حضور زنان در مدیریت شهری نباید صوری و نمایشی باشد/ «14 سال» زنان را نادیده گرفتند

عضو شورای شهر تهران گفت: نگاه ما این نیست که افراد را به صرف جنسیت در جایگاه‌ها تقسیم کنیم بلکه ما می‌خواهیم زنان در مسئولیت‌هایی که برعهده می‌گیرند دارای توانمندی و قدرت عمل باشند نه اینکه حضور آنها صرفاً نمایشی و صوری باشد، یعنی زنان هم مثل دیگران فرصت خطر کردن داشته باشند.

به گزارش عطنا، نشست هم‌اندیشی «برابری جنسیتی در مدیریت شهری» با حضور دکترحسین راغفر، اقتصاددان نهادگرا و عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا، زهرا صدراعظم‌نوری و محمدجواد حق‌شناس، اعضای شورای شهر تهران و جمعی از فعالان این حوزه در دفتر حزب اعتدال و توسعه، دوشنبه ۱۳ شهریور برگزار شد.

در بخشی از این نشست، زهرا صدراعظم نوری، عضو شورای شهر پنجم تهران در سخنانی با اشاره به اینکه حضور سازمان‌های غیر دولتی در برگزاری جلسات هم‌اندیشی نشان از اهمیت دادن جامعه به جایگاه مردم در تصمیم‌گیری‌ها است، سخنان خود را اینگونه آغاز کرد: با وجود اینکه زنان نیمی از جمعیت کشور هستند اما درصد بهره‌مندی آنها از منابع قدرت و ثروت و موقعیت‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی محدود و در برخی موارد نزدیک به صفر است.

وی ادامه داد: در کشور ما غالباً اداره شهرها به صورت یک امر «مردانه» است و به وضوح در امر مدیریت شهری ابتدا در سطح مدیریت عالی، زنان سهمی ندارد و در سطح مدیریت میانی هم این سهم چشمگیر نیست.

صدراعظم نوری مشارکت زنان در جامعه را به دو سطح توده‌ای و نخبه‌ای طبقه بندی کرد و گفت: میزان مشارکت توده‌ای زنان شامل فعالیت در جامعه، حضور در اجتماعات، رفتار رای‌دهی و... خوب و تقریبا شبیه مردان است. اما در حوزه نخبگی، زنانی که می‌خواهند پست‌های اجرایی نظیر شورای شهر، شهردار، معاون شهردار، مدیر بخش و مسئولیت‌های مهمی از مدیریت شهری را انتخاب کنند که در معرض رای مردم قرار بگیرند، یک شکاف بزرگ و معناداری از نابرابری به چشم می‌خورد.

عضو شورای شهر تهران در ادامه به بعد تاریخی مدیریت شهری اشاره کرد و گفت:  تقریباً در نخستین قانون مدیریت شهری حق مشارکت توده‌ای هم برای زنان قائل نبودند. چنانچه در اولین قانون بلدیه زنان در کنار دیوانگان و ورشکستگان حق انتخاب شدن به عنوان اعضای انجمن بلدیه را ندارند.

وی افزود: بنابراین از ابتدای تاریخ همیشه شرایط به گونه‌ای است که قدرت در دست مردان است و گویی زنان در حوزه مدیریت شهری اصلا حضور ندارند. لذا شهرها شهرهای مردانه است.

وی در توضیح «شهر مردانه» تصریح کرد: یعنی شهرهایی که سازه انسانی آنها توسط مردان ساخته و توسط مردان بر آن حکمرانی می‌شود و اساساً زنان سهمی در این جایگاه ندارند.

صدراعظم نوری اضافه کرد: در دهه 80 میلادی به بعد، زنان به عنوان یک بازیگر اجتماعی در عرصه‌های مختلف ظاهر می‌شوند که دسترسی به آموزش باعث برخورداری و مدرن شدن این زنان می‌شود و رفته رفته آنها می‌توانند خود را در معرض توجه عموم قرار دهند.

البته ما ایده‌آل‌گرایانه نگاه نمی‌کنیم که این جایگاه متناسب با جمعیت زنان در جامعه باشد اما به طور واقع‌بینانه می‌توانیم با یک هدف‌گذاری در یک بازه چندساله نرخ حضور زنان در رده‌های مدیریت شهری را بهبود ببخشیم.

