تحریم‌های اخیر‌ نقض صریح برجام است

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی اظهار کرد: تحریم‌های اخیر در حوزه موشکی مغایر با برجام بوده و تخطی از توافق وین محسوب می‌شود، اما ایرانی‌ها باید در شرایط فعلی به‌گونه‌ای هوشمندانه رفتار کنند و در زمین بازی آمریکایی‌ها بازی نکنند، زیرا نهال برجام در حال ریشه دواندن است و بخش مهمی از کشورهای اروپایی در حال اجرای برجام هستند.

به گزارش عطنا، روزنامه آرمان امروز، در مطلبی که روز یک‌شنبه ۲۷ خرداد ماه به چاپ رسانده است، گفت‌وگویی را با دکتر حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی پیرامون تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران انجام داده که در ادامه با یکدیگر می‌خوانیم.

چند روز پیش بود که ایالات متحده آمریکا بعد از مصوبه کنگره و تصویب سنا تحریم‌های جدیدی را علیه ایران به تصویب رساند؛ تحریم‌هایی که حوزه نظامی ایران را دربرگرفته و به نوعی برای اعمال محدودیت بر سیستم موشکی ایران وضع شده است. این تحریم‌ها هرچند وضع شده است، اما هنوز چند ماهی به اعمال آن زمان باقی است و بعد از تصویب آن در مجلس نمایندگان آمریکا و امضای ترامپ به قانونی محدودکننده تبدیل خواهد شد.

آمریکا در شرایطی این تحریم نظامی علیه ایران را وضع کرده که خود با کشورهای منطقه یکی از بزرگ‌ترین قراردادهای نظامی و اقتصادی را منعقد کرده است؛ سیاست‌های کاملا متناقضی که از یک سو به تنش در منطقه کمک می‌کند و از سوی دیگر ادعای واهی تغییر رفتار ایران را دارد. به منظور بررسی تحریم‌های اخیر ایالات متحده آمریکا در قبال ایران حشمت‌ا... فلاحت‌پیشه با «آرمان» گفت‌و‌گو کرده که در ادامه می‌خوانید.

در گذشته و در زمان دموکرات‌ها شاهد توافق هسته‌ای و اجرای برجام بودیم، اما با روی کار آمدن ترامپ جمهوریخواه، ایالات متحده سعی دارد مجددا تحریم‌هایی را علیه ایران اعمال کند. هدف آنها از وضع و اعمال این تحریم‌ها چیست؟

تحریم‌های اخیر که توسط آمریکا علیه ایران تصویب شده، تحریم‌های غیرهسته‌ای است. آمریکا همواره درطول چهار دهه گذشته به بهانه‌های گوناگون تحریم‌های متفاوتی را علیه ایران به تصویب رسانده تا از این طریق به مردم ایران فشار وارد کند. آمریکایی‌ها یک بار به بهانه صلح خاورمیانه و بقای رژیم صهیونیستی، یک بار به بهانه ادعاهای حقوق بشر و عدم رعایت آن توسط ایران و همچنین به بهانه حمایت ایران از حماس و مقاومت و آنچه آنها آن را تروریسم در منطقه می‌دانند، علیه ایران و برخی نهاد‌ها و مسئولان، تحریم‌های متفاوتی را وضع کرده‌اند. در ده سال گذشته آمریکایی‌‌ها به‌بهانه مساله هسته‌ای ایران تحریم‌های فلج‌کننده‌ای را به تصویب رسانده بودند، اما با مذاکرات طولانی در چند دوره و به‌خصوص مذاکرات فشرده در دولت فعلی بهانه تحریم‌های سخت برداشته و تحریم‌های بین‌المللی لغو شد.

 هرچند آمریکایی‌ها به وظایف خود درمقابل برجام عمل نکردند و هنوز بخش‌هایی از آثار تحریم‌های بین‌المللی به‌رغم اجرایی شدن برجام و گزارش مثبت آژانس انرژی هسته‌ای مبنی بر اجرای کامل برجام از سوی ایران لغو نشده، اما با روی‌کار آمدن جمهوریخواهان در آمریکا که همواره مخالف لغو تحریم‌های هسته‌ای بودند، شاهد هستیم که آنها در تلاشند تا تحریم‌های متفاوتی را علیه برنامه موشکی ایران و اقدامات ضدتروریستی ایران در منطقه وضع کنند تا از میزان نفوذ کشورمان در منطقه بکاهند و در ابتدای راه بحث‌های مختلفی از جمله عدم همکاری ایران در بحث صلح خاورمیانه و تروریسم را مطرح کرده‌اند؛ تا جایی که اخیرا به بهانه این موارد، موضوع صنایع موشکی ایران را مورد تحریم قرار داده‌اند و با اعمال مسائل مختلف سعی دارند تحریم‌های مختلفی را علیه ایران به وجود آورند. جمهوریخواهان از اعمال تحریم‌های جدیدی علیه ایران اهداف مختلفی را در نظر دارند، از جمله اینکه بتوانند با تحریم‌های مختلف آثار تحریم‌زدایی پسابرجام را از بین ببرند.

