«مراکز مردم نهاد» درمانگاه مشکلات ایران هستند

استادیار ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران با بیان اینکه مشکل ایران تنها با «گفت‌وگوی ملی» حل می‌شود، گفت: تنها شیوه تنظیمی‌ که ما می‌شناسیم «تنظیم حکومتی» است، اگر ما اجازه دهیم «تنظیمات اجتماعی» وارد شود و بخشی از تنظیم را به صورت غیر رسمی ‌به گروه‌های سنتی، محلی و مساجد واگذار کنیم بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.

به گزارش عطنا، نشست «جهان ایرانی فضای مجازی در زمانه پساتلگرام» به همت گروه مطالعات رسانه پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی‌ و با سخنرانی دکتر احسان شاه‌قاسمی، استادیار ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران، دکتر فرشاد مهدی‌پور، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دکتر عزیز نجف‌پور، مدرس و پژوهشگر مطالعات علم، فرهنگ و فناوری و رئیس دفتر مطالعات فضای مجازی و دکتر مجید سلیمانی، پژوهشگر و مدرس فرهنگ و ارتباطات، چهارشنبه، 5 اردیبهشت‌ماه در سرای شهید آوینی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی ‌برگزار شد.

احسان‌ شاه‌قاسمی، استادیار ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران در بخشی از این نشست گفت: بنده شخصا به ‌اینترنت و فضای مجازی بدبین هستم. با توجه به ‌اینکه منابع و کارهای علمی ما اکثراً اینترنتی است ولی به لحاظ فرهنگی خیلی بدبین هستم.

شاه قاسمی افزود: من مخالف هرگونه استفاده از فضای مجازی برای افراد زیر 18 سال هستم. بعضی از مسائل را با آموزش هم نمی‌توان حل کرد. تمام بحث‌های عملی که  در کشور ما و دنیا مطرح است این است که اگر تلگرام را ببندیم و فیلتر کنیم، مزایایی را از دست می‌دهیم و اگر باز کنیم، معایب وسیعی وارد می‌شود.

عضو هیئت علمی گروه ارتباطات دانشگاه تهران تاکید کرد: من به عنوان آدم فرهنگی چندان توجهی به مسائل سیاسی ندارم. تا زمانی که فرهنگ ما تغییر نکرده باشد و فرهنگ‌سازی انجام نشود ما آسیب خواهیم دید. فرهنگ ما از پایه دارای تغییر شده است چرا که اساس تمدن ما از سکسوالیته شکل گرفته‌اند.

وی با بیان اینکه ما فضای مجازی را به حال خود رها کرده‌ایم، یادآور شد: عملا چشم و گوش خود را نسبت به آن بسته‌ایم. باید در مورد نوجوانان و جوانان پژوهش‌های علمی دقیق انجام شود، با این اوصاف متوجه خواهیم شد چه اتفاقات وحشتناکی رخ می‌دهد. مثلا پژوهشی در منطقه 22 تهران انجام شده و در آن 70 درصد از دخترهای 10 تا 11 ساله‌ دانش‌آموز که گوشی هوشمند دارند، دوست پسر دارند. این مسئله اهمیت دارد یا مسئله ارزی که تصاعدی بالا می‌رود و روی آن مانور می‌دهند؟! این امر مهم است یا خبر مومیایی انسانی که اخیرا در شهر ری پیدا شده است؟! این فرو ریختن تمدن است.

در 20 سال آینده تغییرات ما گسترده‌تر خواهد شد

شاه قاسمی در این زمینه هشدار داد: در 20 سال آینده تغییرات ما گسترده‌تر خواهد شد. نکته بعدی این است که بعضی از بحث‌های علمی در میان هیاهوی سیاسی رها می‌شود.

استاد دانشگاه تهران افزود: ما یک اصل در رسانه داریم به نام «هیچ کس نمی‌داند»، ما نمی‌دانیم که اگر تلگرام را بتوانیم ببندیم چه اتفاقی خواهد افتاد و حتی اگر بتوانیم و کاربران هم به شبکه‌های داخلی بپیوندند، این مشکلات به قوت خود باقی خواهد ماند.

