70 هزار عضو هیئت علمی داریم اما حرف نو نداریم/ حوزه متخصص و دانشگاه مجتهد تربیت نمی‌کند

علی‌اکبر رشاد، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه 70 هزار عضو هیئت علمی در کشور داریم و سالانه 500 هزار پایان‌نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری نیز دفاع می‌شود، اظهار کرد: با این فعالیت‌های علمی اما باز حرف نو و تازه‌ای در زمینه نظریه‌پردازی نداریم. 

به گزارش خبرنگار عطنا، آیت‌الله علی‌اکبر رشاد عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و بررسی شورای عالی انقلاب فرهنگی در نخستین اجلاس سراسری کمیته‌های دستگاهی نظریه‌پردازی در دانشگاه علامه طباطبائی، بیان کرد: از دانشگاه علامه طباطبائی و ریاست آن به دلیل میزبانی این اجلاس و همکاری ویژه در برگزاری آن تشکر می‌کنم.

وی به تلاش‌های سلیمی، رئیس دانشگاه علامه در برگزاری کرسی‌های نظریه‌پردازی اشاره کرد و گفت: از تلاش‌های صمیمانه و مدیریت خوب رئیس دانشگاه علامه طباطبائی در زمینه حمایت‌ و رونق‌بخشی به کرسی‌های نظریه‌پردازی که زبانزد است، قدردانی و هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی همیشه چه در حضور و چه در غایب سلیمی از این نحوه فعالیت و مدیریت تعریف کرده‌ است.

رشاد عملکرد دانشگاه علامه در زمینه کرسی‌های نظریه‌پردازی ترویجی و تخصصی در دانشگاه علامه را موفق داسنت و افزود: این دانشگاه مقام و طراز اول در زمینه برگزاری این کرسی‌ها را در میان دانشگاه‌ها، مراکز علمی، پژوهشگاه‌ها و دستگاه‌های مختلف کشور دارد.

وی تصریح کرد: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی به خصوص آقای مخبردزفولی حمایت بسیار خوبی از هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی دارند و هزینه‌های آن را تأمین می‌کنند.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ادامه به فلسفه تأسیس کمیته دستگاهی کرسی‌های نظریه‌پردازی اشاره کرد و گفت: در ابتدا هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی به عنوان یک مجموعه ممیزی و داوری محسوب و در مکان خاصی مستقر می‌شد تا افراد نظریه‌پرداز با مراجعه به آن نظریه‌های خود را مورد داوری و ثبت قرار دهند.

وی با اشاره به اینکه هم‌اکنون شرایط تغییر کرده و کرسی‌های نظریه‌پردازی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور مستقر شدند، اذعان کرد: هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی در ابتدای فعالیت خود به دلیل برخی مشکلات و موانع نتوانست پررنگ ظاهر شده و ارتباط آن با دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی بسیار ضعیف بوده و حضوری در کف و صف این نهادها نداشتند.

رشاد اضافه کرد: در این شرایط نه شناخت درستی از نظریه‌پردازان داشتیم و نه اینکه خود نظریه‌پردازان انگیزه و تمایلی برای بیان ایده و عقیده علمی خود داشته‌اند. ضمن‌آنکه برای اجرایی شدن کرسی‌ها‌ی نظریه‌پردازی به رغم مشکلات، کمیته‌ای را با عنوان کمیته دستگاهی نظریه‌پردازی نقد و مناظره تشکیل دهیم.

وی به بی‌انگیزگی برخی اساتید و معذوریت آنها در انجام فعالیت‌عای علمی و پژوهشی در زمینه کرسی‌های نظریه‌پردازی و قرار گرفتن در معرض نقد و بررسی اشاره کرد و گفت: بیان و ثبت نظریه و ایده جدید ریا محسوب نمی‌شود، بلکه اگر نظریه‌ای افشا شود و بتواند گره‌ای از مشکلات جامعه بگشاید افشای آن از لحاظ دینی و اخلاقی نه تنها ریاست نیست بلکه واجب است.

رئیس هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی شورای عالی انقلاب فرهنگی یادآور شد: برای کرسی‌های نظری‌پردازی هیچ الزامی نیست و گفته شده اساتید و اعضای هیئت علمی به اختیار خود و اگر خواستند نظریه خود را در معرض نقد قرار دهند و فلسفه تشکیل کمیته‌های دستگاهی کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و بررسی نیز همین است.

