جامعه آکادمیک ما، دچار مسئله‌گریزی است

به گزارش عطنا، روز جهانی آینده طی یک نشست تخصصی با عنوان «ظرفیت‏‏ های افکارسنجی برای آینده‌پژوهی انتخابات» به همت گروه تخصصی «آینده‌پژوهی فرهنگ و ارتباطات و جامعه»، روز یکشنبه شانزدهم اسفندماه در سالن کنفرانس انجمن‌های دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران گرامی داشته ‌شد.

دکتر هادی خانیکی در پنل اول با عنوان «ضرورت آینده‌پژوهی فرهنگ و ارتباطات و جامعه» گفت: معماری هوشمندانه آینده شکل دادن به گفت‌وگو از طریق کنش است.

رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات با اشاره به سه نگاه در مطالعات آینده ادامه داد: سه نگاه در مطالعات آینده وجود دارد، نگاه اول نگاهی انفعالی است که آینده را ادامه‌ی وضعیت گذشته می‌بیند و بدون هیچ کنشی می‌خواهد آینده را بر اساس گذشته بشناسد. نگاه دوم، نگاه فعال است و کنشگر می‌خواهد آینده را بر اساس روش‌های گذشته بسازد و در واقع به نوعی بازسازی آینده است؛ اما نگاه سوم نگاه فرصت‌ساز یا آینده‌ساز است که به حوزه‌های مختلف سرک می‌کشد حوزه‌های مختلف قرار می‌گیرد و به نوعی تلاقی دادن حوزه‌های مختلف علوم را مدنظر قرار می‌دهد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه‌طباطبایی در ادامه گفت: بر اساس مطالعات آینده پژوهی امکان رصد تحولات در ایران وجود دارد و می توان تغییرات لایه‌های زیرین را تشخیص داد و این کاری است که بیشتر در حوزه جامعه شناسی و افکارسنجی باید بررسی شود. آینده موضوع دوردستی نیست که کشف شود، آینده را می‌سازند پس کنش ما در آینده‌ای که دنبال می کنیم، تأثیرگذار است. آینده بر اساس کنش و گفت‌وگو شکل می‌گیرد و ما باید کنش‌گر باشیم و به این صورت در آینده دخالت کنیم. معماری هوشمندانه آینده همان شکل دادن به گفت و گو از طریق کنش است.

هادی خانیکی در پایان تأکید کرد: باید از نگاه‌های سناریویی، تحلیل روندها و برخورد انفعالی فراتر برویم و به لایه‌های درونی جامعه‌ای مثل ایران بپردازیم که با شتاب در حال تحول است و به اتکای همین دانش می‌توانیم دستاوردهای تازه‌ای داشته باشیم. آینده‌نگری پناه بردن به یک دانش بی‌دغدغه نیست. اتفاقا آینده‌پژوهی خلق دغدغه و مسئله است و می‌توان پلی میان آینده‌نگری، افکارسنجی و رصد تحولات جامعه به وجود آورد و امیدوارم نهادهای فرهنگی و آکادمیک و اجرایی از کنار این مسئله به سادگی عبور نکنند. متأسفانه از ویژگی‌های جامعه آکادمیک ما مسئله‌گریزی آن است و از کنار مسائل سخت به سادگی عبور می‌کند.