چرا همزمان که علیه ایران تحریم‌های جدیدی را وضع می‌کنند، در حال نزدیک شدن به کشورهای عربی منطقه هستند؟

 عربستان شریک استراتژیک آمریکا در منطقه است و همزمان سیاست‌های تحریمی آمریکا علیه ایران اعمال می‌شود، طوری که آمریکایی‌ها از یک طرف ایران‌هراسی خاصی در بین کشورهای خاورمیانه به وجود می‌آورند و به بهانه خطر ایران با آنها قرارداد‌های نظامی و تسلیحاتی منعقد می‌کنند و از طرف دیگر ایران را در ابعاد غیرهسته‌ای مورد تحریم قرار می‌دهند تا از این طریق توان نظامی ایران و به‌تبع آن قدرت ایران در منطقه را کاهش دهند. تحریم، یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های دشمن‌انگاری آمریکا است و با اعمال تحریم علیه ایران قصد دارند به متحدان خود در منطقه و جهان بقبولانند که نباید به ایران و سیاست‌های آن در منطقه نزدیک شوند، زیرا در این صورت مورد خشم آمریکایی‌ها قرار می‌گیرند.

بر اساس قطعنامه 2231 ایران تنها موشک‌های بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای نمی‌تواند داشته باشد و آزمایش‌های موشکی ایران این مورد را نقض نکرده است؛ پس چرا آمریکایی‌ها موشک‌های ایران را هدف تحریم قرار داده‌اند؟

 از سال 2001 تا امروز آمریکایی‌ها سعی‌کرده‌اند با برنامه‌ریزی‌های منظم برتوان موشکی ایران تاثیر بگذارند. از همان سال آمریکایی‌ها سعی کردند به‌صورت زیرکانه، ایران را تهدیدی برای اروپایی‌ها معرفی کنند، اما در آن زمان ایران اعلام کرد که برد 2000 کیلومتر موشک‌های ایران برای اروپا تهدید نیست. همچنین سیاست‌های منطقه‌ای ایران نشان داده که این کشور تنها به دنبال مبارزه با تروریسم به‌صورت مستقل از آمریکایی‌ها است؛ در نتیجه هرگونه اعمال تحریم علیه موشک‌های ایران بهانه است، زیرا موشک‌های ایران هیچ‌کشور اروپایی را تهدید نمی‌کند.

جالب اینکه آمریکایی‌ها در شرایطی از ایران می‌‌خواهند از ادامه توسعه برنامه موشکی خود دست بردارد که خود آنها با کشور‌های منطقه قرارداد‌های تسلیحاتی سنگین و با ارزش ده‌ها‌میلیون دلار منعقد می‌کنند. در این شرایط باز هم از ایران توقع دارند که به سمت ساخت سلاح‌های متعارف حرکت نکند؛ درخواستی که حتی با فشار اعمال تحریم‌های جدید به دنبال آن هستند. اقدامی که هیچ‌گونه اثری بر اراده ایران نخواهد گذاشت. هیچ‌ایرانی کاهش ظرفیت تسلیحاتی متعارف را نمی‌پذیرد. ایرانی‌ها عدم توازن تسلیحاتی و نظامی در دوران جنگ تحمیلی را به یاد دارند. در نتیجه حتی با فشار تحریم‌های بین‌المللی هم حاضر نیستند، ساخت جنگ‌افزارهای تدافعی خود را متوقف و حتی برای مدت کوتاهی تعلیق کنند.

