کتاب «سقیفه و خلافت» رونمایی و معرفی شد

عطنا - نشست رونمایی و معرفی کتاب «سقیفه و خلافت» با حضور دکتر اصغر قائدان، استاد دانشگاه تهران، دکتر سعید طاووسی مسرور، استاد دانشگاه علامه طباطبایی و محمدحسین خوانین‌زاده، پژوهشگر، مترجم و مولف کتاب شنبه ۲۳ اردیبهشت ماه در سالن گوشه نقد نمایشگاه کتاب ۱۴۰۲ برگزار شد.

سعید طاووسی مسرور در این نشست گفت: مؤلف، کتاب درخوری را تألیف کرده است و آثار و منابع متعددی را دیده و ترجمه کرده است اما باید این نکته را یادآور شد که به نظر من این متن ابوحیان جعلی است. در متن کتاب چند نامه ابوبکر به امام علی(ع) و عمر به امام آمده که متن و لحن نامه‌ها شک‌ برانگیز است. هر چند در متن نامه‌ها لحن ابوبکر و عمر متفاوت است.
 
او افزود: در متن کتاب نگاه شاعرانه حاکم است و از آرایه‌های ادبی بسیار استفاده شده است. همین موضوع شائبه جعل را بیشتر می‌کند. بعضا شبهاتی درباره این متن وجود دارد و پاسخ کافی برای آن نیست.
 
این استاد دانشگاه علامه عنوان کرد: دلایلی برای ساختگی بودن روایت خیلی زیاد است برای نمونه تناسب نداشتن روایت با گفتار، عدم نقل در منابع دیگر، نداشتن گزاره‌های تاریخی و ... که نمی‌توان به راحتی از آنها گذشت.
 
سعید طاووسی مسرور گفت: در کتاب «سقیفه و خلافت» آمده است که این متن شواهد و روایاتش در متون دیگر هست. این نکته، سخن عجیب و غریبی نیست، بلکه اتفاقا یکی از شیوه‌های رایج جعل است. در منابع اهل سنت نیز روایاتی را به ائمه نسبت می‌دهند در دفاع از خلفا که یکی از شیوه‌های رایج جعل است.
 
او افزود: دانای کل بودن قرینه واضح جعل است. کتابی که راوی آن دانای کل است و از روایات میان دو فرد در خلوت هم خبر دارد به شکلی که انگار رمان می‌نویسد. مثل داستان طفلان مسلم شیخ عباس قمی کذب است و من باور نمی‌کنم که واقعیت داشته باشد. چون این داستان را یک دانای کل روایت کرده است. کاش اعتراف به جعل ابوحیان را بیشتر دنبال می‌کردید و روایات درباره او را می‌آوردید.

شواهد حاکی از جعلی بودن متن است

اصغر قائدان در بخش دیگری از رونمایی کتاب «سقیفه و خلافت» گفت: سخنان سعید طاووسی مسرور درباره کتاب درست و به جا بود. هر چند این کتاب برای یک خواننده غیرمرتبط با روایت سقیفه با نثر عرب در قرن چهارم و پنجم است. اگر 10 صفحه از متن رساله را نگاه کنید اصلا شک می‌کنید که این متن اصلی یا جعلی است؟
 
او افزود: در نامه‌ای که خلیفه دوم به امام علی(ع) نوشته شده است، نثر را که بخوانید متوجه می‌شوید که بسیار ادیبانه است که چنین متنی در متون اولیه اسلام به خلیفه دوم نسبت داده نشده است که این‌طور زیبا و بلیغانه صحبت کند.
 
استاد دانشگاه تهران بیان کرد: بحثی در نامه درباره فتوحات است که حداقل 20 سال بعد از سقیفه مطرح می‌شود چه‌طور در بحث خلافت این موضوع میان امام علی(ع) و عمر مطرح شده است؟ آیا ابوحیان آینده را پیش‌بینی می‌کند؟ عناوینی که درباره ایرانیان و اعراب به کار برده است کاملا نشان می‌دهد که متن جعلی است.
 
اصغر قائدان گفت: اگر نخستین گزارش‌ها را درباره سقیفه در منابعی مانند فتوح ابن اعثم کوفی و تاریخ طبری بخوانید می‌بینید که در «سیره ابن هشام» مفصل‌ترین گزارش از سقیفه آمده است. چگونه است که در هیچ‌کدام از این منابع از نامه‌هایی که در رساله ابوحیان آمده، خبری نیست! تمام شواهد را که کنار هم بگذارید حاکی از جعلی بودن متن ابوحیان است.