انگ‌های جنسیتی به زنان توهین به کل بشریت است/ نگاه ما در مسئله سیاست باید فراجنسیتی باشد/ مرضیه وحیددستجردی بی‌پناه‌ترین وزیر دولت دهم بود

استاد روان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به سخن شهید مطهری زن را نیمی از بشریت و عضوی جدی در جامعه و غیرقابل چشم‌پوشی و از ارکان اساسی زندگی فردی و اجتماعی دانست و گفت: زنان رفتارهای نامساعدی در طول تاریخ دیده‌اند. باید تمام تلاش ما به این سمت باشد که باورهای نادرست و تعصب‌آلود را نسبت به زنان اصلاح کنیم.

به گزارش عطنا، «بررسی چالش‌های حضور زنان در کسوت وزارت؛ سهم زنان از هیئت وزیران» با حضور الهه کولایی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، ایراندخت فیاض استاد روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی، اعظم حاجی‌عباسی دبیرکل جامعه زینب (س) و فاطمه گوارایی فعال حقوق زنان که روز شنبه، 7 مرداد به همت انجمن اندیشه و قلم برگزار شد.

در بخشی از این نشست، ایراندخت فیاض، عضو هئیت علمی دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به اینکه حضور اجتماعی زنان مسئله‌ای تاریخی و مسئله‌ای پردامنه و چالش‌برانگیز است، گفت: معمولا نگاه ما به زنان نگاهی شعاری، موقعیتی، احساسی و گاهی سیاسی است. در حالی که بحث مهم انسان ‌بودن و استفاده از ظرفیت‌های انسانی برای توسعه همه‌جانبه زندگی بشری در طول تاریخ مستلزم پرداختن حقیقی به مسئله زنان است.

وی افزود: این مسئله مهم که عمدتاً ذیل نظرات شخصی، سیاسی، موقیتی و تاریخی بدان پرداختیم، کمتر به اصل مسئله به شکل حقیقی وارد شده است و گاهی که به این مسئله توجه می‌شود بیشتر از بعد احساسات، تعلقات غیرمنطقی همراه با انگ زدن و توهین و حذف گوینده بوده است.

این استاد دانشگاه با اشاره به سخن شهید مطهری زن را نیمی از بشریت و عضوی جدی در جامعه و غیر قابل چشم‌پوشی و از ارکان اساسی زندگی فردی و اجتماعی دانست و اضافه کرد: زنان رفتارهای نامساعدی در طول تاریخ دیده‌اند. باید تمام تلاش ما به این سمت باشد که باورهای نادرست و تعصب‌آلود را نسبت به زنان اصلاح کنیم.

فیاض با بیان جمله از شهید مطهری از کتاب «مسئله حجاب» که در آن ذکر شده است اسلام هرگز نمی‌خواهد زن موجودی بی‌کار و آتل و باطل بار بیاید، گفت:  جامعه ما جامعه شعارهاست و جامعه مبادی و حقایق نیست و این فکر که زن باید در خانه محبوس بماند و حتی با حفظ عفاف از هر کمالی محروم باشد صرفاً اطفای شهوت مرد است و این موارد برخلاف قواعد اسلامی و عواطف انسانی هستند.

عضو هئیت علمی دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه با اشاره به اینکه وقتی مسئله زنان و استفاده از ظرفیت‌های آنان در مدیریت و امور اجرایی پیش می‌آید موانع شرعی ندارد، اظهار کرد: این موارد افکار غیرواقعی هستند و مبانی دینی ندارند هرچند که گاهی به اسم دین مطرح می‌شوند. این افکار راه حقیقی و واقعی را بر روی زنان می‌بندند.

وی با اشاره به بُعد هستی‌شناسی و بُعد انسان‌شناسی نسبت به حضور زنان در مسائل سیاسی و مدیریتی کشور بیان کرد: از بُعد هستی‌شناسانه باید ببینیم اسلام چه جایگاهی برای زن قائل است و آیا آن جایگاه با مردان متفاوت است؟ و در بُعد انسان‌شناسانه نیز باید دید دین چه ظرفیت‌هایی را برای زنان در نظر گرفته است و اینکه آیا این ظرفیت‌ها مبنای تصمیم‌گیری و پیشران کنش‌های سیاسی و اجتماعی زنان هستند یا نه؟ آیا زن موجودی متفاوت با ظرفیت‌های متفاوت است یا خیر؟

علامه طباطبائی از کلدانیان، آشوریان و رومیان مثال می‌آورد و می‌گوید زنان در طول تاریخ دچار بدرفتاری‌ها و ستم‌های تاریخی شدند.

فیاض با بیان اینکه از بُعد انسان‌شناختی به بررسی دیدگاه‌های قرآن و همچنین دیدگاه علامه طباطبائی، شهید مطهری و جوادی آملی پرداخته است، تصریح کرد: نگاه به انسان در آموزه‌های دینی نگاهی انسان‌وار است به این معنا که به زن و مرد به شکل فراجنسیتی و با توجه به قابلیت‌هایشان نگاه شده است. جوادی آملی نیز معتقد است قابلیت‌ها واحد هستند.

