گزارش بازگرداندن اشیای تاریخی چغامیش روی میز رییس‌جمهور

مسعود سلطانی‌فر، معاون رییس‌جمهوری و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با ارسال گزارشی چگونگی پیگیری حقوقی، فنی و تخصصی مربوط به بازگشت 108 شی فرهنگی و تاریخی چغامیش و مراحل بازگشت آن را برای رییس جمهور تشریح کرد.

وی همچنین این موفقیت حقوقی را که در پی موفقیت چند ماه اخیر مربوط به بازگرداندن اشیا تاریخی فرهنگی خورین حاصل شده است به ملت ایران و دولت تدبیر و امید و اصحاب عرصه فرهنگ و میراث فرهنگی تبریک گفت.

به گزارش عطنا به نقل از ایسنا، سلطانی‌فر در بخشی از این گزارش آورده است: "موفقیت بزرگ تاریخی به دست آمده حاصل پیگیری‌های فشرده حقوقی و تدابیر اتخاذ شده در دولت بوده است. تپه باستانی چغامیش در جنوب غربی کشور در دشت خوزستان واقع شده است این تپه مربوط به هزاره چهارم پیش از میلاد بوده و از نظر باستان شناسی دارای اهمیت به سزایی است. در سال‌های 1340 تا 1342 حفاری‌های باستان شناسی توسط پروفسور دلوگاز و خانم پروفسور کنتور از موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو آمریکا برای اولین بار در این تپه باستانی شروع شد.

مطابق قوانین ناظر بر حفاری‌های باستان شناسی مقرر بود کلیه اشیا حاصله به صورت مساوی بین دولت ایران و آن موسسه تقسیم شود در همان سال پروفسور دلوگاز از دولت ایران درخواست کرد که برای مطالعات تکمیلی بر روی اشیا مکشوفه، علاوه بر سهم خود، سهم ایران که بالغ بر 264 قلم بود به موسسه مذکور منتقل شود. اشیا مذکور شامل اثر مهر، ظروف سفالی و اشیا سفالی بوده است، پیشنهاد وی توسط دولت وقت بررسی و مجوز لازم صادر شده است. به استناد این مصوبه توافق نامه‌ای بین وزارت فرهنگ و هنر وقت و موسسه شرق شناسی شیکاگو منعقد می‌شود که اشیا موصوف به مدت سه سال جهت مطالعات تکمیلی به موسسه منتقل و بعد از مطالعه به ایران عودت شود.

در سال 1349 از تعداد 264 قلم تعداد 156 قلم به ایران عودت داده می‌شود و از سال 1352 توسط وزارت فرهنگ و هنر وقت مکاتبات مربوط به انتقال 108 قلم باقی مانده از اشیا با موسسه شروع می‌شود پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران، از سال 1361 مجددا از سوی سازمان میراث فرهنگی بازگشت 108 قلم اشیا باقی مانده ایران پیگیری می‌شود و در اواخر دهه 60 شمسی به دلیل تعلل موسسه در عودت این اشیا، دولت ایران به استناد توافق نامه الجزایر نزد دیوان داوری لاهه علیه دولت آمریکا طرح دعوی کرده و درخواست انتقال سریع اشیا به کشور و جبران خسارت وارده را مطرح می‌کند.

در آخرین جلسه دادرسی که در تاریخ 19 لغایت 24 آبان ماه 1393 در لاهه هلند تشکیل شد قضات دیوان از طرفین درخواست شهود کردند از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دو نفر کارشناس حقوقی و باستان شناسی به جلسه دیوان اعزام و نزد دیوان در خصوص بهره مند نشدن موزه های ملی و محلی ایران از این اشیا، عدم بهره مندی علمی و جبران هزینه های دادرسی شهادت دادند. در نهایت بعد از جلسات مکرر دادرسی، دیوان رای به انتقال اشیا به ایران داده و در تاریخ یکم اردیبهشت 1394 با تمهیدات انجام شده رییس موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو با توجه به تعهد قانونی زمان انعقاد موافقتنامه خود شخصا اشیا مورد نظر را به ایران آورد و به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تحویل داد تا در موزه ملی ایران نگهداری شود.

این آثار با توجه به موقعیت جغرافیایی و زمانی ایجاد و کشف اهمیت زیادی دارند چون این آثار نشان‌دهنده‌ تکنولوژی آن دوره و میزان فعالیت‌ها در چغامیش هستند. این اشیا شامل پوپک‌های گلی، ژتون‌ها و تبلت‌هایی در زمینه مدیریت بازرگانی و اقتصادی آن زمان ایران هستند و قدمتی بیش از 6 هزار سال دارند.

این مدارک، اسناد اقتصادی ایران در آن زمان محسوب می‌شوند، چغامیش مهمترین و کلیدی‌ترین سایت قبل از شوش است و به عنوان منطقه مهم کشاورزی و اقتصادی مطرح بوده است. سایت چغامیش درمنطقه دشتستان خوزستان و در کنار رودخانه دز قرار گرفته است، در آنجا خانه‌های پیش رفته با خشت وجود داشته و فعالیت‌های کشاورزی و مدیریت بازرگانی و اقتصادی نیز در این منطقه انجام می‌شده است."

ظرف مدت چهار ماه گذشته این دومین محموله ارزشمند تاریخی فرهنگی است که پس از حدود پنج دهه کشمکش حقوقی و سیاسی با اقدامات دولت تدبیر و امید به میهن اسلامی بازگردانده می‌شود.