حجاب و اهمیت ماهیت رسانه ای آن در جامعه فرانسه

عطنا - رسانه در معنای وسیع می‌تواند شامل هر نوع گفتار، نوشتار، پوشش و نوع لباس باشد که وظیفه انتقال پیام یا پیام‌های خاص را به عهده‌دارد و می‌تواند با در نظر گرفتن نماد‌ها و نشانه‌ها، شیوه خاصی از اطلاع‌رسانی و انتقال پیام را به عهده بگیرد. اهمیت، وسعت و کارکرد رسانه‌های جدید بر کسی پوشیده نیست و رسانه‌ها از مرحله تلویزیونی و سینمایی عبور کرده‌اند و در عصر پساتلویزیون قرار دارند که سازماندهی بسیاری از کنش‌های جمعی چند سال گذشته در جوامع مختلف بردوش رسانه‌های جدید بوده است.

 رسانه‌های ارتباطی که نقطه قوت آن‌ها پیوند و اتصال میان نیرو‌های اجتماعی و کنشگران است در گسترش کنش‌های جمعی نقش قابل ملاحظه‌ای دارند و به ابزاری جهت هم‌افزایی و ایجاد پیوند مشترک جهت تاثیرگذاری بر صحنه‌های اجتماعی و فرهنگی تبدیل شده‌اند.

حجاب به مثابه یک رسانه ارتباطی حاوی پیام‌هایی برای مخاطبان خود است و آن پیام ارزش، احترام و حفظ کرامت انسانی است. اگر حجاب یک رسانه باشد برای مخاطبان خود ماهیت تبلیغی پیدا می‌کند که همان ارزش، احترام و کرامت انسانی که نماد آن قرار‌گرفته است را به نمایش می‌گذارد. اگر حجاب را به‌عنوان رسانه در نظر بگیریم عنصری است که ارتباطات انسانی را شکل می‌دهد و به شکل نمادین رقم میزند، یعنی پوشش و حجاب زنان زبان ارتباط آنان با دیگران می‌شود.

از این‌رو حجاب و پوشش اسلامی برای بانوان به هر شکلی که باشد دارای پیام است و به عبارتی زبان ارتباطی است؛ بنابراین حجاب را نباید صرفا به نوعی پوشش ظاهر تقلیل داد بلکه این پوشش ظاهری می‌تواند هم معرفی کننده هویت افراد باشد و هم رساننده پیام.

از این وجه حجاب به مثابه رسانه، دارای اهمیت می‌شود و مهم‌ترین رسانه‌ی ارتباطی تعبیر می‌شود. هر پوششی به‌تنهایی حاوی اطلاعات خاصی است بدون آنکه ارتباط کلامی درباره آن انجام شود. شغل، پایگاه اقتصادی، اجتماعی، دین و فرهنگ هم از نوع پوشش مشخص می‌شود؛ حتی به گفته روانشناسان رنگ‌های لباس نیز مشخص کننده حالات درونی فرد است و همچنین تفاوت‌های اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی نیز از آن برداشت می‌شود. علاوه بر آن هر لباس ارزش ارتباطی خاص خود را دارد، برای مثال لباس‌های متحدالشکل (آموزشی، نظامی و...) بیش از هر نوع پوشش دیگری هم جنبه نمادین دارد و همچنین جنبه رسانه‌ای و ارتباطی. از این‌رو حجاب زنان در هر کشوری که باشد پیام‌هایی را مراوده می‌کند و جنبه‌ی تبلیغی بالایی دارد. بر این اساس حجاب مجموعه‌ای از رفتار‌هایی است که آگاهانه یا غیر آگاهانه رفتار‌های ارتباطی را به‌واسطه آن وجه رسانه‌ای که در خود دارد شکل می‌دهد و اولین پیامی که مخابره می‌کند پوشش صحیح است، نمونه ای ماهیت رسانه ای حجاب در جامعه فرانسه آشکار می شود.

مقامات فرانسوی بیان کردند که آیا دختران مسلمان در مدارس عمومی حجاب داشته باشند یا نه. این مسئله از ابتدا با اعتراضات شدید مسلمانان مواجه شد. مسلمانان منع حجاب را نوعی تبعیض دینی می‌دانند و معتقدند دولت فرانسه قصد دارد ارزش‌های سکولاری را تحمیل کند و با منع نماد‌های ذهبی نظام لائیسیته را پیاده کنند. مواردی که توسط قانون ممنوع اعلام شده است شامل حجاب مسلمانان، نماد ویژه یهودیان و صلیب بزرگ مسیحیان می‌باشند (اما صلیب‌های کوچک بی‌اشکال است، در حالی نماد مذهبی در هر اندازه‌ای که باشد تاثیرات خود را دارد).

در حقیقت آنچه که در عمل اجرا می‌شود فقط ممنوعیت استفاده از حجاب و علائم دینی مسلمانان است که این خود نشان‌دهنده ماهیت ضداسلامی دولت فرانسه برای جلوگیری از افزایش روند اسلامی شدن جامعه فرانسه است؛ چراکه فرانسه به ماهیتی نمادی و رسانه‌ای حجاب آگاه است. در حقیقت دولت‌های غربی با آگاهی از نقش و جایگاه حجاب آن را منع می‌کنند و شهروند مورد علاقه خود را کسی می‌دانند که هویت دینی و ملی یا به عبارتی از ویژگی‌های سنتی خود چشم‌پوشی کند، در آن صورت می‌تواند زندگی کند و در آن کشور اجازه ادامه حیات داشته باشد، این مطلب درباره‌ی مهاجران مسلمان بیشتر صدق می‌کند.

برگرفته از پایان نامه «حجاب اسلامی و نقش آن در دیپلماسی عمومی و قدرت نرم»، زینب بهمنی، کارشناسی ارشد روابط بین الملل.