سازمان های ایرانی باید استراتژی هوش مصنوعی طراحی کنند

عطنا - در ادامه سلسله نشست‌های بررسی «مسائل خبرگزاری‌ها در ایران؛ گذشته، حال، آینده» نشست پنجم با موضوع «هوش مصنوعی و آینده خبرگزاری ها» با حضور محمد مهدی مولایی، عضو هیئت علمی گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و علی شاکر، پژوهشگر حوزه هوش مصنوعی و روزنامه‌نگاری از سوی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها، روز دوشنبه ۲۵ اردیبهشت در بستر فضای مجازی و همچنین در دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه برگزار شد.

در ابتدا نشست علی شاکر با اشاره به این که هوش، توانایی دستیابی به اهداف پیچیده است، اظهار کرد: چون فهم، خود آگاهی و حل مسئله همه از اهداف پیچیده‌ای است که تحت موضوع هوش می‌توانیم این‌ها را داشته باشیم، پس ما با یک پیچیدگی مواجه هستیم. رسانه در دنیای جدید اهمیت بسیاری دارد؛ با حجم بالا داده‌ها که امروزه با آن مواجه هستیم، باید بتوانیم آن‌ها را پردازش کنیم. این میزان حجم از داده همیشه وجود داشته است. اما ما توانایی پردازش آن را نداشتیم و به جایی رسیده‌ایم که به کمک هوش مصنوعی این کار را می‌توانیم انجام دهیم. امروزه بسیاری از فعالیت‌های عرصه خبرنگاری را هوش مصنوعی به آسانی انجام می‌دهد. پس قرار است چه کاری انجام دهید تا بیکار نشوید. شما محکوم بیکاری نیستید، اما یک نکته وجود دارد؛ چه کنیم تا شبیه کسی نباشیم که گاوآهن دارد و بگوید بهترین وسیله شخم زدن است و حتی هنگامی که ابزار و وسایل جدید می‌آید همچنان از آن گاوآهن استفاده کند.

وی افزود: این تنها حرف من نیست. اما با استفاده از هوش مصنوعی بسیاری از پزشکان عمومی شغل خود را در آینده از دست خواهند داد. اگر می‌خواهید بیکار نشوید باید یکی از این کار‌ها را بلد باشید؛ بتوانید طراحی و مهندسی این فضای مجازی را یاد بگیرید و دوم اینکه سوخت کافی داشته باشیم. سوخت ما «داده» است. باید بتوانیم به داده‌های بیشتری دسترسی داشته باشیم و همچون راننده مجهزی باشیم. همان تاثیری که تلفن بر تحریریه‌های ما گذاشت و دیگر آن‌چنان نیاز به مصاحبه‌های شخصی و رو در رو نبود، همان تاثیر را هوش مصنوعی بر روزنامه‌نگاری جهان امروز خواهد گذاشت، پس بیکار نخواهیم شد.

این پژوهشگر بیان کرد: همان‌طور که می‌بینید ما یک مدل قدیمی روزنامه نگاری داشتیم که اول اطلاعات را جمع آوری کرده و بعد از دسته بندی، آن‌ها را توزیع می‌کردیم. امروزه با استفاده از هوش مصنوعی، خبری از یک روستای دورافتاده الزام به بی اهمیت نیست. هوش مصنوعی می‌تواند خیلی از الگو‌ها را شناسایی کند و اخبار را ترجمه کند و دسترسی به منابع خارجی را بسیار آسان کند. دانستن سایر زبان‌ها می‌تواند به ما بسیار کمک کند تا یک موضوع از زوایای مختلف به آن بپردازیم. به تدریج خود خبرگزاری‌ها سعی کردند از این ابزار هوش مصنوعی استفاده کنند. همیشه به عنوان یک روزنامه نگار در حال نوشتن برای یک مخاطب خیالی هستیم. چون نمی‌توانیم در لحظه با او در ارتباط باشیم، ولی امروزه با هوش مصنوعی این گونه نیست. قرار بر دورکاری و بیکاری نیست، ولی اگر کشاورزی هستید که هنوز در حال کار با گاوآهن است باید کار با ابزار را یاد بگیرد. هوش مصنوعی وحشتناک نیست. به شرط اینکه بتوانیم آن را بشناسیم. اگر سواد هوش مصنوعی خود را بالا نبریم، تبدیل به یک عدد موجود بی مصرف خواهیم شد.

