احساس و ادراک / مطالعه معنایی کتاب وحیانی

تألیف جناب آقای دکتر علی‌رضا فخاری

مطالعه مقوله وحی و عناصر وابسته به آن، یکی از ضروری‌ترین مطالعات در حوزه دینی است. شناخت نوع و دلالت مفاهیم متعدد وحیانی، چگونگیِ رابطه این مفاهیم و میزان انطباق آن‌ها نسبت به

همدیگر را قابل ترسیم می‌نماید.

مفهوم «کتاب» به عنوان یکی از مهم‌ترینِ عناصرحوزه وحی‌ و یکی از کلیدواژگانِ پربسامد در آیات قرآنی، از آن حیث که بر معنایی مستقل دلالت دارد یا صرفاً بر اموری چون تورات و قرآن منطبق است، از جایگاهی درخور برخوردار است.

مسئله مهم این است که برداشتِ این زمانیِ ما ـ از حیث مفهومی ـ از واژه‌ای همچون کتاب، به چه میزان با کاربردهای قرآنیِ آن مطابقت دارد. تصور کنونی ما از معانی واژه‌ها که بر ذهن ما سایه انداخته به چه میزان مانع از نیل به معنی کاربردی (= حقیقت قرآنیه) آن می‌شود.

این نوشتار، در دو فصل تکوین یافته است. فصل اول، با عنوان «کتاب وحیانی» به مباحثی چون مفهوم کتاب از حیث معنای لغوی و کاربردهای آن در قرآن، کتاب‌های پیامبران و موضوعات مرتبط می‌پردازد. در فصل دوم با توجه به ارتباط کتاب با دیگر مفاهیم وحیانی و لزوم مطالعة آن‌ها به خاطر قرار داشتن در یک شبکة معنایی، دو کار صورت گرفته است. اول، این‌که برخی واژه‌های همسو با کتاب وحیانی همچون تورات، فرقان و قرآن به مطالعه گذاشته شده تا از این رهگذر، امکان مقایسه با کتاب فراهم شده و روابط معنایی این مفاهیم نسبت به همدیگر مورد بررسی قرار گیرد.