ضرورت همکاری نهاد‌های دولتی با دانشگاه‌ها برای بین‌المللی‌سازی آموزش

به گزارش عطنا، نشست تخصصی «بین‌المللی‌سازی آموزش: توسعه رشته‌های مشترک» به مناسبت دهه سرآمدی آموزش در تالار صلح دانشکده حقوق و علوم‌سیاسی دانشگاه علامه‌طباطبائی با حضور صاحب‌نظرانی از دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران و علامه طباطبائی برگزارشد.

امیر زندمقدم، عضوهئیت علمی گروه آموزشی زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه علامه‌طباطبائی و دبیر نشست با بیان اهمیت گفتمان‌سازی آموزش، تاکید کرد: گفتمان‌سازی به عنوان یک نیاز اولیه در حوزه‌های آموزش و پژوهش مطرح است باید در این زمینه تغییر نگرش و تفکر مثبت ایجاد کرد.

وی ادامه داد: برای تحقق این امر، شناسایی ظرفیت‌های موجود در رشته‌های مختلف و دانشکده‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و باید با کمک اعضای هیئت علمی بررسی کنیم کدام رشته‌ها و گروه‌ها قابلیت بیشتری برای پیشرفت در این زمینه را دارند.

زندمقدم با تاکید بر اجرایی شدن تفاهم‌‎نامه‌های داخلی و خارجی، گفت: تفاهم‌نامه‌ها باید به دقت بررسی شوند تا نقاط مشترک و قابلیت‌های دانشگاه‌های مختلف برای گسترش رشته‌های مشترک شناسایی شود.

عنایت الله شعبانی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در این نشست به پیچیدگی‌های بین‌المللی‌سازی اشاره و تأکید کرد: این مفاهیم باید به صورت عملی و با در نظر گرفتن واقعیت‌های فرهنگی و اجتماعی هر کشور مورد بررسی قرار گیرند.

وی دو نکته کلیدی درباره بین‌المللی‌سازی را مطرح کرد و افزود: نخست اینکه بین‌المللی‌سازی یک جریان است که شامل ایده‌ها و برنامه‌های آموزشی می‌شود و دوم اینکه تأثیرات این جریان در کشور‌های مختلف و حتی در مناطق مختلف یک کشور متفاوت است. کشور‌ها می‌توانند انتخاب کنند که چه تأثیری از این جریان را بپذیرند.

شعبانی در ادامه به چهار مأموریت اصلی بین‌المللی‌سازی در ایران اشاره و بر اهمیت بین‌المللی‌سازی در دانشگاه‌ها تأکید کرد و گفت: دانشگاه در جهان به منزله یک محیط تغییر دهنده است و باید به این موضوع توجه کرد. باید برنامه‌های آموزشی بین‌المللی و تجربه کشور‌های پیشرو در این زمینه را مد نظر قرار داد.

وی به بیان چالش‌های موجود در زمینه بین‌المللی‌سازی دانشگاه‌ها پرداخت و اظهار کرد: باید به دنبال راهکار‌هایی برای عملی کردن این مفاهیم باشیم. بین‌المللی‌سازی مفهومی قرضی نیست بلکه باید به عنوان بخش جدایی‌ناپذیر از نظام آموزشی کشور مورد توجه قرار گیرد.

سخنران همچنین به تاریخچه بین‌المللی‌سازی در ایران اشاره کرد و از دانشگاه‌های قدیمی مانند جندی شاپور نام برد و افزود: مفهوم بین‌المللی‌سازی در ایران جدید نیست و قدمت چندین ساله دارد.

وی بر تغییرات لازم در محتوای آموزشی و ساختار دانشگاه‌ها برای پاسخ به نیاز‌های جدید تأکید و بیان کرد: اهمیت هماهنگی بین دانشگاه‌ها برای موفقیت این برنامه‌ها ضروری است. یادگیری از تجربیات دانشگاه‌های بزرگ‌تر بسیار اهمیت دارد و هر برنامه مشترک، نیازمند تصمیم‌گیری دقیق و مشخص است.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه به ضرورت همکاری بین دانشگاه‌های داخلی برای برگزاری برنامه‌های مشترک اشاره کرد و گفت: پیشنهاد می‌کنم که دانشگاه‌های داخلی ابتدا با یکدیگر تمرین کنند و سپس به سمت همکاری با دانشگاه‌های خارجی بروند. برای موفقیت در برنامه‌های مشترک، باید از ابتدا چرخ را اختراع کرد و به نیاز‌های خاص هر برنامه توجه کرد.

علی خورسندی طاسکوه، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی نیز در این نشست به بررسی رشته‌های مشترک در سطح جهانی و به‌ویژه در ایران پرداخت و به سه نوع برنامه مشترک اشاره کرد و افزود: این برنامه‌های مشترک منجر به یک مدرک، مدرک دوگانه یا چندگانه و مدرک متوالی است. آمار‌ها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۴، ایالات متحده ۱۰۰ رشته مشترک داشت در حالی که اروپا شش هزار و ۴۹۰ برنامه مشترک را ارائه کرده است. همچنین، در چین ۶۲ برنامه مشترک اجرا می‌شد.

وی با اشاره به اهمیت همکاری‌های بین‌المللی و رشته‌های مشترک در ارتقای کیفیت آموزش و یادگیری فرهنگی و اجتماعی، بیان کرد: این نوع برنامه‌ها می‌تواند شایستگی‌ها و آگاهی‌های بین‌فرهنگی را افزایش دهد.

