محمود فاضلی:

مناسبات لژ بیداری ایران و کانون‌های قدرت در عصر مشروطیت

اشتراک گذاری

۰۲ ارديبهشت ۱۳۹۷ ۱۳:۳۰

کد خبر: ۱۸۳۷۸۰

«مناسبات لژ بیداری ایران و کانون های قدرت در عصر مشروطیت» عنوان کتابی است که به تازگی منتشر شده است و به داستان انجمن زیرزمینی در ایران اشاره می‌کند که طی آن لژ شرق اعظم گرانداوريان فرانسه كه نسبت به ديگر سازمان هاي ماسوني جهاني، نوگراتر بود و با فضاي دروني ايران عصر مشروطه نيز همسويي داشت، پيشگام شد و نخستين لژ رسمي فراماسونري را د تهران به راه انداخت.

به گزارش عطنا، محمود فاضلی، کارشناس مسائل بین‌الملل در یادداشتی در مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی به معرفی کتاب پرداخته است که در ادامه می‌خوانید؛

به فاصله چند ماه بعد از پیروزی انقلاب مشروطه نخستین لژ رسمی فراماسونری در تهران با عنوان «لژ بیداری ایران» تاسیس یافت که تابع لژ شرق اعظم (گرانداوریان فرانسه) بود. در این لژ بسیاری از رهبران مشروطه و فعالان عرصه سیاست و فرهنگ عضویت داشتند که همین امر بر گستره وسیعی از مناسبات و تاثیرات آن لژ با کانونهای قدرت در عصر مشروطیت تاثیر مستقیم نهاد.

در یک بررسی کلی می توان مجلس شورای ملی، دولت و دربار را سه کانون مهم عصر مشروطه به شمار آورد که لژ بیداری ایران پیوندهای گاه دوسویه با آنها برقرار ساخته بود و چون نهاد مجلس شورای ملی مهمترین و بنیادی ترین دستاورد انقلاب مشروطه محسوب می شد، بیش از دو کانون دیگر مورد توجه دستاندارکاران لژ بوده، بیشترین روابط را با آن ایجاد نمود.

آنچه که در این میان، به عنوان یکی از مشخصه‌های آشکارا این دوره مهم مهم می نماید، جنبه نوگرایانه و گسترش اندیشه های تجدد خواهانه ایرانیان است. پدیدار شدن اندیشه های نو در این دوره از یک سو، و توجه و بینش خاصی که دولت های خارجی نسبت به فضای سیاسی و اجتماعی ایران پیدا کردند از سوی دیگر در استقرار نهادهایی که داعیه نوگرایانه داشتند تاثیر مستقیم گذاشت و کوشش های بسیاری از تجددخواهان را به بار نشاند.

کوششی که یک سویه و محدود به عرصه واحدی نبود و حوزه های وسیعی را در بر می‌گرفت. از جمله این کوشش ها، رسمیت بخشیدن به فراماسونری در ایران است که پیش تر تلاش هایی صورت گرفته بود. بنابر این این لژ اعظم (گرانداوریان فرانسه) نسبت به دیگر سازمان های ماسونی جهان نوگراتر بود و با فضای درونی ایران عصر مشروطه نیز همسویی داشت، پیش گام شد و نخستین لژ رسمی فراموسونی را در تهران به راه انداخت.

برای این کتاب سه بخش تنظیم شده است. بخش اول به کلیاتی در باره موضوع فراماسونری و تاریخچه آن می پردازد. در بخش دوم پس از ارائه شناخت اولیه درباره مجامع فراماسونری، به بررسی چگونگی آشنایان ایرانیان با لژهای ماسونی پرداخته می‌شود. آنگاه زمینه های شکل گیری لژ بیداری ایران و پایان کار آن مورد بررسی قرار می گیرد.

بخش پایانی موضوع اصلی کتاب را تشکیل می دهد که خود دربردارنده سه فصل است. در فصل نخست مناسبات و روابط لژ بیداری ایران با مجلس شورای ملی به عنوان مهم ترین کانون قدرت در عصر مشروطه مورد توجه قرار گرفته است. فصل دوم کتاب مناسباتی را که این لژ با نهاد دولت در آن دوره برقرار کرده بود وارسی می نماید. در فصل پایانی نیز روابط و مناسبات لژ با دربار قاجار بررسی شده است.