احساس خطر خبرنگاران از هوش مصنوعی

محمد مهدی مولایی در ادامه نشست با اشاره به اینکه هوش مصنوعی واژه جدیدی نیست و چند دهه است ما ماشینی را می‌نویسیم که خودش برود و یاد بگیرد، گفت: در دهه‌ای هستیم که هوش مصنوعی آنقدر اهمیت پیدا می‌کند و به درجه‌ای می‌رسد که خیلی‌ها از آن وحشت و احساس خطر می‌کنند. هوش مصنوعی از طریق یادگیری ماشین، زمانی توانست قدرتمند شود که داده‌های بسیار کلانی را در اختیار داشت و توانست نسبت به آن‌ها یاد بگیرد. مثلاً Chat GPT که جدیدا از آن صحبت می‌شود دلیل موفقیتش این است که مدت طولانی داده‌هایی که در اینترنت هستند را دریافت کرده و از آن‌ها یاد گرفته است. نه تنها داده‌های قرار گرفته در وب سایت‌ها بلکه داده‌های سوشال مدیا و نحوه صحبت کردن به زبان محاوره را نیز یاد می‌گیرد. پس چیزی که ما بودیم را دارند با توان محاسباتی بیشتر از ذهن ما، پردازش می‌کنند.

وی تاکید کرد: بر اساس گزارش دیجیتال نیوز که سالانه منتشر می‌شود، پیش بینی روند‌های روزنامه‌نگاری، رسانه و فناوری که ابتدای امسال منتشر شد، در آن‌جا صحبت شد که امسال سال این باشد که به کارگیری ابزار هوش مصنوعی یک جهش قابل توجه خواهد داشت و رسانه‌ها از آن خیلی استفاده خواهند کرد. اما در همان جا، زمانی که از خبرنگاران در خصوص میزان استفاده از هوش مصنوعی پرسیده شد، تنها عده خیلی کمی از آن‌ها به صورت جدی و بقیه جسته گریخته و به شکل آزمایشی از آن استفاده می‌کردند. پس این موضوع جز در رسانه‌های بزرگ، هنوز آنقدر فراگیر نشده است که جریان داشته باشد. در همین مدت کوتاه در سایت‌ها و رسانه‌های خبری دائما با ابزار‌های هوش مصنوعی آشنا شدید. مثلاً ابزار‌هایی که صدا را تبدیل به متن کند می‌تواند به فرآیند روزنامه‌نگاری کمک کند و شاید بتوان گفت یکی از بخش‌های روزنامه‌نگاری که تحت تاثیر قرار می‌گیرد، تصویر سازی است. یا در بحث توزیع خبر خیلی می‌تواند به ما کمک کند تا شکل‌های متفاوتی از محتوا را تولید کنیم یا در فرآیند‌های مدیریت کامنت‌ها در سایت‌های خبری می‌تواند با دقت بالا تاثیر گذار باشد.