خورسندی طاسکوه از مسائل مربوط به زبان که مانع از برگزاری دوره‌های غیر از زبان فارسی می‌شود و مشکلات مربوط به ویزا که ورود و خروج دانشجویان بین‌المللی را دشوار می‌کند، به عنوان چالش‌های موجود در توسعه همکاری‌های بین‌المللی یاد کرد و افزود: در ایران، قوانین و سیاست‌های موجود به توسعه رشته‌های مشترک آسیب می‌زند و این نیاز به بازنگری دارد. همکاری و توافق با سیاست‌گذاران برای بهبود وضعیت رشته‌های مشترک ضروری است.

وی با اشاره به اینکه ایران یکی از معدود کشور‌های جهان است که در آن هیچ استاد غیرایرانی به عنوان هیئت علمی رسمی وجود ندارد و تنها استادان قراردادی به مدت محدود در دانشگاه‌ها فعالیت می‌کنند، بر لزوم ارتقای استاندارد‌های دانشگاه‌های ایران تأکید و ابراز امیدواری کرد که روزی دانشگاه‌های ایران به سطح جهانی برسند.

سعید شکوهی، رئیس موسسه آموزش عالی بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبائی نیز در سخنانی به اهمیت دوره‌های مشترک دانشگاهی و تأثیر آن بر دانشجویان و استادان اشاره کرد و گفت: این دوره‌ها باعث قرار گرفتن در معرض دیدگاه‌ها و فرهنگ‌های مختلف می‌شود.

وی با بیان اینکه مشکلات و محدودیت‌هایی در فرآیند بین‌المللی‌سازی وجود دارد، عنوان کرد: یکی از معضلات اصلی عدم توانایی در انجام کار‌های بین‌المللی با ذهنیت محلی است و تغییر پارادایم در این زمینه لازم است. همچنین نظام انگیزشی در دانشگاه‌ها ضعیف است و باید انگیزه‌های مادی و معنوی برای استادان تقویت شود.

شکوهی به چالش‌ها و تجارب ناموفق گذشته که مانع پیشرفت در همکاری‌های بین‌المللی شده است اشاره و از کمال‌گرایی در استاندارد‌ها و فرهنگ کاری در دانشگاه‌ها انتقاد کرد و افزود: انعطاف‌پذیری در این زمینه لازم است. البته وجود مشکلات زیرساختی و مالی و عدم استقلال دانشگاه‌ها در تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی نیز از جمله مسائلی است که مانع از توسعه همکاری‌های بین المللی می‌شود.

وی همچنین با اشاره به ضعف در برندینگ استادان، بر لزوم تشکیل یک کارگروه کاربردی برای شناسایی شریک‌های بین‌المللی تأکید کرد.

رئیس موسسه آموزش عالی بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبائی با تاکید بر اهمیت برگزاری دوره‌های بین‌المللی و تشکیل کارگروه دانشگاهی برای تسریع در مذاکرات و تفاهم‌نامه‌ها، گفت: رفع چالش‌ها و تطابق فهرست‌های درسی، نیاز به توافقات ۳۰ تا ۵۰ درصدی در مذاکرات با دانشگاه‌های خارجی دارد؛ بنابراین لازم است فرآیند‌های چابک برای پیشبرد برنامه‌های بین‌المللی تعریف شود.

پوریا عسگری، مدیر همکاری‌های علمی بین‌المللی دانشگاه علامه طباطبائی نیز به آسیب‌شناسی وضعیت بین‌المللی‌سازی پرداخت و گفت: در کشور ما، این موضوع به یک فانتزی تبدیل شده و هیچ‌گونه پیشرفت واقعی در این زمینه وجود ندارد. مشکلاتی همچون عدم وجود دیالوگ مشترک بین کشورها، کمبود رفت و آمد‌های علمی و مشکلات اداری و مالی در جذب دانشجویان خارجی وجود دارد که برای رفع آن‌ها باید جلسه‌های هم‌اندیشی بیشتر برگزار کرد.

وی «رفت و آمد‌های علمی»، «برنامه‌های مشترک پژوهشی و آموزشی» و «جذب دانشجویان خارجی» را به عنوان سه حوزه اصلی بین‌المللی‌سازی مطرح کرد و افزود: برای جذب دانشجویان خارجی، دانشگاه‌ها باید شرایط را فراهم کنند و به زبان‌های دیگر نیز توجه داشته باشند.

عسگری بر اهمیت تقویت قابلیت‌های فردی و علمی در بین اعضای هیئت علمی و دانشجویان تأکید کرد و گفت: دانشگاه‌ها باید به جای اتکا به مدیریت‌های ستادی، خود به فکر ایجاد برنامه‌های بین‌المللی باشند. باید ظرفیت‌های علمی خود را شناسایی کرده و برای بهبود وضعیت موجود تلاش کنیم.

وی همچنین به مشکلات مدیریتی و ساختاری در حوزه بین‌المللی‌سازی اشاره و تاکید کرد: این موضوع به درستی در دانشگاه‌ها مورد توجه قرار نگرفته است. همچنین چالش‌هایی در تعامل با وزارت علوم و سایر دستگاه‌های دولتی وجود دارد که باید در رفع آن‌ها کوشید چرا که بین‌المللی‌سازی دانشگاه‌ها نیاز به همکاری و هماهنگی بیشتری دارد.

مدیر همکاری‌های علمی بین‌المللی دانشگاه علامه طباطبائی در پایان بر لزوم ارتقا و بهبود وضعیت بین‌المللی‌سازی تأکید مکرد و گفت: برای موفقیت در این زمینه، دانشگاه‌ها باید به طور فعال و مستقل برنامه‌ریزی کنند و از ظرفیت‌های علمی خود بهره‌برداری کرد.