وی با بیان اینکه تأسیس کمیته دستگاهی در دانشگاه‌ها، مراکز علمی، پژوهشگاه‌ها و نهادهای علمی برای ساماندهی و فعال شدن بحث کرسی‌های نظریه‌پردازی است، گفت: برای موفقیت این کرسی‌ها باید تمام ظرفیت‌های ملی پای کار بیایند. ضمن‌آنکه دانشگاه‌ها و مراکزی که در این زمینه فعال نیستند می‌توانند با مساعدت هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی در این حوزه فعال شوند.

رشاد با بیان اینکه با بیان اینکه در کشور از نظر نوآوری، نظریه‌پردازی و تولید معرفت جایگاه مطلوبی نداریم، اذعان کرد: در این زمینه از مجموعه مراکز علمی کشور گله دارم که در این حوزه اهتمام جدی ندارند.

وی گفت: در حوزه علمیه، استاد نمی‌تواند بدون نوآوری و مطلب جدید در کلاس درس حضور پیدا کند و وضعیت نظریه‌پردازی و نوآوری در حوزه‌ها به دلیل روندی که وجود دارد به نوعی تضمین‌شده است. البته این نظریه‌پردازی در مقاطع خارج فقه و اصول به دلیل مساله‌محور بودن و شیوه‌های تدریسی که وجود دارد بیشتر و بهتر دیده می‌شود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه گاهی درس خارج فقه یک استاد در حوزه 20 سال طول می‌کشد، افزود: در واقع حوزه‌های علمیه نظریه‌های موجود را نقد و نتیجه‌ای که حاصل می‌شود یا نظریه را پذیرفته و یا نظریه‌ای جدید خلق می‌کنند.

وی تحصیل در حوزه‌ها را موجب تولید نظریه و در نهایت تربیت مجتهد برشمرد و بیان کرد: تخصص حوزه، تربیت مجتهد است اما متخصص مطلع از حوزه معرفتی و علوم انسانی مشخص تربیت نمی‌کند. حوزه علمیه همه فنون لازم برای اجتهاد را به فرد و طلبه یاد می‌دهد ولی دیگر در سایر حوزه‌ها وارد نمی‌شود.

رشاد خاطرنشان کرد: اما در دانشگاه وضعیت دقیقا برعکس این است. در مراکز علمی ما متخصص تربیت می‌شود اما خبری از مجتهد نیست. مثلا دانشجویان با حوزه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و سایر زمینه‌ها آشنا می‌شود ولی همراه با تهذیب نیست.

وی اضافه کرد: حرف من دقیقا این است که حوزه مجتهد‌پرور است ولی متخصص پرور نیست و دانشگاه برعکس متخصص پرورش می‌دهد اما مجتهدپرور نیست.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه ایران یکی از کشورهای پردانشگاه در جهان است، گفت: هم‌اکنون در کشور 70 هزار عضو هیئت علمی داریم که اگر هر کدام از آنها یک حرف نو برای گفتن داشتند، 70 هزار حرف تازه و جدید تولید می‌شد . ضمن‌آنکه در سال نزدیک به 400 تا 500 هزار پایان‌نامه و رساله دانشجویی در دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری در کشور دفاع می‌شود که اگر در هر کدام یک ایده نو وجود داشته باشد، سالانه 500 هزار نظر نو در کشور داریم.

وی در رابطه با همین موضوع افزود: همچنین نزدیک به صدها مجله علمی و پژوهشی در کشور داریم که اگر در مقالات خود به ایده‌های نو بپردازند، وضعیت مطلوب‌تر و بهتری در زمینه نظریه‌پردازی و نوآوری داریم. ولی آیا اکنون در کشور چنین وضعیتی داریم؟

رشاد با بیان اینکه باید مشکل فرهنگی در قلمرو معرفت و نظریه‌پردازی در کشور ما برطرف شود و راه‌حل آن توجه به نوآوری در علوم انسانی و اجتماعی است، گفت: تقاضای ما از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و حوزه‌های علمیه این است که مشکل فرهنگی تولید معرفت و نظریه‌پردازی را برطرف کنند تا استاد دانشگاه بعد از 30 خدمت حرف نو و نظریه جدیدی در حوزه تخصصی خودشان تولید کنند.

رئیس هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: برای نوآوری در نظریه‌پردازی و توجه به کرسی‌های مرتبط با آن نیازمند فرهنگ‌سازی در سطح دانشگاه‌های کشور هستیم.

رشاد با بیان اینکه وقت استادان بسیار ارزشمند و به نوعی سرمایه است که نباید در روابط اداری دانشگاهی تلف شود، گفت: کمیته دستگاهی کرسی‌]ای نظریه‌پردازی، نقد و مناظره در دانشگاه‌ها آمادگی هر نوع همکاری با استادان در زمینه انگیزه‌های علمی و معرفتی را دارد.