دانشگاه علامه در صدر دانشگاه های "موفق" کشور

در آیین‌نامه تشکیل کرسی‌های آزاد اندیشی در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی در سه ماه اول سال 93 که جهت اجرا از سوی معاونت فرهنگی وزارت علوم به دانشگاه‌های سراسر کشور ابلاغ شد، در تعریف کرسی آزاداندیشی آمده است: " نشستی است که در آن به صورت آزاد، نظام‌مند، محترمانه، عقلانی، منطقی و شجاعانه، در یکی از قالب‌های مندرج در ذیل، در باب موضوعی معین و از پیش اعلام شده، به اظهارنظر، پرسش و پاسخ عمیق، گفتگو، تبادل و تضارب آراء، همراه با استدلال و ارایه مستندات پرداخته می‌شود. کرسی‌های آزاد اندیشی، در یکی از قالب‌های کرسی مناظره، کرسی نقد و نظر و کرسی پرسش و پاسخ به شبهات قابل اجرا است.

اهداف برگزاری کرسی های آزاد اندیشی

اهداف کرسی‌های آزاد اندیشی شامل ایجاد محیط مطلوب برای بیان آزادانه و ناصحانه اندیشه‌ها در دانشگاه‌ها با توجه به تقویت مؤلفه‌های وحدت، امنیت ملی و ارزش‌های اسلامی، تضارب آراء و حاکم شدن فضای عقلانی و علمی با رعایت اخلاق اسلامی و منطق گفت‌گو، ایجاد فرصت قانونی، امن و عادلانه برای طرح آراء و تقویت روحیه حقیقت جویی، قانون‌گرایی، آزادگی، خوداتکایی فکری و رشد فرهنگ نقدپذیری در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تشویق دانشگاهیان به مطالعه و تفکر خلاق در راستای بصیرت‌افزایی و رفع ابهامات و پاسخگویی به شبهات گوناگون، ایجاد بستر علمی و فرهنگی مناسب برای تشویق و زمینه‌سازی فرآیند تولید علم و نظریه‌پردازی می شود.

سیاست گذاری و نظارت

سیاست‌گذاری و نظارت کلان بر حسن انجام کرسی‌های آزاداندیشی در دستگاه‌های تابعه برعهده "شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی" است.

هیات نظارت موسسه

هیات نظارت در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی،" هیات نظارت بر فعالیت‌های تشکل‌های اسلامی" است و دبیرخانه هیات نظارت بر تشکل‌های اسلامی دانشگاه وظیفه پیگیری امور اجرایی آن را بر عهده خواهد داشت. وظایف این هیات شامل برنامه ریزی در جهت تحقق اهداف مصرح در ماده 2 در سطح دانشگاه مربوطه، صدور مجوز و تعیین سطح کمی و کیفی مخاطبان (در سطح محیط‌های تخصصی یا عمومی)، نظارت بر حسن اجرای کرسی‌ها، ارزیابی و رتبه‌بندی کرسی‌های برگزار شده، رسیدگی به شکایات و گزارش‌های رسیده است.

بر اساس تبصره‌های موجود، هیأت نظارت می تواند به منظور ایجاد سازوکار لازم برای انجام وظایف خود، حسب مورد نسبت به تشکیل کمیته‌های کارشناسی ویژه و یا ارجاع موضوعات به شورای فرهنگی دانشگاه اقدام نماید. دبیر هیأت موظف است نسبت به ارزیابی کرسی‌ها اقدام و جمع‌بندی آن را به صورت فصلی به شورای فرهنگی دانشگاه و هیأت مرکزی ارسال نماید. کلیه فرآیند‌های قانونی مصوب در آیین‌نامه تشکل‌های اسلامی دانشگاهیان و دستورالعمل اجرایی در این آیین نامه جاری خواهد بود.

فرآیند برگزاری کرسی های آزاد اندیشی

هر کدام از تشکل‌های اسلامی دانشگاهیان (دانشجویی و استادی)، گروه‌های علمی و آموزشی، انجمن‌های علمی، کانون‌های فرهنگی و شورا‌های صنفی، حداقل سه نفر از دانشجویان و هر یک از اعضای هیات علمی منوط به نداشتن حکم انضباطی می‌توانند درخواست برگزاری کرسی را به هیأت ناظر ارایه نمایند.