وی افزود: ما نیازمند این هستیم که در بالاترین سطح فلسفه، فلسفه تکنولوژی و رسانه صحبت شود و بدانیم اینکه رسانه واقعا چیست؟ آسیب‌شناسی دقیق و علمی صورت گیرد. ما باید سرشت شبکه‌ها و پیام‌رسان‌ها را بدانیم و بعد در مورد آنها تصمیمات و سیاست‌گذاری‌های کلان را انجام دهیم.

شاه قاسمی در بخش دیگری از سخنان خود به «شیوه تنظیم» تاکید کرد و گفت: تنها شیوه تنظیمی‌ که ما می‌شناسیم «تنظیم حکومتی» است. اگر ما اجازه دهیم «تنظیمات اجتماعی» وارد شود، اتفاقات خوبی خواهد افتاد و بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.

وی یادآور شد: در کشور آمریکا شیوه تنظیم، بدون دخالت دولت انجام می‌شود. کشور آمریکا برخلاف تصور ما یک کشور مذهبی است و امروزه تعداد مذهبی‌های کشور آمریکا کمتر از مذهبیون کشور ما نیست. در زمینه رسانه و فیلم هم یک رده بندی خاص وجود دارد. مثلا 18+ و نظایر آن در بالای تصاویر مشخص است و یک سری مراکز مردم نهاد وجود دارد که اجازه تبلیغات به فیلم‌های بدون رده‌بندی را نمی‌دهد.

شاه‌قاسمی در همین راستا افزود: ما در ایران چنین نهادهایی نداریم و تمایل زیادی هم برای ایجاد آن بنا بر دلایل متعدد وجود ندارد. اگر ما بخشی از تنظیم را به صورت غیر رسمی ‌به گروه‌های سنتی، محلی و مساجد واگذار کنیم، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.

عضو هیئت علمی گروه ارتباطات دانشگاه تهران در بخش دیگری از سخنان خود گفت: ما در پی یک بازاندیشی خواهیم بود و در مورد رصد کردن و بررسی اطلاعات چیزی حدود 40 میلیون کاربر کار وقت‌گیر و خیلی دشوار است و در این زمینه جای نگرانی وجود ندارد.

وی ابراز تاسف کرد که چرا این میزان از بی‌اعتمادی به دستگاه‌های دولتی و حکومتی باید وجود داشته باشد. مسئولین باید پاسخگوی این بی‌اعتمادی باشند.

شاه قاسمی با بیان اینکه ما ناکارآمد هستیم، گفت: ما باید بپذیریم ناکارآمد هستیم. مسئولین باید رسیدگی کنند. کشور استراتژیکی چون ایران زمانی رئیس جمهور آمریکا را تعیین می‌کرد (جلوی ریاست جمهوری کارتر را گرفتیم و ریگان را رئیس جمهور کردیم) و با این همه سرمایه هنگفت منابع طبیعی در کشور و وجود سرمایه‌داران بزرگ، توانایی حمایت از شبکه‌های پیام‌رسان داخلی را نداشته باشیم! این برای جامعه ما دردآور است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود در مورد آینده فضای مجازی در ایران تصریح کرد: در مورد آینده فضای مجازی ما یک اصل رسانه‌ای به نام «هیچ کس نمی‌داند» وجود دارد یعنی مشخص نیست. مثلا قبل از سال 1996 چندین سرور آنلاین پخش اخبار وجود داشت که یوتیوب از این میان پیروز شد. پس مشخص نیست آینده فضای مجازی چگونه خواهد بود.

این استادیار ارتباطات افزود: باید از تمرکز بر تنظیم حکومتی به آموزش مردم تغییر گرایش دهیم این مستلزم یک «گفتگو ملی» است و در آن باید به همدیگر اعتماد کنیم و حرف همدیگر را بهتر متوجه شویم. تا این بستر و زمینه پیش نیاید ما در همین وضعیت قرار خواهیم داشت.

احسان‌ شاه‌قاسمی، استادیار ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران در پایان گفت: ما باید از سیاست «تنظیم حکومتی» به سیاست «آموزش مردم» تغییر گرایش دهیم و از طریق مردم و رهبران مردم و آموزهای دیگر پی ببریم که مثلا تلگرام مضر است. این مستلزم یک «گفت‌وگو ملی» است و در آن باید به همدیگر اعتماد کنیم و حرف همدیگر را بهتر متوجه شویم. تا این بستر و زمینه پیش نیاید ما در همین وضعیت قرار خواهیم داشت.