قتل آتنا اصلانی یک امر اجتماعی است/ برنامه‌ای برای پیشگیری نداریم

آتنا اصلانی دختر هفت ساله اهل پارس‌آباد اردبیل بود که روز 28 خرداد ماه امسال به قتل رسید، این مسئله یکی از موضوعات مهم افکار عمومی در هفته‌های اخیر است واکنش‌های زیادی را به دنبال داشت؛ از خشم مردم پارس‌آباد تا تحلیل‌هایی در فضای رسانه‌ای که علت این حادثه را بد حجابی، عدم آموزش صحیح کودکان و... در همین زمینه ستار پروین، عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی معتقد است مسئله آتنا یک امر اجتماعی است اما مشکل اصلی ما فراموشی منطق امر اجتماعی یا طرح اشتباه این مسائل است.

ستار پروین در گفت‌وگو با خبرنگار عطنا به علل و عواملی که باعث بروز این جنایت از سوی انسان می‌شود، پرداخت و اظهار کرد: باید با نگاهی سیستماتیک بروز این اتفاق دردناک را دنبال کرد و نباید صرفا از دید مجرم به قضیه نگاه کرد بلکه باید از نگاه قربانی نیز به این مسئله پرداخت.

وی افزود: برای حادث شدن یک جرم به لزوم سه رویداد همزمان نیاز است؛ نخست «وجود قربانی»، دوم «مجرمی با انگیزه» و سوم «نبود نظارت‌های مناسب» که برای بررسی نظام‌مند، باید هر سه مورد را به طور همزمان در نظر گرفت.

پروین در ارتباط با عنصر قربانی خاطر نشان کرد: متاسفانه برنامه مدون و پیشگیرانه‌ای در خصوص رخ ندادن چنین اتفاقاتی نداریم و اگر هم وجود دارد از نظر قانونی و اجرایی چندان کارآمد نیست.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه اضافه کرد: در مورد قتل آتنا، قربانی یک دختر بچه است که مورد آدمربایی قرار می‌گیرد و سپس انگیزه‌ای برای سوءاستفاده جنسی شده و در نهایت به قتل می‌رسد.

پرداختن رسانه‌ها به قتل آتنا اصلانی افکار عمومی را به وجود آورد

وی با بیان اینکه اگر رسانه‌ها به حادثه آتنا نمی‌پرداختند، مورد توجه عموم قرار نمی‌گرفت، ادامه کرد: آتنا آخرین مورد از چنین اتفاقاتی نیست و پرونده‌هایی از این دست در قوه قضائیه زیاد است.

به گفته پروین قتل آتنا عاملی بود که باعث شد رسانه‌ها به این پرونده بپردازند و این دختربچه اگر پس از تجاوز به قتل نمی‌رسید، رسانه‌ها به آن نمی‌پرداختند و صدایی از کسی بر نمی‌خاست. در مورد این پرونده نیز رسانه‌ها با تحریک افکار عمومی بر روی آن مانور دادند.

وی با ابراز تاسف از این حادثه خاطرنشان کرد: معمولا حوادثی که درخصوص تجاوز به کودکان است مسکوت نگه داشته می‌شوند و به وضوح می‌توان خلاءهایی در ارتباط با خود قربانی را در جامعه دید.

لزوم مراقبت‌های پس از زندام مجرمین

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه درباره مراقبت‌های پس از وقوع جرم، گفت: اگر این فردی مجرم سابقه‌دار است باید مراقبت‌های پس از زندان برای او در نظر بگیریم، اگر شخص از نظر شخصیتی بیمار روانی و یا جنسی است، باید حمایت و کنترل شود.

وی افزود: افرادی را که مشکل و بیماری روانی و جنسی دارند نباید در جامعه رها کرد و هیچ کنترل و یا مراقبتی بر آنها نداشت چرا که منجر به بروز چنین اعمال جنایتکارانه‌ای می‌شود.

پروین از وجود خلاءهای کنترلی و مراقبتی را در رابطه با مجرم خبر داد و گفت: افرادی که سابقه ارتکاب چنین جرمی را دارند به زندان رفته و دوباره وارد چرخه جامعه می‌شوند اما پتانسیل وقوع جرم در این اشخاص بالا است و این یک خلاء قانونی است که نباید مجرمان را به این شکل در بند کرده و سپس رها کنیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه درباره عنصر «نبود نظارت مناسب»، اظهار کرد: قربانی فرزند خانواده‌ای است که پدری دستفروش داشته و شاید اگر پدر خانواده وضعیت مالی مناسبی داشت، اوقات فراغت بهتری برای آتنا و خانواده‌اش فراهم می‌کرد و آتنا را به مهد کودک می‌فرستاد و شاید از بروز چنین حادثه ناگواری جلوگیری به عمل می‌آمد.

