92 سال از ورود تلفن به تهران گذشت

تلفن نخستین بار در دستگاه دولتی ایران و در عصر ناصری به راه افتاد. چهار سال بعد هم مرکز تلگراف بی‌سیم امواج کوتاه نجف‌آباد در اراضی جنوب شرق طهران، پس از مرکز فرستنده موج بلند بی‌سیم قصر که در سال 1305 افتتاح شد، به‌عنوان دومین مرکز نوین تلگراف طهران، روز شنبه سوم آبان سال 1309 با سخنرانی وزیر پست و تلگراف، میرزا قاسم خان صوراسرافیل افتتاح گردید.

به گزارش عطنا به نقل از ایران، تلفنخانه تهران ۳۰ مهرماه ۱۳۰۵ در عمارت جدید آغاز به کار کرد. در سال ۱۲۶۵ شمسی و مصادف با ۱۸۸۶ میلادی، برای اولین بار در ایران، یک رشته سیم تلفن بین تهران و شاهزاده عبدالعظیم به طول ۷/ ۸ کیلومتر توسط بوآتال بلژیکی که امتیاز راه‌آهن ری را داشت، کشیده شد. ولی در واقع مرحله دوم فناوری مخابرات در تهران از سال ۱۲۶۸ شمسی، یعنی 13 سال پس از اختراع آن، با برقراری ارتباط تلفنی بین دو ایستگاه ماشین دودی و شهر ری آغاز شد. پس‌ازآن بین کامرانیه (شمیران) و عمارت وزارت جنگ در تهران و سپس بین مقر ییلاقی شاه قاجار (سلطنت‌آباد سابق) و عمارت سلطنتی تهران دایر شد.

به‌این‌ترتیب تلفن نخستین بار در دستگاه دولتی ایران و در عصر ناصری به راه افتاد. چهار سال بعد هم مرکز تلگراف بی‌سیم امواج کوتاه نجف‌آباد در اراضی جنوب شرق طهران، پس از مرکز فرستنده موج بلند بی‌سیم قصر که در سال 1305 افتتاح شد، به‌عنوان دومین مرکز نوین تلگراف طهران، روز شنبه سوم آبان سال 1309 با سخنرانی وزیر پست و تلگراف، میرزا قاسم خان صوراسرافیل افتتاح گردید.

میرزا قاسم‌خان صوراسرافیل این‌گونه افتتاح کرد: «... امروز دستگاه امواج کوتاه بی‌سیم پهلوی را افتتاح می‌نمایم...کسی فراموش نکرده است که در چند سال قبل دستگاه تلگراف بی‌سیم پهلوی به‌وسیله ذات مقدس شاهانه افتتاح یافت. تلگراف بی‌سیم حاکی از درجه اهمیت آن برای مملکت ایران است. حقاً هم باید این‌طور باشد زیرا که درخور شأن ایران امروز است که صدای خود را با وسایل خود به گوش دنیا برساند و در ارتباطات سیاسی و اقتصادی و تجارتی خود با دنیای متمدن امروزه دارای وسایل سریع و منظم ایرانی باشد. بزرگ‌ترین مباهاتی که نصیب این‌جانب شده این است که مسائل مذکوره در زمان این‌جانب مهیا گردیده... تلگراف بی‌سیم حالیه ایران علاوه بر روابطی که از بدو تأسیس با دول محترم همسایه خود شوروی و جمهوری ترکیه مستقر داشته و دارد اینک نیز می‌تواند با تمام مراکز اروپا و امریکا مخابره نماید...»

مؤسسه تلگراف بی‌سیم قصر تا آن زمان تنها با مراکز مخابرات مسکو، ترکیه و عراق در ارتباط مستقیم بود و سایر ارتباطات با نقاط دیگر اروپا، از طریق مرکز مخابرات بیروت انجام می‌گرفت.

با خرید یک دستگاه موج کوتاه از فرانسه و نصب گیرنده آن در مرکز نجف‌آباد و نصب فرستنده در محل بی‌سیم و اتصال این دو مرکز به‌وسیله کابل زیرزمینی، ارتباط مستقیم ایران با مراکز مخابراتی پاریس، لندن، برلین، آنکارا، بیروت، مسکو و تفلیس برقرار و اولین تلگراف از سوی وزیر پست و تلگراف مبنی بر افتتاح رسمی مخابرات بی‌سیم ایران به نام وزرای پست و تلگراف فرانسه، آلمان، انگلستان، عراق و... مخابره و استعلام گردید.

پس‌ازآن نیز پانزده نفر از محصلین متخصص تلگراف که از طرف وزارت پست و تلگراف برای آموزش فن بیسیم به خارج از کشور اعزام شده بودند، به همراه سایر کارکنان تلگرافخانه، با یک‌صد دستگاه مخابراتی در ایستگاه مرکزی و تحت نظارت سه مهندس و متخصص خارجی، مسیو بروسیه، مسیو برژه و مسیو گلرسی به کار گرفته شدند.

این مرکز از ساعت 9:30 دقیقه صبح به وقت طهران با بی‌سیم مسکو، ترکیه و بغداد و جهت ارتباط با مراکز مهم جهان از ساعت 9 گرینویچ مطابق با ساعت 12:30 دقیقه طهران تا ساعت 20 گرینویچ مطابق با ساعت 23:30 مشغول به کار بود. از این مرکز در هر دقیقه 20 تا 150 کلمه مخابره می‌شد.