مولایی ادامه داد:، اما تعداد سازمان‌های رسانه‌ای که استراتژی هوش مصنوعی دارند، زیاد نیست. تا سال گذشته حدود یک‌سوم سازمان‌ها از آن استفاده می‌کردند. چالش‌های زیادی مطرح شده است. بر اساس آدم‌هایی که در آنجا کار می‌کند. مانند هراس از هوش مصنوعی، دانش اندک و انتظاراتی که در مورد آن وجود دارد و درباره اینکه هوش مصنوعی چطور می‌تواند اتاق خبر را دگرگون کند و غیره. اخبار جعلی یکی از حوزه‌های مهمی است که مورد توجه قرار گرفته است. هوش‌مصنوعی به همان نسبت کمک در تولید محتوای جعلی، می‌تواند به ما برای شناسایی این اخبار کمک کند. درخصوص اینکه هوش مصنوعی الان چه وضعیتی دارد و چه خواهد کرد اشاره می‌کنم به اینکه در یک سال گذشته از هوش مصنوعی در کجا استفاده شده است. موضوعی نیست که قرار باشد در آینده به آن برسیم. بلکه الان نیز از آن استفاده می‌کنیم و در جا‌هایی نمی‌دانیم چیزی که از آن استفاده می‌کنیم پشت آن از هوش مصنوعی استفاده شده است یا خیر. از سال گذشته تا الان حدود ۵۰ درصد انتظارات به نظرم محقق شده است.

هوش مصنوعی خبرنگاران را پشت سر نگذاشته است

این استاد دانشگاه افزود: اولین بار نیست که گفته می‌شود هوش مصنوعی به توانمندی رسیده است که خبرنگاران را پشت سر گذارد. با وجود پیشرفت بیش از حد هوش مصنوعی، همچنان نمی‌توانیم این موضوع را تایید کنیم. گفتگو با Chat GPT هیجان انگیز است، اما خطا‌های بسیار زیادی دارد و البته ۶ ماه دیگر قابل مقایسه با الان نخواهد بود و قدرت آن در حال افزایش است. در هفته‌های اخیر جالب این بود که عکسی برنده مسابقات عکاسی بین المللی شد که هوش مصنوعی تولید کرده بود. البته عکاس آن شناخته شده و معروف بوده و جایزه را نپذیرفت و رد کرد. با هوش مصنوعی آدم‌ها به حاشیه رانده نمی‌شوند بلکه با استفاده از آن می‌توانید بخشی که زمان زیادی را صرف آن می‌کردیم را به عهده بگیرد تا بتوانیم یک قدم جلوتر بیاییم.

در حوزه هوش مصنوعی حواسمان به «مصرف» هم باشد

مولایی در پایان گفت: بر اساس نگاهی که پشت مفاهیم و کلمات وجود دارد، انگار روزنامه‌نگاری قرار است به شکل رباتیک انجام شود. اما نگاه و مفهوم دیگری وجود دارد که بر اساس آن، هوش مصنوعی درحال کمک به ما برای انجام بهتر کار‌ها است نه اینکه قرار باشد جایگزین شود. بهتر است نگاهی به بحث مصرف نیز در هنگام استفاده از هوش مصنوعی و خبر داشته باشیم. با ارجاع دادن شما به گزارشات رویترز، از ۲۰۱۸ به بعد بخش کوچکی دارد به این می‌پردازد که آدم‌ها در کشور‌های مختلف دنیا خبر را در فضای دیجیتال از چه مسیری دنبال می‌کنند؛ سایت یا رسانه اجتماعی یا پیج خبری، اپلیکیشن یا از طریق ایمیل و غیره. این مسیر‌ها را دو دسته کرده است و شاهد هستیم که یک دسته از این مسیر‌ها رو به افزایش است. به شکل سنتی خود انتخاب می‌کردیم که در کجا چه خبری را بخوانیم. به تدریج وجود ما در پلتفرم‌ها و راه‌هایی دارد بیشتر می‌شود که «الگوریتم» مشخص می‌کند چه خبری را بخوانیم و به ما اولویت می‌دهد. پس باید حواسمان به سمت «مصرف» نیز باشد و سواد خود را در حوزه هوش مصنوعی افزایش دهیم. باید سازمان‌های ما استراتژی هوش مصنوعی را طراحی کنند و بخشی از استراتژی می‌تواند افزایش سواد کارمندان در این خصوص باشد.