متقاضی برگزاری کرسی‌های مناظره مکلف است در درخواست خود مجری کارشناس، نفر یا نفرات موافق و مخالف با موضوع را معرفی و به هیأت نظارت پیشنهاد نماید. در صورت عدم معرفی مخالف، دبیرخانه هیأت موضوع مناظره پیشنهادی را به اطلاع عموم دانشجویان رسانده و در صورت اعلام آمادگی سایر دانشجویان یا تشکل‌ها به عنوان مخالف، هیأت نظارت بعد از بررسی‌های لازم به صدور مجوز اقدام می‌نماید.

بر اساس این آیین نامه، هیأت نظارت مکلف است ظرف مدت هفت روز کاری، از تاریخ دریافت تقاضا، نسبت به تشکیل جلسه و اعلام نظر رسمی و کتبی در مورد درخواست برگزاری کرسی اقدام نماید. چنانچه متقاضی نسبت به رأی هیأت نظارت اعتراض داشته باشد، می تواند اعتراض خود را ظرف مدت یک هفته از تاریخ ابلاغ رأی، به صورت مکتوب به هیات نظارت ارائه دهد. هیأت نظارت مکلف است در اولین جلسه شورا، موضوع را بررسی و نتیجه نهایی را به متقاضی اطلاع دهد.

لازم است برگزارکننده کرسی یک نفر مجری کارشناس با ویژگی‌های احاطه علمی نسبت به موضوع کرسی و دارای توانایی لازم در مدیریت جلسه جهت تایید به هیأت نظارت معرفی نماید. معرفی طرفین مناظره، اعلام ضوابط اخلاقی در ارایه دیدگاه‌ها، رعایت تقسیم بندی عادلانه وقت جلسه و مراقبت از خارج نشدن مباحث از موضوع تعیین شده و ارائه تذکرات لازم در این خصوص از جمله وظایف مجری است.

ایجاد زمینه و ظرفیت برای برگزاری موفق کرسی‌های آزاداندیشی - برگزاری و ارائه نظرات در کرسی‌های آزاداندیشی در چارچوب مقررات دانشگاه و آیین‌نامه مربوطه، منوط به تشخیص هیأت برگزاری کرسی در دانشگاه است و تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی خارج از دانشگاه امکان هیچگونه اعمال نظر و یا دخالت در برگزاری یا عدم برگزاری آن نخواهد داشت.

سایر موارد

معاونت فرهنگی دستگاه‌ها و دانشگاه‌ها و مؤسسات مکلفند همه ساله اعتبار مشخصی برای حمایت از کرسی‌های آزاداندیشی در نظر گرفته و از کرسی‌های برتر و نمونه و افراد فعال در برگزاری آن‌ها به نحو شایسته‌ای تقدیر نمایند. رئیس دانشگاه و مؤسسه مکلف است نسبت به اعمال امتیاز مناسب ارتقاء اعضای هیأت علمی فعال در برگزاری مطلوب کرسی‌های آزاد اندیشی اقدام نماید.

دانشگاه فردوسی مشهد در صدر جدول برگزاری کرسی های آزاد اندیشی در دانشگاه ها

طبق بررسی انجام شده توسط معاونت فرهنگی وزارت علوم، در مورد فرآیند برگزاری کرسی های آزاد اندیشی در 113 دانشگاه و موسسه آموزش عالی که توسط معاونت فرهنگی وزارت علوم انجام شده، دانشگاه فردوسی مشهد با برگزاری 112 کرسی آزاداندیشی، در صدر جدول برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی در دانشگاه‌ها قرار دارد که ارزیابی‌های انجام شده نشان از موفقیت این دانشگاه در برگزاری این کرسی‌ها دارد.

نقطه مقابل دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه‌های گرمسار، مرکز آموزش عالی استهبان، مجتمع آموزش عالی گناباد، شهید مدرس لامرد، مرکز تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، معارف اسلامی قم و دانشگاه هنر شیراز هستند که تاکنون اقدام به برگزاری کرسی آزاد اندیشی نکرده و ارزیابی صورت گرفته از این دانشگاه‌ها درجه "بسیار ضعیف" را نشان می‌دهد.

پس از دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه یاسوج با برگزاری 98 کرسی، دانشگاه تبریز با 89، دانشگاه علامه طباطبایی با 76، دانشگاه الزهرا با 67، دانشگاه اصفهان با 65، دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه اصفهان با 58، شهید چمران اهواز با 54، دانشگاه سمنان با 49، دانشگاه یزد با 44، دانشگاه شیراز با 42 و دانشگاه گیلان با 41 کرسی آزاد اندیشی در صدر دانشگاه‌های کشور قرار داشته و ارزیابی صورت گرفته نشان از "موفقیت" این دانشگاه‌ها در برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی دارد.

