دولت را نباید تنها متولی ارائه خدمات عمومی دانست/ لزوم هم‌اندیشی دانشگاهیان با مسئولان

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی در اولین همایش ملی «تعالی خدمات عمومی» اظهار کرد: این که مردم مسئول اعمال خود را دولت بدانند، فرهنگی را به وجود می‌آورد که نوعی بدانگاری از دولت و مسئولان دولتی است؛ در فرهنگ ما به ویژه فرهنگ رسانه‌ای، این امر چند سالی‌ست که در حال جریان یافتن است و در آن مردم به عنوان افرادی ذی‌حق و مظلومی‌ به تصویر کشیده می‌شوند که باید به آنها رسیدگی شود و در نقطه مقابل دولت، دیگران بدی است که از وظایف خود سرباز می‌زند و نمی‌تواند حق ما را ادا کند.

به گزارش عطنا، دکتر حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی در اولین همایش ملی «تعالی خدمات عمومی» که روز دوشنبه، 12 تیرماه با همکاری دانشگاه‌های مختلف و به میزبانی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد، ضمن خیر مقدم به مهمانان و حاضران و عرض تشکر از دست اندرکاران این همایش و مسئولان دانشکده مدیریت، گفت: در ابتدا سعی می‌کنم سه پرسش را مطرح کنم  که باید پاسخ‌های مناسبی را از درون جامعه دانشگاهی برای آن بیابیم.

وی ادامه داد: پرسش اول این است که آیا مفاهیمی ‌مثل خدمات عمومی، مفاهیم متعینی هستند که تعاریف مشخص و غیرقابل تغییر و فرازمانی دارند که نهادهای بین‌المللی نیز آنها را تعیین و ابلاغ می‌کنند و ما باید برای همیشه آنها را دنبال کنیم؟

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی با بیان این که استادانی که با مباحث شناخت‌شناسانه نوین آشنا هستند به این سوال پاسخ منفی می‌دهند، گفت: مفاهیم اجتماعی به طور کلی و مفاهیم گسترده‌ای مثل خدمات عمومی ‌مفاهیم سیالی هستند که تا حدود زیادی به شرایط خاص (مبانی فرهنگی و ایده‌های به هم پیوسته مشخص در درون جوامع) بستگی دارد.

سلیمی گفت: امروزه ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که بسیار دشوار است سازمانی بین‌المللی استانداردهایی را معین کند که همه موظف به اجرای آن باشند.

وی تصریح کرد: می‌توان مباحث عمومی که همه مردم بر سر آن اتفاق دارند مانند رفاه را مطرح کرد که هیچ‌کس با آنها مخالفت نکند، اما شاخص‌های عملی اجرا کردن آن در هر جامعه و نظام‌های ارزشی متفاوت است، زیرا ساختار آگاهی که در درون جوامع مختلف شکل می‌گیرد به نحوی متفاوت است که ممکن است برای آن ایده‌آل‌ها شاخص‌های متفاوتی را نیز برای اجرا تعیین کند.

مشخص کردن شاخص‌های خدمات عمومی‌ وظیفه دانشگاه است

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی ادامه داد: به همین دلیل، رسالتی که در جامعه ما (به ویژه جامعه دانشگاهی) وجود دارد، مشخص کردن شاخص‌های خدمات عمومی‌ چه برای تدریس چه شکل‌گیری افکار عمومی‌ و چه برای اجرا است؛ اگر ما افراد دانشگاهی این عمل را انجام ندهیم جامعه ما دچار اعوجاجاتی در حوزه خدمات عمومی ‌خواهد شد که ممکن است برای ما بحران‌آفرین باشد.

سلیمی ‌افزود: پرسش دوم در مورد همین زمینه‌ پیدایش اعوجاجات است و آن اینکه آیا متولی خدمات عمومی ‌دولت است؟ دوران پیدایش دولت مدرن و تاریخچه آن به ما نشان می‌دهد که این دولت‌ها برای  عرضه خدمات عمومی ‌به وجود آمده‌اند یا انگیزه‌ای دیگر داشتند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه دولت به معنای مدرن آن برای ارائه خدمات عمومی ‌به وجود نیامده است، اضافه کرد: در واقع دولت مدرن دو کارویژه اصلی داشت؛ نخست، ایجاد امنیت (برای سرمایه‌داران، بخش خصوصی و انجام کسب‌وکار در یک  محیط آرام و امن) و دوم، وضع قوانین و پاسداری از قوانین، زیرا تنها یک مرجع برای قانون‌گذاری وجود داشت.

