دکتر سلیمی در اجلاس روسای دانشگاه‌های کشور: پایان دوره دانشگاه‌های کلاسیک / دانشگاه دیگر تنها نقطه مشروع تولید دانش نیست

رئیس دانشگاه علامه گفت: تفکری که در دستگاه‌های اجرایی وجود دارد که متاسفانه دانشگاه‌ها را در متن قرار نمی‌دهد. عمده دستگاه‌های دولتی به جای اینکه نیازهای پژوهشی و آموزشی خود را از دانشگاه‌ها طلب کنند برای خود مؤسسات آموزشی و پژوهشی ایجاد می‌کنند.

اجلاس رؤسای دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، رئیس سازمان، برنامه و بودجه، معاونان وزارت عتف و روسای دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی سراسر کشور 11 خرداد ماه به میزبانی دانشگاه علامه طباطبائی در محل پردیس مرکزی دانشگاه برگزار شد.

به گزارش عطنا و به نقل از روابط عمومی دانشگاه علامه، در ابتدای اجلاس سراسری رؤسای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور دکتر حسین سلیمی رئیس دانشگاه علامه، به وضعیت آموزش عالی در جهان و ایران در عصر فرامدرن اشاره کرد و اظهار داشت: در حال حاضر با پایان دوره دانشگاه‌های کلاسیک یا همان دانشگاه‌هایی که کارشان صرفاً آموزش و برگزاری کلاس درس بود، مواجه هستیم.

وی افزود: این‌گونه دانشگاه‌ها که برساخته‌ی دوران مدرن هستند، با فروریختن تدریجی به دوران پایان خود نزدیک می‌شوند. از سوی دیگر همه‌گیر شدن دانش در  جهان سرمایه‌داری نیز به گونه‌ای دیگر دانشگاه‌ها را به حاشیه می‌راند. تجاری شدن دانش، در جهان سرمایه‌داری باعث تغییر الگوی دانشگاه در جهان می‌شود و دانشگاه‌ها را در نظام اجرایی، به حاشیه می‌برد.

دکتر سلیمی تصریح کرد: به نظر می‌رسد با ورود به دوره‌ی جدیدی از حیات اجتماعی انسان به نوعی انحصار دانشگاه‌ها به عنوان تنها مؤسسات تولید دانایی از میان رفته است و در شرایط جدید، دانشگاه دیگر از جایگاه محوری گذشته به عنوان تنها نقطه مشروع تولید دانش برخوردار نیست، بلکه به گونه‌ای دانشگاه‌ها، نظام‌های دانائی را شکل می‌دهند. در این ساختار، هرکس نظام دانایی فربه‌تر و تواناتری داشته باشد موفق‌تر است.

رئیس دانشگاه علامه یادآور شد: امروز انحصار تولید دانش از دانشگاه‌ها گرفته شده است و در این میان، دانشگاه‌هایی که همچنان به حفظ اصول کلاسیک خود تأکید دارند به حاشیه رانده می‌شوند.

سلیمی تجاری شدن دانش در جهان سرمایه‌داری را مورد توجه قرار داد و افزود: تجاری شدن دانشی که امروز در جامعه ما از آن صحبت می‌شود، اگر الگوبرداری از همان تجاری شدن دانش در جهان سرمایه‌داری  باشد، بی‌گمان دانشگاه را بیش از بیش به حاشیه خواهد برد، چرا که در جهان سرمایه‌داری، تمام دانش مؤسسات تولید کننده دانش در خدمت سود بیشتر مؤسسات و بنگاه‌های سرمایه‌داری است و لذا دانشگاه‌ها و مؤسساتی که نتواند این کارکرد را داشته باشند به حاشیه رانده خواهند شد.

اصرار بر تجاری شدن، دانشگاه‌ها را به حاشیه می‌راند

وی تصریح کرد: از آنجا که در جامعه ایران هنوز نظام سرمایه‌داری به شکل سنتی خود نیز شکل نگرفته، اصرار بر تجاری شدن دانش می‌تواند دانشگاه‌ها را به شکل مضاعف به حاشیه براند.

این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به موضوع نشست این اجلاس درباره اعتبارات دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی افزود: این مشکلی است که اکثر دانشگاه‌ها با آن مواجه‌اند و شاید این تلقی به وجود آید که در جامعه ما دولت با کمبود اعتبارات مواجه است و به همین دلیل دانشگاه‌ها نیز همچون حوزه‌های دیگر اجرا با کمبود بودجه مواجه می‌شوند.