بر اساس این گزارش، دانشگاه لرستان با 38، دانشگاه تهران با 37، دانشگاه‌های ارومیه با 35، دانشگاه بیرجند با 34،، دانشگاه صنعتی خواجه‌نصیرالدین طوسی با 33، پردیس فارابی دانشگاه تهران با 32، دانشگاه‌های حکیم سبزواری و ایلام با 30 کرسی در رده‌های پایین‌تر قرار گرفته و ارزیابی صورت گرفته از برگزاری کرسی در این دانشگاه‌ها "متوسط" است.

دانشگاه‌های خلیج فارس، علم و صنعت ایران، دانشگاه شهید باهنر کرمان، زابل، خوارزمی، بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین، اراک، سیستان و بلوچستان، صنعتی سهند تبریز، بوعلی سینای همدان و مازندران به ترتیب با برگزاری 29،29،28،28،27،26،26،25،24،22 و22 کرسی آزاد اندیشی دیگر سطرهای جدول را به خود اختصاص داده و ارزیابی صورت گرفته از برگزاری کرسی‌ها در این دانشگاه ها "ضعیف" است.

تعداد کرسی‌های آزاد اندیشی در دانشگاه‌های حضرت معصومه (س) 24، صنعت نفت 19،کردستان 19، کشاورزی و منابع طبیعی رامین اهواز 19، رازی کرمانشاه 18، شهید بهشتی 18، قم 18، کاشان 18، صنعت آب و برق شهید عباسپور 17، صنعتی جندی شاپور دزفول 17، محقق اردبیلی 17، دریانوردی و علوم دریایی چابهار، شهرکرد، مراغه، ولایت، ولیعصر(عج) رفسنجان هر کدام 16، تربت حیدریه، زنجان، هرمزگان و دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری هر کدام 15، دانشگاه‌های شاهد، فناوری‌های نوین قوچان، تربیت دبیر شهید رجایی، بجنورد هر کدام 14 کرسی، دامغان، صنعتی بیرجند، صنعتی شاهرود، نوشیروان بابل و علم و فرهنگ هر کدام 12 کرسی، علوم اقتصادی و گلستان نیز هر کدام با 11، بناب 10، دانشگاه فنی و مهندسی گلپایگان 10، صنعتی قم 10 بوده و بر اساس نتیجه ارزیابی صورت گرفته این دانشگاه‌ها در رده "بسیار ضعیف " قرار گرفتند.

دانشگاه‌هایی که تعداد برگزاری‌های کرسی‌های آزاد اندیشی در آن‌ها زیر 10 است شامل دانشگاه خاتم‌الانبیاء (ص) بهبهان، سلمان فارسی کازرون، صنعتی امیرکبیر، صنعتی شیراز، صنعتی سیرجان، علوم کشاورزی و منبع طبیعی گرگان هر کدام با 9 کرسی، دانشگاه آیت‌الله العظمی بروجردی (ره)، دانشگاه سیدجمال‌آلدین اسد‌آبادی، صنعتی اراک، صنعتی تفرش، گنبد کاووس، هنر اسلامی تبریز هر کدام با 8 کرسی، صنعتی ارومیه و صنعتی همدان هر کدام با 7 کرسی، شهید مدنی آذربایجان و فناوری پیشرفته و تحصیلات تکمیلی کرمان هر کدام با 6 کرسی، مدرسه عالی شهید مطهری و شهید مدرس شهر رضا هر کدام با 5 کرسی، جیرفت، مجتمع آموزش عالی میبد یزد، نیشابور هر کدام با 4 کرسی، موسسه آموزش عالی اسفراین، موسسه آموزش عالی اقلید، هنر و فسا هر کدام با 3 کرسی، مجتمع آموزش عالی بم، شهید مدرس نورآباد، حضرت نرجس، جهرم، صنعتی کرمانشاه و صنعتی مالک اشتر با هر کدام با 2 کرسی، مجتمع اموزش عالی اردکان یزد، شهید مدرس لار، شهید مدرس محلات، نهاوند ،کوثر و هنر اصفهان با یک کرسی در انتهای این جدول قرار گرفته و ارزیابی صورت گرفته در مورد برگزاری کرسی در این دانشگاه‌ها "بسیار ضعیف" است.

منبع: ایسنا