وی با ذکر مثالی ادامه داد: در کشور ما، انقلاب و آغاز جنگ 8 ساله، فرصتی برای زنان و دختران برای حضور در فعالیت‌های اجتماعی و در عرصه‌های عمومی ایجاد کرد که در مقایسه نسبی با زنان بسیاری از کشورهای همسایه وضعیت زنان ایرانی از این بعد بهتر است.

این فعال اجتماعی خاطرنشان کرد: در مدیریت‌های محلی هم، خود رشد جمعیت و به‌ویژه افزایش تعداد زنان، زمینه را برای ارتقای موقعیت اجتماعی این جنس در عرصه‌های سیاست‌گذاری فراهم می‌کند و این به تدریج افکار عمومی را نسبت به حضور زنان در جامعه مثبت می‌کند.

صدراعظم نوری با بیان اینکه حضور زنان در عرصه مدیریت شهری به دو اتفاق منجر می‌شود، اطهار کرد: یک اینکه سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان کلان جامعه نسبت به مسائل زنان حساس می‌شوند تا حضور آنها را جدی بگیرند. برای مثال در مدیریت شهری تهران امنیت زنان در تهران چگونه طراحی شده است که در برخی منطقه‌ها زنان از ساعت خاصی حتی امنیت و امکان عبور و مرور ندارند که انگار برای این مسئله تدبیری نشده است.

وی اتفاق دوم را چنین عنوان کرد: با حضور زنان در رده‌های مدیریتی، یک فرصت کسب تجربه برای آنها ایجا می‌شود.

عضو شورای شهر تهران در این‌باره افزود: همواره در سطوح مختلف مدیریت شهری رزومه، سابقه و تجربه کاری از موارد مهمی است که بسیاری از زنان از آن برخوردار نیستند و با شروع کار در مدیریت شهری می‌توانند شایستگی خود را اثبات کنند و این فرصت خوبی است که حضور زنان در مدیریت شهری ایجاد می‌کند.

سهم زنان در مدیریت تهران کمتر از 3 درصد بود

در ادامه زهرا صدراعظم نوری به ارائه آمار پرداخت و گفت: در دولت 10 درصد از اعضای کابینه زنان هستند، در مجلس این رقم 17 درصد است و  در قوه قضائیه تعداد زنان انگشت‌شمار است. در بخش کشاورزی، 22 درصد، در بخش خدمات، 52 درصد، در بخش‌های صنعتی 25 درصد، در تعاونی‌ها از (صدهزار تعاونی) 11 درصد را زنان شاغل تشکیل می‌دهند.

وی ادامه داد: در شرکت‌های دانش‌بنیان حدود 320 زن مدیر داریم. همچنین در فعالیت‌های سیاسی، زنان در 17 تشکل سیاسی در رده‌های مختلف سازمانی فعال هستند.

عضو شورای شهر تهران با یادآوری اینکه 47 درصد دانشجویان ما را دختران تشکیل می‌دهند، گفت: حدود 3 هزار نفر از اعضای اصلی شوراهای شهر کشور را زنان تشکیل داده‌اند. در بین دهیاران تقریباً 1544 دهیار زن فعالیت می‌کنند و در سطح استان‌ها 31 مدیرکل زن با عنوان مشاور استاندار در امور زنان داریم. همچنین برای نقش زنان به عنوان مشاور اجرایی در دستگاه‌های اجرایی 817 نفر مشغول به کار هستند و در کل دستگاه‌های اجرایی کشور 49 نفر مدیر کل زن فعال هستند.

صدراعظم نوری در ادامه سخنان خود اظهار کرد: امروزه شهرداری تهران، 63 هزار و 600 نفر پرسنل در بیش از 15 هزار پست مصوب دارد که اگر این رقم را با کل دولت مالزی مقایسه کنیم، می‌بینیم که در گزارش ماهاتیر محمد، کل جمعیت دولت این کشور در سال 76 حدود 60 هزار نفر اعلام شد که یکی از ویژگی‌های موفقیت دولت مالزی همین کم‌جمعیتی و چابکی آن عنوان شده است.

وی ادامه داد: در شهرداری تهران، از 63 هزار و 600 نفر بالغ بر 9 هزار و 700 نفر را زنان شاغل تشکیل می‌دهند.