وی اضافه کرد: اما با مرور اعتبارات تخصیص یافته متوجه می‌شویم که این همه‌ی واقعیت نیست و لازم است دولت در رویکرد خود به دانشگاه تغییر بنیادین داشته باشد و با توزیع متناسب‌تر منابع بازدهی بیشتری را میسّر نماید در عین اینکه در کاهش مشکلات دانشگاه‌ها موفق‌تر باشد.

دولتی‌ها به جای استفاده از دانشگاه‌ها، مؤسسات آموزشی و پژوهشی می‌سازند

رئیس دانشگاه علامه با بیان مسائل و مشکلات در تخصیص بودجه آموزشی و پژوهشی کشور به متولیان اصلی آن یعنی دانشگاه‌ها تصریح کرد: تفکری که در دستگاه‌های اجرایی وجود دارد که متاسفانه دانشگاه‌ها را در متن قرار نمی‌دهد. عمده دستگاه‌های دولتی به جای اینکه نیازهای پژوهشی و آموزشی خود را از دانشگاه‌ها طلب کنند برای خود مؤسسات آموزشی و پژوهشی ایجاد می‌کنند و سهم عمده‌ای از اعتبارات دولتی را به خود اختصاص می‌دهند و لذا اعتبارات و منابعی که می‌بایست در وزارت علوم و دانشگاه‌ها که متصدی اصلی امر دانش و فناوری و تحصیلات عالیه هستند هزینه شود به سمت دیگری سوق پیدا می‌کند.

وی خاطر نشان کرد: این‌ها مراکز تحقیقاتی و مراکز پژوهشی متعلق به خود دولت است که خود بودجه آنها را تأمین می‌کند، در صورتی که این امور را دانشگاه های دولتی به راحتی می‌توانند انجام می‌دهند و انجام می‌دهند. آماری که همکاران من بر اساس لایحه بودجه سال 95 به دست آورده‌اند نشان می‌دهد برای این موسسات آموزشی و پژوهشی وابسته به دولت و خارج از وزارت علوم، تنها در حوزه علوم انسانی در سال 95 نزدیک به 130 میلیارد تومان بودجه در نظر گرفته شده است.

سلیمی تاکید کرد: در حوزه‌های علوم طبیعی و مهندسی نیز برای موسسات مشابه نزدیک به هزار و  506 میلیارد تومان در سال 95 بودجه در نظر گرفته شده است. به عبارت دیگر در سال 95 برای آموزش و پژوهش در درون دولت و در خارج از وزارت علوم هزار و 835 میلیارد تومان بودجه در نظر گرفته شده است. در حالیکه کسری از این بودجه می‌تواند مشکلات عمده‌ای از دانشگاه‌های دولتی رفع کند، در عین اینکه همین دانشگاه‌ها به سادگی و با کیفیت بسیار بالاتری می‌توانند نیازهای پژوهشی و آموزشی بخش‌های مختلف دولت را برطرف سازند.

دانشگاه‌های کلاسیک، رفتنی‌اند، فقط دانشگاه‌های فرامدرن می‌مانند

 دکتر سلیمی در ادامه با اشاره به ضرورت تغییر در رویکرد مباحث آموزشی و پژوهشی تاکید کرد: در جهانی قرار گرفته‌ایم که تغییر الگوی دانایی و تعلیم و تربیت به گونه‌ای ساختار کلاسیک دانشگاه‌ها و آموزش عالی را به حاشیه برده و تنها دانشگاه‌هایی می‌توانند در این عصر به حیات خودشان ادامه دهند که پا از دانشگاه کلاسیک فراتر نهاده و به دانشگاه فرامدرن تبدیل شوند.

وی افزود: مفهوم تجاری شدن دانش به شکلی که در جامعه سرمایه داری مطرح است، شاید در جامعه ایران قابل اعمال نباشد و اگر تجاری شدن دانش را در دانش بنیان شدن همه چیز بگیریم منجر به این می‌شود که  دانشگاه‌های ما به بیراهه رفته و در نهایت با توجه به رویکردی که در دستگاه‌های اجرایی وجود دارد، منجر به حاشیه‌ای شدن نظام آموزش عالی کشور شود.

وی در پایان تصریح کرد: به نظر می رسد با تغییر الگو، بازنگری در آیین نامه‌ها و مباحث پژوهشی و تجدید نظر در معنای تجاری شدن، باید به واقعیت جهان امروز توجه کنیم و واقعیت ایران امروز را برسازیم؛ و در این راستا تغییر رویکرد دولت به دانشگاه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.