کارگاه بررسی وضعیت سواد اطلاعاتی زنان در ایران

عطنا - کارگاه وضعیت سواد اطلاعاتی زنان در ایران با حضور علی اصغر کیا، سید رضا نقیب السادات، زهرا ناصر زاده و گروهی از علاقمندان به این موضوع، ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ در دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.

در ابتدای این کارگاه، علی اصغر کیا رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، ضمن تبریک مقام استاد و هفته آموزش و تشکر از همکارانی که این نشست را برگزار کردند گفت: فعالیت های دفتر یونسکو در تهران که در بخش ارتباطات و فناوری در دوره دوم خود قرار دارد، برگزار شد.

وی ادامه داد: دوره قبلی از سال 2018 تا 2022 برگزار شد و سال گذشته به پایان رسید. طبق برنامه ای که دانشگاه علامه طباطبایی به یونسکو ارائه کرد، در نهایت در پاریس و تهران رایزنی هایی انجام شد و با تمدید دوره موافقت کردند، که خبر آن با مقداری تاخیر اعلام شد.

کیا گفت: اما می توانیم برای دوره های بعدی این کارگاه، همکاری بیشتری داشته باشیم، این کارگاه تازه شروع خودش را اعلام کرده و ما نیز تلاش کردیم زمینه اجرای کار را فراهم کنیم. 

وی افزود: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه علامه طباطبایی و دکترا در خارج از دانشکده برای انجام پروژه ها و طرح‌هایی که داریم می توانند به ما کمک کنند؛ بحثی از این طرح نیز جنبه عملیاتی دارد که در کل کشور باید انجام شود؛ دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا برای تحقق این برنامه ها می توانند به ما کمک کنند.

کیا خاطر نشان کرد: یکی از مشکلاتی که مطرح هست مسئله عملیاتی کردن دوره ها است، که سعی می کنیم از دفتر یونسکو کمک بگیریم تا تجهیزات و امکانات را در داخل دانشکده را فراهم کنند و در نهایت آموزش را در قالب کارگاه با همکاری یونسکو برگزار کنیم.

وی در رابطه چگونگی تصویب این برنامه در ایران گفت: ما فراخوانی از جانب سازمان ملل داشتیم که در این فراخوان اعلام شده بود اگر توانمندی مقتضی برای اجرای این نوع از طرح ها برای زنان ایرانی وجود دارد این طرح اجرایی شود.

سیدرضا نقیب السادات گفت: ما نیز در یک بازه زمانی یک ماهه تلاش کردیم و این طرح را طراحی کردیم و از همکاران خانم این دانشکده و دانشگاه کمک گرفتیم و طرحی مطرح شد تحت عنوان "بررسی وضعیت سواد اطلاعاتی زنان در ایران و الزامات آموزشی و شیوه‌های نهادینه‌سازی" و در نهایت ما موفق شدیم از بین ۵۶ کشور دنیا که این طرح به آن ها ابلاغ شده بود و طی یک رقابت ۲۶ پروپوزالی غربال شده در کنار پنج کشور دیگر همچون: جامائیکا، گرجستان، سریلانکا، هند و ایران برنده شویم؛ در نهایت دانشگاه علامه طباطبایی و دانشکده علوم ارتباطات متولی ارزیابی سواد اطلاعاتی زنان ایرانی شد.

وی ادامه داد: در این برنامه سه مجموعه کارگاه در نظر گرفته شده که برای هر دوره دو کارگاه در نظر گرفته شده است. این مجموعه کارگاه ها برای ارتقای توانمندی خانم های کشور ما است و در کنار این مجموعه کارگاه ها، یک ارزیابی ملی نیز هست که در کل استان‌ها وضعیت سواد اطلاعاتی زنان ایرانی باید تحت نظارت دانشگاه علامه طباطبایی  رصد شود و به دستگاه های دیگری که نقش نظارتی دارند ارائه شده و گزارش را به یونسکو تحویل دهند.

وی گفت: ۵ محور اولویت هستند که متناسب با این توانمندی ها، اگر خانم های گرامی تمایل داشته باشند در این کارگاه ها یا رشته کارگاه ها مشارکت می کنند. ما کارگاه‌ها را متناسب با نیازمندی‌های مجموعه‌ی حاضر و نیازسنجی که از کل کشور به عمل می آید اعلام می‌کنیم.

 وی ادامه داد: محور اول «سواد اطلاعاتی و سلامت است» که سرکار خانم دکتر ناصرزاده را به عنوان سخنران این محور داریم، محور دوم «سواد اطلاعاتی و آسیب‌های اجتماعی است» سرکار خانم دکتر خطیب زاده هستند که این محور را مطرح می‌کنند، سومین محور «سواد اطلاعاتی و کارآفرینی است»، در خدمت آقای دکتر عظیمی و مجموعه مرکز نوآوران ملل هستیم که سخنران این محور هستند، محور بعدی «سواد اطلاعاتی و مشارکت است» سرکار خانم دکتر باقری به عنوان سخنران از دانشگاه ادیان و مذاهب حضور دارند، محور بعدی «سواد اطلاعاتی، خلاقیت و نوآوری است».

رضا نقیب السادات گفت: سوء تفاهمی که مطرح می شود این است که سواد اطلاعاتی صرفا برای کتابداری است؛ امروزه زمانی که می گوییم سواد اطلاعاتی یعنی همه الزامات و دانشی که خانم های کشور ما نیاز دارند برای اینکه توانمند باشند و سرشان را در جامعه بالا نگه دارند.

 وی ادامه داد: نگاه به خانم ها صرفا نقش زیستی بود یعنی خانم ها فقط نقش همسرداری، فرزندآوری، رضا، تدبیر منزل و زمینه هایی از این دست نقش را داشتند و نقش سنگینی که مادری بر دوش خانم ها گذاشته است، قابل تقدیر و تحسین است، ولی حضور زن در جامعه و اجتماع، یک امتیاز است.