تحریم‌های موشکی آمریکا تا چند ماه دیگر و احتمالا بعد از تابستان به قانون تبدیل و اجرایی می‌شود. این تحریم‌ها تا چه اندازه ممکن است همه‌گیر و جهانی شوند؟

 رابطه اروپا با آمریکایی‌ها در سطح بالایی برقرار است. هرچند اخیرا اختلاف‌های زیادی بین آمریکا و اروپا به وجود آمده است. از سوی دیگر آمریکایی‌ها نیز به خوبی می‌دانند که توان موشکی ایران به هیچ‌وجه تهدید‌کننده امنیت اروپا و کشورهای دیگر نیست. آمریکایی‌ها در موضوع هسته‌ای به دلایل مختلفی توانستند اجماع جهانی علیه ایران را شکل دهند، اما در موضوع موشکی به هیچ‌وجه نمی‌توانند تحریم‌های جهانی و حتی منطقه‌ای را علیه ایران به وجود آورند، چون ایرانی‌ها در غالب تسلیحات دفاعی، خوداتکا هستند و از سوی دیگر این انگیزه قوی در ایران وجود دارد که با توجه به وضعیت حال حاضر منطقه امنیت مرزهای خود را تقویت کند.

درشرایطی که عامل ناامنی منطقه گروه‌های وابسته به عربستان هستند، چرا آمریکا از تحریم ‌عربستان هراس دارد و به جای تحریم این کشور به تحریم تسلیحاتی ایران می‌پردازد؟

 چون گروه‌های منطقه‌ای از جمله گروهای متخاصم در سوریه بر اساس دستورات سازمان‌های جاسوسی و اطلاعاتی آمریکا در منطقه عمل می‌کنند. آمریکا به هیچ‌وجه نمی‌خواهد داعش به نابودی در حوزه‌های عملیاتی فعلی نزدیک شود. حتی اکنون که داعش تضعیف شده، سعی دارد با کمک به این گروه تروریستی سران آن را از منطقه فراری داده تا در حوزه عملیاتی دیگر امکان فعالیت برای آنها را فراهم کند. در حال حاضر شاهد انتقال حوزه عملیاتی داعش از سوریه و عراق به سوی افغانستان هستیم.

همچنین در آینده نزدیک شاهد انتقال این گروه تروریستی به منطقه قفقاز و مرز‌های روسیه خواهیم بود. به همین دلیل است که روس‌ها به مساله داعش حساس شده‌اند، زیرا شک ندارند که آمریکا داعش را به حوزه آنها و به کشورهای هم‌مرز با روسیه که احتمال قوت گرفتن بنیادگرایی در آن وجود دارد، منتقل خواهد کرد تا بتواند بعد از استفاده از ابزار تحریم در جهت تضعیف روسیه، به وسیله گروه‌های تروریستی برای سیاست‌های منطقه‌ای این کشور در قفقاز مشکل ایجاد کنند.‌ در چنین شرایطی آمریکا به منزله یک ابزار به داعش نگاه می‌کند و ایران هم در سوریه و عراق اقتدار این گروه تروریستی را خرد کرده است، پس آمریکا به حمایت از متحدان داعش در منطقه از جمله عربستان در مقابل ایران روی می‌آورد. ضمن اینکه عربستان همواره متحد استراتژیک و توجیه‌کننده حضور آمریکایی‌ها در منطقه بوده است، درحالی که ایران همواره بر عدم حضور آمریکا‌یی‌ها در منطقه تاکید دارد.

تحریم‌های وضع‌شده علیه ایران همزمان با تحریم‌های ایالات متحده آمریکا علیه روسیه اعمال شده است. چرا تحریم توامان ایران و روسیه در شرایط فعلی در دستور کار قانونگذاران آمریکا قرارگرفته است؟

 آمریکایی‌ها از موفقیت عملیاتی ایران و روسیه در منطقه و به‌خصوص در سوریه ناراحت هستند. در نتیجه به همین دلیل روسیه را هم مورد تحریم قرار دادند. تحریم‌ها از سوی آمریکا علیه ایران و روسیه نشان از شکست اهداف آمریکا در منطقه است. این تحریم‌های مشترک بین ایران و روسیه که به صورت همزمان هم اعمال شده است، امکان همکاری مضاعف ایران و روسیه در منطقه خاورمیانه را فراهم می‌کند.

تحریم‌های اعمال‌شده فعلی غیرهسته‌ای است. این تحریم‌ها تا چه اندازه با روح برجام مغایرت دارد؟

 بر اساس مذاکراتی که بین ایران وکشورهای 1+5 صورت گرفت، توافق هسته‌ای حاصل شد و برجام به اجرا گذاشته شد. بر اساس برجام نباید هیچ‌گونه تحریم جدیدی علیه ایران وضع شود. به عبارت بهتر نص صریح برجام این است که هرگونه تحریم جدید بعد از اجرای برجام بر خلاف توافق هسته‌ای است.

