رونمایی از کتاب «فهم فرایند تحول اقتصادی» در مؤسسه مطالعات دین و اقتصاد

نشست «رمزگشایی از معمای تدام توسعه نیافتگی و گشودن افق معرفتی به توسعه» همراه با رونمایی از کتاب «فهم فرایند تحول اقتصادی» اثر داگلاس نورث، پنج شنبه، 5 مردادماه در مؤسسه مطالعات دین و اقتصاد برگزار شد.

به گزارش عطنا، در این نشست علی رضا‌قلی، پژوهشگر مکتب نهادگرایی، حسین راغفر، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا(س)، سیدسعید مهاجرانی، مترجم کتاب و عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع) و فرشاد مؤمنی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه‌طباطبائی حضور داشتند.

کتاب «فهم فرایند تحول اقتصادی» اثر داگلاس نورث، توسط سیدسعید مهاجرانی و زهرا فرضی‌زاده با مقدمه فرشاد مؤمنی ترجمه و توسط نشر نهادگرا منتشر شده است.

«فهم فرایند تحول اقتصادی» آخرین اثر مهم داگلاس نورث قبل از پرداختن به مسئله خطیر و خارق‌العاده صورت‌بندی نظری توسعه بر محور خشونت به حساب می‌آید که شامل مجلدات دوگانه نورث است که به ترتیب در سال‌های 2009 و 2013 انتشار یافتند و از جهاتی عمیق‌ترین و راه‌گشاترین صورت بندی‌ها از مسئله توسعه نیافتگی به حساب می‌آید.

مؤسسه مطالعات دین و اقتصاد درباره این  کتاب نوشت:

این کتاب که در ۱۲ فصل تنظیم شده است بر این مسئله اشاره دارد که یکی از برجسته‌ترین نوآوری‌های نهادگرایان در کلیت خود و به ویژه نهادگرایان تاریخی این است که با ارائه یک ترکیب خردمندانه از تبیین‌های علت کاو و دلیل کاو درباره مسائل مبتلا به جوامع انسانی، سطح کارآمدتری از معرفت علمی را درباره امور مربوط به انسان و جامعه ارائه کند. یکی از موفق‌ترین کوشش‌ها در این زمینه کتاب «فهم فرآیند تحول اقتصادی» قلمداد می‌شود که در زمره برجسته‌ترین آثار اقتصاددان بزرگ فقید، داگلاس نورث است. او در این کتاب با رویکردی فرا رشته‌ای تصریح می‌کند که «تحول اقتصادی» تابعی از سه مجموعه بنیادی از امور غیراقتصادی هستند که عبارتند از: تحول در کمیت و کیفیت جمعیت، تغییر در ذخیره دانایی به ویژه دانش تسخیری و ضمنی برای غلبه بر طبیعت و بالاخره تغییر در چارچوب نهادی که تعیین کننده ساختار تحول یافته انگیزشی جامعه است.

از دیدگاه نویسنده، برای ایجاد هرگونه تغییر توسعه‌گرا در حیطه اقتصادی حیات جمعی انسان‌ها، ابتدا باید یک صورت‌بندی اندیشه‌ای منضبط و روشمند از وضع مطلوب فراهم شده باشد تا تغییر مطلوب، قابلیت عینیت بخشی پیدا کند.

نورث قبل از این کتاب، در مجموعه آثار پیشین خود دیدگاه نهادی را درباره تغییر نظام حیات جمعی، تابعی از عواملی همچون نهادها، یادگیری، حوادث تاریخی، انتخاب طبیعی، قیمت‌های نسبی، قوانین و نهادهای رسمی و نحوه اجرای آنها، ایدئولوژی و مرام‌های جمعیتی و تغییر در منابع معرفی کرده بود و به شرحی که ملاحظه خواهد شد، ترکیبی روشمند و استثنائی از همه این مباحث را با تمرکز بر وجه اقتصادی آن در این کتاب در دستور کار قرار داده است. این اثر یعنی «فرآیند فهم تحول اقتصادی» آخرین اثر مهم داگلاس نورث قبل از پرداختن به مساله خطیر و خارق‌العاده صورت‌بندی نظری توسعه بر محور خشونت به حساب می‌آید که شامل مجلدات دوگانه نورث است که به ترتیب در سال‌های ۲۰۰۹ و  انتشار یافتند و از جهاتی عمیق‌ترین و راه‌گشاترین صورت‌بندی‌ها از مساله توسعه و توسعه‌نیافتگی به حساب می‌آید.

گفتنی است، اقتصاد نهادگرایی (Institutional economics) نوعی از تجزیه‌وتحلیل اقتصادی است که نقش نهادهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را در تعیین وقایع اقتصادی مورد تأکید قرار می‌دهد. این حرکت از اواخر قرن نوزده به‌ویژه در میان اقتصاددانان آمریکایی بروز کرد.

متن کامل سخنرانی‌ها بزودی در عطنا قرار می‌گیرد.

گزارش تصویری این نشست را در ادامه می‌بینیم؛

گزارش تصویری: 

عکس: سمانه ستاری- عطنا