سالروز تولد قدیمی‌ترین روزنامه درحال انتشار ایران؛ اطلاعات 90 ساله شد

امروز مصادف است با تولد روزنامه اطلاعات؛ قدیمی‌ترین روزنامه‌ای که همچنان چاپ و منتشر می‌شود. ایرانیان با این روزنامه خاطرات بسیاری دارند. درهم‌آمیختگی این روزنامه با تاریخ به قدری است که در 90 سال اخیر کمتر پژوهش یا یادآوری تاریخی بدون حضور اطلاعات و تیترهای درشت آن امکان دارد. در ۱۹ تیر ۱۳۰۵ اولین شماره این روزنامه به‌عنوان نشریه «مرکز اطلاعاتِ ایران» منتشر شد. اولین شماره اطلاعات در دو صفحه پنج‌ستونی روی ورق ۲۶ در ۳۷/۵ سانتی‌متر و به قیمت چهارشاهی در دو صفحه منتشر شد. عباس مسعودی 25 ساله اولین مسئول این روزنامه بود که پیش از آن هم تجربه کار روزنامه‌نگاری داشته است با اینکه از لحاظ سنی امکان دریافت مجوز را نداشت اما توانست درنهایت روزنامه یک‌برگی اطلاعات را منتشر کند.

 فرهاد مسعودی در کتابش با نام «پیروزی لبخند» می‌نویسد: «اطلاعات دیگر هیچ نشانی از وابستگی به خبرگزاری نداشت اما بالای صفحه رویی‌اش نامواره‌ای داشت که تا همین امروز بر پیشانی تمام نشریات وابسته به موسسه اطلاعات ماندگار شده است.» بعد از تغییر چاپخانه در همان سال اولین شمارگان این روزنامه 500 نسخه، در انتهای سال به 700 نسخه رسید که به نسبت آمار آن زمان اتفاق بسیار مهمی بود. از تیر ۱۳۰۶، روزنامه در چهار صفحه چاپ می‌شد و در سال 1311 به 6 و در تیر 1314 به هشت صفحه اما در قطع کوچک‌تر رسید. قالب روزنامه هم از این قرار بود که یک سرمقاله در ستون راست و باقی صفحه با اخبار داخلی، گزارش جلسات مجلس و اخبار خارجی ترجمه‌شده پر می‌شد، البته این روزنامه در همان شماره‌های نخست آگهی نیز داشت.

خاطره‌بازی با «اطلاعات»

گزارش‌های مسعودی از سفر رضاشاه به خوزستان در آبان ۱۳۰۷ یکی از نقاط جذابیت این روزنامه برای فروش در آن زمان بود. اولین توقیف در تاریخ انتشار این روزنامه به سال 1308 باز می‌گردد که به مدت 10روز به خاطر شکایت قوه قضائیه تعطیل شد. نفوذ و محبوبیت روزنامه اطلاعات بین مردم و نمایندگان باعث شد مسعودی به نمایندگی در مجلس برسد. از مهم‌ترین سرمقاله‌های این روزنامه یادداشت مسعودی در نکوهش و محکومیت حمله متفقین در جنگ جهانی دوم بود که واکنش تند رسانه‌های آمریکایی و اروپایی را در پی داشت و درنهایت رضاشاه در واپسین روزهای سلطنتش دستور توقیف روزنامه را صادر کرد. از دیگر سرمقاله‌های جنجالی این روزنامه می‌توان به سرمقاله مسعودی درباره نزاع بین میان شاه و نخست‌وزیر، احمد قوام‌ (قوام‌السلطنه) در آذر ۱۳۲۱ اشاره کرد که موضوع سرمقاله انتقادی شدید و بی‌سابقه به نخست‌وزیر بود. این سرمقاله و دعوت به بلوای مسعودی باعث شد این جریانات به خشونت کشیده شود. پیشرفت این جریانات و مقابله جریان چپ با این روزنامه درنهایت کار را به محدود کردن این روزنامه کشاند و در نتیجه روزنامه با تغییر جا در صفحه‌های کمتر چاپ شد.

اطلاعات 25 ساله در مهر ۱۳۲۹، سالگردش را جشن گرفت و به قلم مسعودی کتابی با عنوان «اطلاعات در یک ربع قرن» را منتشر کرد. کتابی که بیشتر دفاع مسعودی از خودش و مشی روزنامه در برابر انتقادات مخالفان بود. در دوران نخست‌وزیری محمد مصدق، روزنامه اطلاعات ‌‌نهایت تلاشش را کرد تا منبع خبری بی‌طرفی باشد که از تمامی منازعات و مجادلات سیاسی می‌پرهیزد. روزنامه ۲۸ و ۲۹ مرداد ۱۳۳۲ (روزهای کودتا) منتشر نشد اما روز بعدش با تیترهایی درآمد که کودتا را قیام ملی خوانده بودند.

منبع: کانال تلگرامی انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات