رانندگي زنان سعودي يا آغاز تغييرات گسترده اجتماعي

بي‌شك جامعه سعودي با كشمكش‌هاي داخلي فراواني رو‌به‌رو است. نسل جديد سعودي‌ها و شهري، بسيار تحصيلكرده هستند. اگرچه برداشتن ممنوعيت رانندگي براي زنان، نارضايتي و تنفر افكار عمومي را از ميان خواهد برداشت، اما مشكلات عربستان، عميق‌تر از آن است كه با چنين اقداماتي آنها را رفع كرد.

به گزارش عطنا، محمود فاضلی، کارشناس مسائل بین‌الملل در یادداشتی در روزنامه اعتماد به تغییرات اجتماعی در کشور عربستان سعودی اشاره کرده و از منظرهای مختلف به آن نگریسته است که در ادامه می‌خوانیم؛

ملك سلمان بن عبدالعزيز، پادشاه عربستان پس از ده‌ها سال كشمكش در حكمي ممنوعيت رانندگي براي زنان سعودي را لغو كرد. در حكم پادشاه آمده است: «اعضاي هيات عالي علماي مسلمان عربستان مانعي براي ممنوعيت رانندگي زنان در چارچوب ضمانت‌هاي قانوني نمي‌بينند. هيات علماي عربستان نيز در واكنش نسبت به اين تصميم با انتشار توييتي اعلام كرد كه «خداوند پادشاه عربستان را كه حافظ و مراقب منافع كشور و مردم با توجه به شريعت اسلام است، حفظ كند.» به موجب اين حكم، كميسيوني عالي متشكل از وزارتخانه‌هاي كشور، دارايي، كار و توسعه اجتماعي براي اقدامات لازم در اين رابطه تشكيل خواهد شد.

اين مقررات حداكثر تا ماه ژوئن سال ٢٠١٨ به اجرا درخواهند آمد. در هفته‌هاي اخير زنان عربستاني به مناسبت روز ملي اين كشور براي نخستين بار در تاريخ اين كشور، در ورزشگاه ملك فهد حاضر شدند. عربستان سال گذشته سند چشم‌انداز ٢٠٣٠ را تدوين كرد. بر اساس اين سند بايد تا سال ٢٠٣٠ وابستگي خود به اقتصاد نفتي را كم كرده و شرايط تفريح و آسايش شهروندان خود را فراهم كرده و آزادي‌هاي بيشتري به آنها اعطا كند. گروهي از تحليلگران اين تصميم را آغاز تغييرات گسترده سياسي، اجتماعي و اقتصادي در حكومت سعودي مي‌دانند.

براساس اين تغييرات محمدبن سلمان در راس قدرت سياسي قرار مي‌گيرد و عربستان از نظر اجتماعي به سمت ايجاد جامعه لاييك پيش خواهد رفت. از ديدگاه اين كارشناسان، دستگيري گسترده مبلغان و فعالان دانشگاهي و روشنفكران كه اخيرا در عربستان صورت گرفته است، مقدمه اجراي طرح بازداشت‌هاي وسيع است و هدف از آن برچيدن موانع موجود بر سر راه تغييرات اجتماعي و آموزشي است. زنان سعودي از اين بابت بسيار خوشحال هستند و آن را مقدمه‌اي براي بهتر شدن وضعيت اشتغال زنان و حضور آنان در اقتصاد كشور مي‌دانند.

بي‌شك جامعه سعودي با كشمكش‌هاي داخلي فراواني رو‌به‌رو است. نسل جديد سعودي‌ها و شهري، بسيار تحصيلكرده هستند. اگرچه برداشتن ممنوعيت رانندگي براي زنان، نارضايتي و تنفر افكار عمومي را از ميان خواهد برداشت، اما مشكلات عربستان، عميق‌تر از آن است كه با چنين اقداماتي آنها را رفع كرد.  موافقت مقامات عربستان با رانندگي زنان در اين كشور بازتاب وسيع بين‌المللي داشت. دبيركل سازمان ملل، رييس‌جمهور امريكا و شماري از كشورها و نهادهاي مختلف جهان از تصميم پادشاه عربستان در لغو ممنوعيت رانندگي زنان استقبال كرده و آن را گامي مهمي در مسير درست توصيف كردند. كاخ سفيد از تصميم عربستان براي لغو ممنوعيت رانندگي براي زنان اين كشور استقبال و با تاكيد بر حق زنان براي رانندگي در عربستان، آن را گامي مثبت در راستاي تقويت حقوق زنان در اين كشور خواند. به ادعاي ترامپ واشنگتن به حمايت‌هايش از اقدامات رياض در راستاي تقويت جامعه عربستاني و اقتصاد آن با اصلاحاتي از اين دست و نيز اجراي چشم‌انداز سال ٢٠٣٠ ادامه خواهد داد.

سخنگوي وزارت خارجه امريكا ضمن استقبال از اين تصميم عربستان، آن را گامي بزرگ در مسيري صحيح خواند. سخنگوي دولت آلمان از لغو ممنوعيت رانندگي براي زنان در عربستان استقبال و آن را «قدم بزرگي» در رديف ابتكار عمل‌هاي مهم براي مدرنيزه كردن اين كشور خواند. مركل، صدراعظم آلمان ماه آوريل، به هنگام ديدارش از عربستان، درباره وضعيت زنان گفت‌وگو كرده بود.   گروهي اين تصميم عربستان را با كاهش وابستگي به نفت و آن را در چارچوب «چشم‌انداز ٢٠٣٠» براي انجام اصلاحات اقتصادي زيربنايي در كشور مرتبط مي‌دانند و اينكه براي دستيابي به اين هدف حاضر است برخي قوانين داخلي خود درباره زنان را نيز زير پا بگذارد و در مجموع تمامي اين اتفاقات از استخدام زنان در مشاغل جديد گرفته تا اعطاي حق رانندگي به آنها بخشي از چشم‌انداز اقتصادي ٢٠٣٠ عربستان است كه با هدف تنوع‌بخشي به منابع درآمدي اين كشور و كاهش وابستگي آن به نفت در دستور كار قرار گرفته است.

كاهش بهاي نفت طي سال‌هاي اخير اين كشور را مجبور كرده است فرصت‌هاي شغلي جديدي را براي نجات اقتصاد نفتي در حال سقوط خود فراهم كرده و زنان كه تا پيش از اين سهمي در اقتصاد اين كشور نداشتند را نيز در چرخه توليد و اشتغال سهيم كند.  سعودي اميدوار است با ايجاد امكاناتي نظير راه‌اندازي مناطق آزاد گردشگري كه نيازي به رعايت قوانين شرع در آنها نباشد و برگزاري كنسرت‌هاي موسيقي مختلط كه ماه گذشته براي نخستين‌بار در اين كشور برگزار شد، هم به تقويت صنعت گردشگري خود كمك كرده و هم از خروج ارز از كشور جلوگيري كند. اعطاي مجوز رانندگي به زنان عملا نياز به خودرو را افزايش خواهد داد و مي‌تواند ميزان سرمايه‌گذاري شركت‌هاي خودروساز خارجي را نيز در زماني‌كه رياض به‌شدت به دنبال جذب سرمايه‌گذاري خارجي است، افزايش دهد.