی، اصل حاکمیت ملی در جهان تقویت خواهد شد.

آلمان از موافقین اصلی این توافق است. به اعتقاد مرکل، جامعه بین‌الملل باید مسائل مهاجرت را قانونی مشخص کند و به منظور حفاظت از شهروندان، به طور مشترک با مهاجرت غیرقانونی مبارزه کند. فقط همکاری چندجانبه و نه تکروی‌‌های ملی می‌تواند این مشکلات را حل کند. مخالفان این پیمان هم‌اکنون از این نگرانی‌ برای انتشار اخبار غلط استفاده می‌کنند. اما دلیل اصلی این درگیری، اهمیت آن برای اصل همکاری‌های چندجانبه است. پارلمان آلمان از این توافق حمایت کرده و تأکید دارد که به واسطه این توافق، هیچ تغییری در قوانین به وجود نخواهد آمد و قوانین آلمان در مورد خارجیان و مسائل اجتماعی بدون هیچ محدودیتی اعتبار خواهند داشت. به باور هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان این توافق «برای اولین بار یک چارچوب بین‌المللی را به منظور هدایت فعال مهاجران و نظم دادن به آن» عرضه می‌کند. نمایندگان مجلس فدرال آلمان، علی‌رغم مخالفت حزب راستگرای «آلترناتیو برای آلمان» با این پیمان، پیوستن آلمان به پیمان جهانی مهاجرت را تصویب کردند.

این پیمان توسط کلیه اعضای سازمان ملل به غیر از آمریکا تنظیم شده است و با وجود این که در آن بر استقلال هر یک از کشورهای عضو تأکید می‌شود، برخی از کشورها نگران استقلال ملی خود هستند. دولت‌های مجارستان، اتریش، لهستان، چک، بلغارستان، استرالیا، اسلواکی، شیلی، دومینیکن، لتونی و رژیم صهیونیستی با این توافق مخالفند. در بلژیک نیز به خاطر دعوا بر سر پیمان مهاجرت، ائتلاف دولتی از هم پاشید و سه وزیر کابینه دولت ائتلافی در مخالفت با سفر نخست وزیر این کشور به مراکش برای امضای توافقنامه مهاجرتی سازمان ملل متحد، استعفا کردند. این اقدام درست پنج ماه پیش از برگزاری انتخابات پارلمانی بلژیک صورت گرفت.

لوئیزه آربور، نماینده ویژه سازمان ملل در امور پناهندگی و دبیرکل نشست مراکش پیش از آغاز این نشست ضمن ابراز سرخوردگی از مقاومت برخی کشورها برابر این پیمان گفته بود «تأسف برانگیزتر از همه خروج دولت‌هایی است که پیشتر فعالانه در مذاکرات تصویب این پیمان مشارکت داشتند و با آن موافقت کرده بودند». آقای «دیمیتریس آوراموپولوس» کمیسر مهاجرت و امور داخلی اتحادیه اروپا نیز معتقد است اجرایی شدن پیمان مهاجرتی سازمان ملل نیاز به حمایت همه کشورها از همه قاره‌های جهان دارد. کشوری که از این پیمان خارج شود از اطلاعات کافی درباره مقوله مهاجرت برخوردار نیست.

سند 34 صفحه‌ای پیمان مهاجرتی سازمان ملل متحد به منظور مهاجرت امن و منظم تدوین شد اما این سند اکنون به موضوع پر تنش میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا تبدیل شده است. این سند چارچوبی برای همکاری بین کشورها در ارتباط با مهاجرت بین‌المللی است. کاهش فشارها بر کشورهایی که تعداد زیادی مهاجر وارد آنها شده و ترویج استقلال و عدم وابستگی مهاجران از اهداف این سند به شمار می‌رود. این نهاد بین‌المللی از کشورها خواسته ‌است این سند را تا پایان سال 2018 امضا کنند.