او افزود: نقش دوم، نقش های اجتماعی در رابطه با سواد اطلاعاتی که در این کارگاه اعلام می کنیم و همه فرایندهایی که ما هدف گذاری، برنامه ریزی، اجرا و پیاده سازی متناسب با اهداف است، جزئی از برنامه توانمندسازی است که تحت عنوان سواد اطلاعاتی مطرح می کنیم.

نقیب السادات در رابطه با تعریف سواد اطلاعاتی گفت و بیان کرد همه دو راهی های تصمیم گیری که نیاز به اطلاعات دارد سواد اطلاعاتی می شود.

وی گفت زمانی که شما مردد هستید که چه تصمیمی بگیرید، اگر دانش و اطلاعات به کمک شما بیاید، سواد اطلاعاتی می شود؛ سوار رسانه ای مورد توجه قرار گرفت اما سواد اطلاعاتی به حاشیه رفت. 

وی افزود: سواد اطلاعاتی بستری است که سوار رسانه ای در ان واقع می شود؛ بنابراین سواد اطلاعاتی چهار بعد دارد: ۱_سواد رسانه‌ای ۲_سواد آکادمیک ۳_سواد دیجیتالی و ۴_سواد نوین، چهار حوزه که به عنوان سواد اطلاعاتی تعریف می‌شوند. 

سخنران بعدی زهرا ناصرزاده بود با موضوع سواد اطلاعاتی و سلامت ؛ اما بر ابعاد سلامت اجتماعی ای، روحی، روانی، معنوی و شغلی تاکید بیشتری داشت.

وی ضمن بررسی سند ۲۰ ساله ایران، در رابطه با سواد اطلاعاتی، جامعه اطلاعاتی توضیحاتی مطرح کرد و تعریف بین المللی سلامت را ارائه داد و گفت: سلامتی یعنی رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی است نه فقدان بیماری و نقض عضو، بلکه نداشتن هیچ گونه مشکل روانی، اجتماعی اقتصادی و جسمی برای هر فرد جامعه است.

ناصرزاده ابعاد مختلف سلامت را بیان کرد و بر اشنا شدن با این ابعاد و حفظ ایمنی در تمام مراحل زندگی، محیط زیست، محل کار و ... تاکید داشت.

وی ادامه داد که باید بیماری ها را شناخت و از آن ها پیشگری کرد؛ چرا که امید داریم حوادث، تصادفات، مرگ و میر ها، آمار اورژانس ها و بیماری ها پایین بیاید و در مقابل کیفیت زندگی بالا رود و بتوانیم بر سر دو راهی های سلامتی تصمیم درست را بگیریم.

در نهایت ناصرزاده بیان کرد: سواد های سلامتی مانند یک واکسن برای خانم ها الزام شود، برای اینکه خانواده و کشور سالم داشته باشیم باید سواد اطلاعاتی بانوان در زمینه سلامتی در همه جنبه ها ایجاد شود.

اقای دکتر امید مسعودی رئیس دانشگاه سوره با موضوع ابعاد و الزامات سواد اطلاعاتی سخنرانی خود را آغاز کرد و به بحث هوش مصنوعی پرداخت.

وی در رابطه با خطرات هوش مصنوعی گفت: در کنار هوش مصنوعی که اطلاعات ما افزایش پیدا می کند، باید در نظر داشته باشیم که خطرات آن بیشتر است.

سمیرا خطیب زاده گفت:ما در حوزه زنان به یک نیازسنجی نیازمند هستیم، تا بتوانیم شاخص هایی را در این حوزه، شناسایی کنیم و بر اساس این شاخص ها، مدلی را طراحی کنیم که با توجه به این مدل، تولید محتوای مناسب فرهنگی و اجتماعی برای زنان در عرصه رسانه و فضای مجازی داشته باشیم.

وی گفت: حوزه زنان، حوزه بسیار مهم و اثر گذار است چرا که زنان مسئولیت تربیت نسل امروز و اینده جامعه را به عهده دارند.

خطیب زاده به موضوع وضعیت موجود فضای مجازی کشور در حوزه زنان اشاره کرد و گفت: ما از بین تمام رسانه های موجود میان کاربران، اینستاگرام و تلگرام را انتخاب کردیم، به دلیل اینکه آمار نشان داد که سهم استفاده زنان از این بستر بیشتر از مردها است چه در دنیا چه در ایران.

زهرا باقری با موضوع مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان ارائه خود را آغاز کرد از تاثیر سواد اطلاعاتی، مشارکت و مطالبات زنان سخن گفت.

وی در رابطه با راه های پیگیری مطالبات گفت: راه های پیگیری مطالبات دو نوع است؛ یک راه قانونی است، در گذشته تا سال ۱۳۴۶ قوانینی که برای ازدواج مطرح شده بود، منصفانه نبود؛ به همین دلیل قانون حمایت از خانواده را جمعی از زنان مطرح کردند و در سال ۱۳۴۶ این قانون تصویب شد و در سال های اتی ارتقا پیدا کرد؛ اما در سال ۱۳۹۱ قانون جدید حمایت از خانواده را داشتیم که به دفتر خانه ها ابلاغ شد.

باقری گفت: اما راه دوم نافرمانی مدنی است، در این راه افراد بدون اینکه از راه قانونی استفاده کنند، دست به نافرمانی مدنی می زنند.

وی در نهایت گفت: به راهی که می شود فکر کرد، داشتن سواد اطلاعاتی است، سواد اطلاعاتی یکی از موثرترین تاثیراتی که در جامعه می تواند داشته باشد کمک به پیگیری مطالبات است.