سلسله بحران

دانشجوی حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی:‌ مذاکره و رفع تحریم ها دقیقا برای جلوگیری از چنین فجایعی بود و اگر توافق برجام حاصل نگشته بود با توجه به وضعیت ناوگان هوایی و مسیری که کشور در آن حرکت می کرد باید بیش از این منتظر چنین وقایعی می بودیم.

به گزارش عطنا، امیرحسین قضائی علمداری، دانشجوی کارشناسی‌ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی در یادداشتی درباره اتفاقات این روزهای ایران نوشت:

حادثه چند روز گذشته سقوط هواپیمای ATR شرکت هواپیمایی آسمان در یاسوج تکمله‌ای بود بر سلسله حوادث طبیعی و غیرطبیعی که در طول سال 1396 شاهد آن بودیم؛ در سالی که گذشت شاهد انواع و اقسام حوادث دردناک از قبیل سیل، زلزله، ریزش معدن، غرق نفتکش و ... بودیم و هر بار این خود مردم بودند که برای علاج درد پیش قدم شدند و این نکته بسیار مهمی است که علی رغم تجربه چندین باره این دست حوادث مسئولین محترم همچنان چند قدم قابل توجه از مردم عقب تر هستند.

این سانحه تلخ و ناگوار نیز مانند تمام سوانح این چنینی دارای وجوه و ابعاد متفاوتی است که بررسی هرکدام از آنها نیازمند دقت و توجه می باشد. اما در این نوشتار فارغ از دید احساسی و عاطفی نسبت به موضوع، سعی بر آن است تا تذکری هرچند کوچک و گذرا را نسبت به دو بعد از ابعاد مختلف موضوع یادآوری کنیم.

اول- ضعف در امکانات سخت افزاری: به احتمال قریب به یقین خوانندگان این نوشتار خبرهای مرتبط با نقص فنی هواپیما و عمر حدود 25 ساله آن را مشاهده کرده‌اند، این مطلب مطلبی نیست که بتوان با سادگی از آن عبور کرد؛ چرا که هواپیما یک وسیله حمل و نقل عمومی بوده و وجود هرگونه نقص و مشکلی در آن مستقیما با جان افراد سر و کار خواهد داشت. در طی روز های گذشته و در اظهارنظر ها پیرامون موضوع بحث، گفته شده است که عمر مفید یک هواپیما چیزی در حدود 10 الی 15 سال می باشد که از اصلی‌ترین عوامل مؤثر بر این طول عمر میزان کارکرد، ساعت پرواز و چگونگی تعمیر و نگهداری آن است. طبق اخبار منتشر شده میانگین عمر ناوگان هوایی شرکت آسمان چیزی در حدود 24 سال است که از متوسط استاندارد عمر هواپیماها فراتر می باشد و مجله نیویورک تایمز نیز پیش تر در گزارشی این ناوگان را «موزه هواپیماها» خوانده بود. حال سوال اصلی آن است که برای رفع این مشکل چه چاره ای باید اندیشیده شود؟ هنگامی که کشور ما در صنعت هواپیمایی و هوانوردی به لحاظ سخت افزاری و نرم افزاری عقب ماندگی قابل توجهی از کشور های توسعه یافته دارد و در شرایط تحریم این بخش، برای پیشگیری از چنین فجایعی چه باید کرد؟

راهکاری که دولت ارائه داد مذاکره و رفع تحریم ها و وارد کردن تعدادی هواپیمای Airbus و ATR بود، اما عده ای اقلیت تندرو در آن زمان از هر فرصتی بهره جسته و انواع تهمت ها را نثار مذاکره کنندگان کردند و هواپیماهای جدید را کاغذی خواندند! عقلای کشور آن روز ها پیش بینی چنین اتفاقاتی را داشتند اما گوش منتقدین بدهکار این سخنان نبود؛ امیدواریم در این روزها نیز آن اقلیت محض حاضر به پاسخ گویی به پرسش فوق بوده و با بی تفاوتی از موضوع گذر نکنند.

مذاکره و رفع تحریم ها دقیقا برای جلوگیری از چنین فجایعی بود و اگر توافق برجام حاصل نگشته بود با توجه به وضعیت ناوگان هوایی و مسیری که کشور در آن حرکت می کرد باید بیش از این منتظر چنین وقایعی می بودیم.

دوم- ضعف در سیستم مدیریت و هماهنگی: با تحقیقاتی اندک می‌توان دریافت که صدور مجوز پرواز برای هر وسیله حمل و نقل هوایی مستلزم طی مراحل دشوار و پیچیده ای است که بررسی سلامت هواپیما، وضعیت آب و هوایی، پیش بینی مسیر تردد و نحوه ورود و خروج آن هواپیما به باند پرواز برای صعود و فرود از مهمترین آنهاست. حال سؤال اینجاست که چرا و چگونه مجوز پرواز هواپیمایی که ظاهرا چند روز قبل دچار نقص فنی بوده است و هنوز اطمینان 100 درصدی از تعمیر آن حاصل نشده؛ صادر گشته است؟

از سوی دیگر چرا برای صدور اجازه پرواز شرایط نامساعد جوی که منجر به کاهش دید خلبان می شود (برای هواپیمایی که در ارتفاع پایین پرواز میکند) در نظر گرفته نشده است؟ چرا با وجود وقوع فراوان اینگونه حوادث در کشور ما همچنان تیم های امدادی با تاخیر در محل حادثه حضور می یابند؟ و چرا از کمبود امکانات امداد رسانی رنج می برند؟ چرا پس از این سوانح مقصران احتمالی به مردم معرفی و از کار برکنار نمی شوند؟

این مسائل و پرسش ها ذهن افکار عمومی را مشوش کرده است، امیدواریم در آینده شاهد تکرار چنین وقایع الخی نباشیم و از سوی دیگر با مسئولیت پذیری مسئولین به پاسخ پرسش های مطروحه نیز دست یابیم.

وَالسَّلَامُ عَلَى مَنِ اتَّبَعَ الْهُدَى

دانشجوی کارشناسی‌ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی