صبر؛ کلیدواژه خودسازی در ماه رمضان

عطنا - زهرا شریفی مدرس حوزه و دانشگاه، با تبریک فرارسیدن بهار قرآن ماه میهمانی خدا و با اشاره به اینکه ماه رمضان فرصتی برای ارتباط عمیق‌تر با خدا و پرداختن به خودسازی است، اظهار کرد: کم کم به پایان سال نیز نزدیک می‌شویم و چه خوب است که قلوب ما نیز همزمان با تحویل سال تغییر و تحول اساسی داشته باشد و در ماه مبارک به خودسازی بپردازیم.

این مدرس حوزه و دانشگاه با ذکر اینکه انسان با خودسازی دارای ارزش می‌شود، ادامه داد: بسیاری از ما به همه چیز جز ساختن خودمان توجه داریم همان‌طور که قوم عاد به تصریح قرآن کریم در سوره فجر، به جای پرداختن به خودسازی به آبادی شهرشان پرداختند اما به خودشان توجهی نداشتند. ماه رمضان فرصت خوبی است تا مؤلفه‌ها و مراحل خودسازی را با هم مرور و تمرین کنیم.

مراحل خودسازی انسان

شریفی با اشاره به اینکه پرهیز از منفی‌نگری از ابتدایی‌ترین مراحل خودسازی است، بیان کرد: انسان منفی‌نگر همواره افت انرژی دارد و نمی‌تواند به خودش و اطرافیانش توجه و رسیدگی داشته باشد و ارتباط با خدا بگیرد زیرا ذهن و درون او مملو از افکار منفی بوده و حال خوشی ندارد.

این روانشناس خانواده با تأکید بر اینکه منفی‌نگری یک نشخوار فکری نابودکننده است، ادامه داد: افراد منفی‌نگر اغلب انتظار بدترین چیزها را دارند، مشکلات را تا می‌توانند برای خودشان بزرگ می‌کنند و وجوه منفی هر چیزی را مورد توجه قرار می‌دهند. لذا توصیه می‌شود از معنویت ماه مبارک برای تقلیل یا رفع منفی‌نگری در خودمان بهره‌برداری کنیم.

شریفی شکرگزاری را قدم بعدی خودسازی عنوان و تصریح کرد: افراد منفی‌نگر اغلب روحیه شکرگزاری و سپاسگزاری ندارند و از آنچه دارند راضی و قانع نیستند بلکه نگاه طلبکارانه به مسائل زندگی دارند.

وی توجه به داشته‌ها را مورد توجه قرار داد و افزود: اگر بتوانیم تمرین کنیم و داشته‌های زندگی را برای خودمان مرور کنیم حال ما خوب خواهد شد و خدا را در رأس قرار خواهیم داد که این به معنی سپاسگزاری است. خوب است دفتری تهیه و داشته‌های خودمان را در آن ثبت کنیم و هزاران نعمتی را که داریم اعم از سلامتی، آب، هوا و … اما نمی‌توانیم شکرشان را به جا بیاوریم یادداشت کنیم.

شریفی اظهار کرد: صبر از دیگر گام‌های خودسازی است که این کلمه و واژگان معادل آن نظیر حلم، بیش از ۱۰۰ مرتبه در قرآن ذکر شده و این نشان می‌دهد اگر در زندگی حوصله و صبوری به خرج دهیم تمام کارها درست می‌شود. در مسیر زندگی خدا باید صبور باشیم و روزه مصداقی از صبر است.

وی با یادآوری اینکه قدم گذاشتن در مسیر رشد و کمال با صبر زیبا می‌شود، ادامه داد: صبری زیبا و خوب است که متعهد به نتیجه و نه وابسته به آن باشد با این توضیح که با هر شکست دچار توقف نشویم و با هر نتیجه نگرفتن، زود خسته و درمانده نشویم. یقیناً خداوند هم به صبر ما نظر می‌کند و کمکمان خواهد کرد.

این مدرس حوزه و دانشگاه با تصریح اینکه خانه و خانواده حرم است، توضیح داد: خانه مکان مقدسی است که باید مراقب آن باشیم و نسبت به همسر و فرزندان صبوری به خرج دهیم چرا که صبر در برابر مشکلات در کانون خانواده یک قدم مهم خودسازی است.

شریفی صبر را گل‌واژه موفقیت در ازدواج و زندگی مشترک زوجین دانست و گفت: بسیاری از مشکلات به ظاهر حل نشدنی در سایه گذر زمان و صبوری حل می‌شود و صبر حقیقتاً یک مهارت است که به حل بسیاری از مسائل کمک و فضای امنی را در خانه و خانواده ایجاد می‌کند و صبر بزرگ‌ترین گام برای خودسازی است.

این روانشناس خانواده با تصریح اینکه صبر در ادبیات روانشناختی با عنوان خودمهارگری مطرح می‌شود، بیان کرد: اگر بتوانیم مهارت مهار خویشتن را از کودکی به فرزندانمان آموزش دهیم در زندگی موفق خواهند بود. در دین ما نیز بر صبر و خویشتن‌داری تأکید و توصیه فراوانی وجود دارد.

شریفی با تأکید بر اینکه پله‌های رشد و کمال با صبر و تحمل طی می‌شود، بیان کرد: کلید تهذیب نفس صبر است و در کنار صبر و حوصله باید گذر زمان را هم مدنظر قرار دهیم چرا که بسیاری از مشکلات با طی زمان رفع می‌شوند.

انواع صبر کدامند

وی به سه نوع صبر شامل صبر بر مصیبت، صبر بر طاعت و صبر بر معصیت اشاره و بیان کرد: خدا بر طبق نص صریح قرآن انسان‌ها را با برخی آفات و مصیبت‌ها امتحان می‌کند و هر کسی به طریقی مورد آزمایش الهی قرار می‌گیرد اما کسانی که صبوری کنند مژده بهشت به آنان داده شده است.

شریفی در خصوص راهکار فائق آمدن بر این امتحانات الهی، تصریح کرد: علامه طباطبایی به زیبایی اشاره دارد باید انسان به مرحله‌ای برسد که خودش را مالک امورات دنیا نداند بلکه انسان خود ملک خداوند است. اگر انسان به این دیدگاه برسد قطعاً صبر بر مصیبت خواهد داشت.

وی در خصوص صبر بر گناه و معصیت، تأکید کرد: صبر بر معصیت و استحکام در برابر گناه به این معناست که نفس خودمان را از انجام کارها و رفتارهای زشت و ارتکاب گناه باز داریم. این‌گونه نباشد که برای رسیدن به خواسته‌های نفس هر آنچه در مسیر زندگی است را از بین ببریم.

شریفی در پایان گفت: ماه مبارک رمضان فرصتی است تا صبر بر طاعت و اطاعت را تمرین کنیم یعنی انسان بتواند بندگی خدا را به جا بیاورد و در این ماه با شب زنده‌داری، تلاوت قرآن و دعا و مناجات و انجام مستحبات به درگاه الهی تقرب جوید.