وی در خصوص نهادهای نظارتی و پیشگیرانه گفت: نهادهایی مثل آموزش و پرورش، رسانه‌ها، صداوسیما و خانواده‌ها باید آموزش‌های لازم در خصوص حفاظت از بدن را به کودکان یاد بدهند.

طرح مسائلی مثل بدحجابی برای فراموش کردن قضیه است

پروین در رابطه با همین موضوع تأکید کرد: آموزش‌های مدیریت بدن، حفظ حریم شخصی، نزدیک نشدن به غریبه‌ها و دادن هشدارهای لازم به کودکان امری ضروری است که از بروز این مسائل جلوگیری می‌کند.

وی در پاسخ به این سوال خبرنگار عطنا مبنی بر اینکه برخی بدحجابی زنان را عامل بروز این حوادث می‌دانند، گفت: متأسفانه معضلی که ما در کشور داریم این است که منطق امر اجتماعی فراموش شده و به سرعت مسائل رنگ و بوی سیاسی به خود می‌گیرند.

به گفته پروین برای داشتن برنامه مدون پیشگیرانه، باید مطالعات دقیق و بررسی موشکافانه در خصوص پرونده‌هایی از این قبیل انجام دهیم تا مشخص شود چه کسانی و در چه محیط‌هایی و توسط چه افردی بیشتر قربانی این ماجرا می‌شوند.  ما باید یک برنامه پژوهشی طرح کنیم و هشدارهای لازم را به خانواده‌ها و کودکان بدهیم تا گرفتار چنین مسائلی نشوند.

به گفته پروین پرداختن به بی‌حجابی یا امضا نشدن سندی مثل 2030 به عنوان عاملان وقوع این مسئله، فراموش کردن اساس این امر است. قتل آتنا، یک امر اجتماعی بود که توسط یک مجرم، یک قربانی و نبود نظارت مناسب این اتفاق رخ داد.

وی افزود: این یک مشکل اساسی در کشور ما است که منطق امر اجتماعی به فراموشی سپرده می‌شود و یا مسئله را از اساس اشتباه طرح می‌کنیم، معمولا ما به دلیل مقاصد سیاسی به دنبال سوء استفاده از چنین مسائلی هستیم.

استاد مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی درباره واکنش مردم پارس‌آباد به قتل آتنا گفت: بخشی از واکنش عوام‌گرایانه مردم به مسائلی از این دست، طبیعی است؛ یعنی مردم خود را به جای قاضی و قوه‌قضایی می‌گذارند و به دنبال مجازات سریع هستند.

پروین ضمن طبیعی دانستن بخشی از واکنش مردم، ادامه داد: مردم نباید دچار عوام‌گرایی شده و در نقش مجازات کننده ظاهر شوند، چراکه ما دارای نهادی مثل قوه قضائیه هستیم که قطعا به پرونده‌های قضایی رسیدگی می‌کند، اما باید با اطلاع‌رسانی صحیح، احساسات مردم را تلطیف کرد.

وی در‌باره درخواست مردم مبنی بر اعدام سریع مجرم، گفت: اعدام سریع باعث می‌شود روحیه مردم تلطیف و شرایط روحی افراد آرام شود، اما این کار راه را برای جلوگیری از تکرار این جرم در دیگر مناطق کشور نمی‌بندد.

پروین با بیان اینکه برای جلوگیری از اتفاقاتی از این دست، باید به سمت «اجرای برنامه‌های مدون پیشگیرانه» برویم، اظهار کرد: از طریق آموزش و پرورش، خانواده‌ها و رسانه‌ها باید به پیشگیری و اطلاع‌رسانی پرداخت.

به گفته پروین برای داشتن برنامه مدون پیشگیرانه، باید مطالعات دقیق و بررسی موشکافانه در خصوص پرونده‌هایی از این قبیل انجام دهیم تا مشخص شود چه کسانی و در چه محیط‌هایی و توسط چه افردی بیشتر قربانی این ماجرا می‌شوند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی در پایان خاطرنشان کرد: ما باید یک برنامه پژوهشی طرح کنیم و هشدارهای لازم را به خانواده‌ها و کودکان بدهیم تا گرفتار چنین مسائلی نشوند.