 تحریم‌های اخیر در حوزه موشکی مغایر با برجام بوده و تخطی از توافق وین محسوب می‌شود، اما ایرانی‌ها باید در شرایط فعلی به‌گونه‌ای هوشمندانه رفتار کنند و در زمین بازی آمریکایی‌ها بازی نکنند، زیرا نهال برجام در حال ریشه دواندن است و بخش مهمی از کشورهای اروپایی در حال اجرای برجام هستند. ما نباید با این موضوع برخورد احساسی کنیم. آمریکایی‌ها به دنبال این هستند تا با اعمال تحریم‌های جدید موجبات عصبانیت ایرانی‌ها را فراهم کنند تا آنها خود برجام را پاره کنند، اما ما اعتقاد داریم باید به لحاظ حقوقی نقض صریح آمریکایی‌ها را پیگیری کرد، اما اجرای برجام باید ادامه یابد.

اخیرا صهیونیست‌ها به عربستان نزدیک شده‌اند. برخی از این تحرکات به‌عنوان محاصره منطقه‌ای تهران نام می‌برند. این تحلیل تا چه اندازه رنگ‌و‌بوی واقعیت دارد؟

 ایران در حال حاضر در منطقه دارای عمق استراتژیک و تاثیرگذاری است. در نتیجه استفاده از واژه حلقه محاصره علیه تهران توسط کشورهای منطقه و با هدایت آمریکایی‌ها تحلیل خالی از واقعیت است ایران در نقاط مختلفی در منطقه درحال اجرای راهبرد‌های مورد نظر خود است. ایران امروز در عراق و سوریه در حال اجرای برنامه‌های خود بوده و داعش را شکست داده است. ایران قابل محاصره نیست و اقدامات اخیر دشمنان ایران در حرم بنیانگذار جمهوری اسلامی و همچنین مجلس شورای اسلامی نشان از اقدام ایذایی آنهاست، نه اقدامات عملیاتی و راهبردی. اقدام ایذایی خاص بازیگرانی است که عرصه راهبرد را باخته‌اند و دست به انتحار سیاسی می‌زنند.

کمتر نظام سیاسی در جهان وجود دارد که خود را نسبت به تحولات منطقه خاورمیانه و جایگاه ایران در معادلات منطقه به حماقت بزند. ایران دارای دموکراسی پایدار است، طوری که هرساله به صورت میانگین یک انتخابات در آن برگزار می‌شود، در حالی که وقتی به کامنت‌های شهروندان عربستانی در ذیل اخبار مربوط به ترامپ و مقامات عربستانی نگاه می‌کنیم، می‌بینیم آنها به ایران اشاره می‌کنند و می‌گویند اکنون این کشور از خوداتکایی و استقلال خود بهره می‌گیرد و عربستان و قطر و غیره که در مواردی فکر می‌کردند با اقداماتی دارند برای خودشان سود می‌برند، اکنون هرآنچه را اندوخته‌اند دارند در قالب قراردادهایی به آمریکا می‌دهند تا به اصطلاح برای خود امنیت بیاورند که به هیچ‌وجه این اقدام برای آنها امنیت نمی‌آورد.

درشرایط فعلی که آمریکایی‌ها دست به تحریم‌ زده‌اند، بهترین واکنش ایران چه خواهد بود؟

 ایران باید با استفاده از قدرت دیپلماسی خود به کشورهای منطقه و اروپایی بقبولاند که موشک‌های آن تنها برای دفاع از مرز‌های کشور در مقابل حملات احتمالی است و به هیچ‌وجه قصد ندارد اروپا وکشورهای مسلمان منطقه را با موشک‌های خود تهدید کند. ضمن اینکه کوتاه آمدن از برنامه موشکی همان خواستی است که آمریکایی‌ها برای رسیدن به آن اقدام به تحریم‌های تسلیحاتی ایران کرده‌اند. البته اخیرا آمریکایی‌ها اعلام کرده‌اند که به دنبال تغییر رژیم در ایران هستند که انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری و حضور مردم در این انتخابات بهترین پاسخ طرح‌های ایذایی آمریکا برای تغییر حکومت سیاسی در ایران است.