سلیمی تصریح کرد: دولت مدرن از ابتدا برای ارائه خدمات عمومی‌ خلق نشد و در واقع در دو برهه تاریخی بود که دولت با خدمات عمومی ‌پیوند خورد، یکی زمانی که سوسیالیسم به وجود آمد و دوم زمانی که حالتی اضطراری پیدا شد که از درون آن دولت رفاه شکل گرفت و درست در همینجا بود که دولت‌ها با بخشی از خدمات عمومی‌گره خوردند.

وی با اشاره به اینکه از آن زمان به بعد تا به امروز متولی خدمات عمومی ‌فقط دولت نیست، بیان کرد: ما امروزه شاهد هستیم که تنها  مخاطب مردم برای پاسخ‌گویی در برابر خدمات عمومی، ‌دولت است، در حالی که نه سابقه تاریخی نه بنیان این پدیده، چنین چیزی را به ما نشان نمی‌دهد.

دیگری بدی به نام دولت

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی افزود: این که مردم مسئول اعمال خود را دولت بدانند، فرهنگی را به وجود می‌آورد که نوعی بدانگاری از دولت و مسئولان دولتی است؛ در فرهنگ ما به ویژه فرهنگ رسانه‌ای، این امر چند سالی ا‌ست که در حال جریان یافتن است و در آن مردم به عنوان افرادی ذی‌حق و مظلومی‌ به تصویر کشیده می‌شوند که باید به آنها رسیدگی شود و در نقطه مقابل دولت، دیگران بدی است که از وظایف خود سرباز می‌زند و نمی‌تواند حق ما را ادا کند.

وی با بیان اینکه بنیاد این مطالبه‌گری بنیاد خوبی است، گفت: بدانگاری دولت به این معنا که ساختار دولتی ساختار بدی است و با وجود متولی بودن توانایی انجام هیچ کاری را ندارد، به تدریج در فرهنگ جامعه ما در حال جاری شدن است، به همین دلیل تمام افراد سعی می‌کنند طوری عمل کنند که برچسب دولتی بودن به آنها زده نشود.

رئیس دانشگاه علامه با اشاره به اینکه جامعه دانشگاهی باید برای این کار فکری بیندیشد، عنوان کرد: اگر ما به این سمت برویم، امکان ارائه خدمات دولتی در هر حدی که باشد کم کم از بین خواهد رفت؛ ما کم کم به سمتی حرکت می‌کنیم که برای به دست گرفتن بسیاری از  مسئولیت‌های دولتی، داوطلبان فرهیخته کمی ‌خواهیم داشت و دلیل آن نیز همین بدانگاری و ذهنیت متولی‌گرایانه‌ای است که همه چیز را از دولت می‌خواهد.

وی ادامه داد: بعضی از رسانه‌ها با آنچنان زبان تحقیرآمیزی نسبت به مسئولان صحبت می‌کنند که انگار کوچکترین صلاحیتی برای تمشیت امور ندارند.

حسین سلیمی خاطرنشان کرد: مبنای تاریخی پیدایش مفهوم خدمات عمومی ‌و دولت مطابقت ندارد و به نظر من ما در دانشگاه بیشترین مسئولیت را داریم که در یک هم‌اندیشی با مسئولان حوزه اجرا بتوانیم فکری برای این اتفاق بکنیم.

وی در پایان به پرسش سوم اشاره کرد و گفت: پرسش سوم در مورد نقش جامعه دانشگاهی کشور است، زیرا ما بر این اعتقادیم که با برگزاری این همایش‌ها و چاپ کتاب دیگر رسالت ما به پایان می‌رسد، ولی اینگونه نیست؛ در حال حاضر شرایط امکان مرتبط کردن استادان به دستگاه‌های اجرایی و دولت در دانشگاه‌ها به ویژه دانشگاه علامه فراهم شده است و خواهش من این است که مسئولان شرایط اینکه ما بتوانیم ایده‌های خود را در درون دستگاه‌های اجرایی مطرح کرده و تبدیل به پروژه‌های عملی کنیم را ایجاد کنند.