صدراعظم نوری تاکید کرد: پست‌های مدیریتی شهرداری به ترتیب اهمیت در 6 سطح تعریف می‌شوند و حدود 2 هزار پست مدیریتی را شامل می‌شود که در مجموعه سهم زنان در این جمعیت حدود 58 نفر است.

وی افزود: در بین 403 مدیر ارشد در شهرداری تنها 3 درصد را زنان تشکیلی می‌دهند که این 14 زن در پست‌های مختلف پراکنده هستند.

این فعال اجتماعی تصریح کرد: شهرداری تهران در رده اول مدیریتی 9 معاون دارد که هرگز هیچ یک از این معاونت‌ها در اختیار زنان نبوده است.

صدراعظم نوری یادآور شد: تهران دارای 22 منطقه شهرداری است که فقط در یک دوره سال 76 تا 82 یک زن توانست یکی از این شهرداران باشد و این امر در سال 95 تنها یک بار دیگر تکرار شد. لذا، طی 14 سال گذشته، هیچکدام از پست‌های سازمان‌ها و شرکت‌های مستقل سهم زنان نبوده است.

شهردار جدید تهران به جایگاه زنان اعتقاد دارد

عضو شورای پنجم شهر تهران در سخنان خود رویکرد اعضای شورای شهر و شهردار جدید تهران نسبت به زنان و نقش آنها در مدیریت شهری را چنین مطرح کرد: زنان به عنوان نیمی از جمعیت جامعه، باید در واقع از فرصت‌های برابر برخوردار باشند تا بتوانند توانمندی‌های خود را در جامعه بروز بدهند.

وی خاطرنشان کرد: البته ما ایده‌آل‌گرایانه نگاه نمی‌کنیم که این جایگاه متناسب با جمعیت زنان در جامعه باشد اما به طور واقع‌بینانه می‌توانیم با یک هدف‌گذاری در یک بازه چندساله نرخ حضور زنان در رده‌های مدیریت شهری را بهبود ببخشیم.

صدراعظم نوری با بیان اینکه امروز 30 درصد اعضای شورای شهر تهران را زنان تشکیل می‌دهند، افزود: شورای شهر پنجم در تلاش است که سهم زنان در مدیریت شهری را افزایش بدهند و با تغییر رویکرد به شهر بزرگ تهران، نیاز به نگاه زنانه وجود دارد به عنوان نگاهی که  از منظری دیگر به مسائل می‌پردازد و با دقت، حساسیت و ملاحظات متفاوتی با مسائل مواجه می‌شود که برای عملی شدن این نگاه نیاز به حضور زنان در رده‌های بالای مدیریت شهری احساس می‌شود.

او اضافه کرد: ما به عنوان اعضای شورای شهر در این راه تلاش می‌کنیم تا با شناخت ظرفیت‌ها، زنان مستعد و توانمندی‌های آنها و در کنار آن، امکان اینکه جامعه مدنی و نهادهای غیر دولتی فرصت حضور در فضاهای مختلف شهری فراهم بشود که شهردار جدید تهران هم به این امر اعتقاد دارد.

عضو شورای شهر تهران تصریح کرد: البته بعد از گذشت 14 سال، به دلیل اینکه اساساً هیچ فرصتی نداده‌ایم اکنون نمی‌توان انتظار داشت به یک‌باره این تعداد زن در مسئولیت‌های مختلف جای داده شوند. نگاه ما این نیست که افراد را به صرف جنسیت در جایگاه‌ها تقسیم کنیم بلکه ما می‌خواهیم زنان در مسئولیت‌هایی که برعهده می‌گیرند دارای توانمندی و قدرت عمل باشند نه اینکه حضور آنها صرفاً نمایشی و صوری باشد، یعنی اینکه زنان هم مثل دیگران فرصت خطر کردن، تجربه کردن و ازمون و خطا داشته باشند و بتوانند توانایی‌های خود را محک بزنند.

وی در پایان گفت: متاسفانه چالشی که در مدیریت شهری با آن مواجه هستیم این است که چون سال‌ها زنان مورد غفلت واقع شده‌اند نتوانسته‌اند ممارست لازم را داشته باشند و تجربه اندوزی کنند ولی ما تلاشمان بر این است که در این راه همه سعی‌مان را انجام دهیم و امیدواریم جامعه‌ای که نمایندگی آن را برعهده داریم به کمک ما بیایند.