وی افزود: این مسئله به این معناست که زنان مانند مردان دارای قابلیت‌های نظری و طبیعی یکسانی هستند و اگر به انسان به ماهو انسان نگاه شود هر دو جنس دارای اختیار، آزادی، اراده یکسان هستند. برای مثال، در فضای توده‌ها گفته می‌شود قابلیت‌های عقلی زن از مرد کمتر است اما در آموزه‌های دینی جایی وجود ندارد که بگوید این قابلیت فطری، جنسیتی است.

استاد روانشناسی دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه اگر ظرفیت عقلی در زنان ضعیف است شاید نتیجه یک سیستم تاریخی است، اظهار کرد: اگر ظرفیت عقلی امکان تمرین و به کارگیری پیدا نکند ضعیف و ناتوان می‌ماند اما این ضعف ناشی از خاستگاه اولیه آن نیست. اگر بگوییم ظرفیت‌های عقلی در بین دو جنس برابر نیستند خداوند قرار است چگونه انسان را در قیامت مورد سنجش قرار دهد. پس این ضعف مربوط به زنان نیست بلکه شرایط برای رشد آن فراهم نبوده است.

وی افزود: علامه طباطبائی از کلدانیان، آشوریان و رومیان مثال می‌آورد و می‌گوید زنان در طول تاریخ دچار بدرفتاری‌ها و ستم‌های تاریخی شدند.

عضو هئیت علمی دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به اینکه توانایی‌ها و ظرفیت‌های زنان تنها در تضارب تجارب رشد می‌کند، عنوان کرد: همین مواجه و تنوعات است که مغز انسان را وارد پویایی می‌کند. در حالی که اگر محدودیت وجود داشته باشد این رشد اتفاق پیدا نمی‌کند. بنابراین، به زنان در طول تاریخ اجازه مواجهه با مسائل کمتر داده شده است.

فیاض با بیان اینکه با وجود محدودیت‌ها اگر زنان در بخش‌های مدیریتی و مدیریت ارشد کشور نباشند نمی‌توانند سیستم را مدیریت کنند، گفت: این مسئله در مورد مردان هم وجود دارد و اگر تجربه مدیریتی در آنها وجود نداشته باشد آنها نیز سیستم را خراب می‌کنند.

وی با بیان اینکه معتقد است برای ورود زنان باید فضا فراجنسیتی باشد و هر زمان این فرهنگ عوض شود و انسان به خاطر انسان بودن در مرکز توجه قرار بگیرد، ادامه داد: باید فضا برای انسان‌های شایسته، لایق، متخصص و باتجربه باز شود. این مسئله به توسعه پایدار کشور کمک خواهد کرد.

مرضیه وحیددستجردی بی‌پناه‌ترین وزیر دولت دهم بود

فیاض با اشاره به اینکه گاهی شنیده می‌شود روایت‌های جعلی و وابسته به موقعیت زنان را بی‌عقل و ترسو می‌خوانند، گفت: از سوی دیگر بسیاری از زنان باهوش وجود دارند که حتی قرآن نیز درباره مدیریت زنان و مردان در سوره نمل به آن اشاره کرده است و نشان می‌دهد که ویژگی مدیریتی برای زنان و مردان یکسان است.

وی موانع حضور زنان را ناشی از موانع شرعی ندانست و اظهار داد: با توجه به اینکه در زمان وزارت وحیددستجردی مقاومت‌های زیادی وجود داشت به نظر نمی‌رسد که این وزیر ناتوان‌تر از سایر وزیران کابینه آن دوره از ریاست‌جمهوری بوده باشد بلکه او بی‌پناه‌ترین وزیر بود.

استاد روان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی در بخش دوم سخنانش با اشاره به اینکه اگر زنی حتی بتواند معاون رئیس‌جمهور و وزیر شود با این حال به مقام بالاتر نمی‌رسد، گفت: این به دلیل ترس از پاره شدن سقف قدرت است؛ چراکه اگر زنی خودش و ظرفیت‌هایش نشان دهد در نتیجه سهم‌خواهی از قدرت بیشتر خواهد شد. همچنان که باید برای توسعه کشور از انسان‌های توانمند استفاده کنیم. آیا می‌توان گفت معاون اول رئیس‌جمهور تماس‌ها و مراودات کمتری نسبت به رئیس‌جمهور دارد؟ استفاده نکردن از ظرفیت‌ها و استعدادها ظلم کردن نه‌تنها به زن‌ها بلکه ستم به کل بشریت است.

فیاض با اشاره به اینکه اگر کسی جلوی پیشرفت و توسعه علمی را بگیرد باید به عقل او شکل کرد، اظهار کرد: ما دو اشتباه استراتژیک داریم چراکه بین ثبات نقش و ثبات هویت اشتباه کرده‌ایم. برای مثال خداوند عقل را به طور ثابت به انسان‌ها داده است اما نقش‌ها متغیر و موقعیتی هستند ولی ما باید بر روی نقش‌ها تاکید کنیم. مثلا اگر کسی ازدواج نکند و فرزندآور نباشد این نقش همواره به او چسبیده است. در حالی که زن باید خودش درباره تغییر نقش خود تصمیم‌گیری کند و با آگاهی مدیریت خود را برعهده بگیرد و این برای توسعه کشور اهمیت دارد.