راهکارهای مواجهه با اعتراضات نسل نوجوان

عطنا - دکتر ستار پروین استادیار مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به این سوال که در مواجهه با معترضان نوجوان از چه رویکرد تربیتی باید استفاده کرد گفت: در بررسی علمی هر پدیده  اجتماعی و ارائه راهکارهای مناسب برای آن ، توصیف دقیق و توجه به ریشه ها ، دلایل و عوامل آن ضرورت دارد.در بحث نوجوانان متعرض در قضایای اخیر عوامل بسیاری دخیل هستند ، از یک سو عوامل روانشناختی این نسل و هیجانات آنها حائز اهمیت است و از سوی دیگر عوامل اجتماعی ساختاری موثر هستند.

استادیار مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی داد: خانواده در ایران در چند دهه گذشته با تغییرات شگرفی مواجه بوده است.نوجوانان معترض برخاسته از خانواده هایی هستند که با چالش هایی از جمله مسایل اقتصادی دست پنجه نرم می کنند و دورنمای مثبتی ندارند. آنها عمدتا با والدینی زندگی می کنند که هر روزه از وضعیت خود و جامعه ناراضی هستند و این ناخرسندی به اعضای کوچکتر خانواده نیز سرایت می کنند. نوجوانان نیز تحت تاثیر فضای خانواده و جامعه، آینده را بر خود و هم نسلانش مبهم ترسیم می کنند و طبیعی است که منتقد وضعیت موجود باشند.

ستار پروین افزود: در تحلیل این وضعیت می توان گفت نابرابری های اجتماعی در تمام ساحات جامعه ایرانی نمود دارد و تفوق ارزشهای اقتصادی مانند مادی گرایی ، پولی شدن روابط اجتماعی در تشدید این وضعیت موثر بوده است، به گونه ای که نهادهای جامعه پذیری مانند خانواده و آموزش و پرورش که بنا بر آن است که نسل آینده جامعه را تربیت کنند ، به میدانی شبیه بازار تبدیل شده اند.در نتیجه این وضعیت کودکان و نوجوانان توسط نهادهای رسمی و طبیعی جامعه پذیری به شکل مناسبی جامعه پذیری نمی شوند و حتی بخشی از آنها در مقابل نظم اجتماعی و سیاسی جامعه قرار می گیرند ؛ کنش های اعتراضی آنها در فضای مجازی و واقعی برایند و محصول این وضعیت است.

وی تصریح کرد: از دیگر عوامل تاثیر گذار، فضای مجازی است که در کنشگری اعتراضی و این نسل نمود زیادی دارد.یکی از مهم ترین ویزگی های این نسل، پرسش گری آنها در مورد همه مسائل اجتماعی و سنت های گذشته است.نوجوانان معترض قبل از اینکه در فضای واقعی دست به اعتراض بزنند در فضای مجازی اعتراضات خود را به ناکامی های حال و وضعیت مبهم آینده شان نشان می دهند و در فضای واقعی اگر فرصتی پیش بیاید آن را بیان می کنند.

پروین اضافه کرد: به نظر می رسد نوجوانان  از سواد رسانه ای برخوردار نیستند .فضای مجازی در ایران یک فضای بدون محدودیت -حداقل قبل ازاعتراضات- بوده است بنابراین همه نوع پیام به نوجوانان ارسال می شود و درست و غلط بودن آن برای نوجوان اولویت  نیست و  تحت تاثیر آن قرار می گیرد.نوجوانان با حجمی از اطلاعات بدون نظارت حداقلی از سوی اعضای خانواده به شکل روزمره ای مواجه می شوند. مسلما حدود سه سال دوران کرونا در تشدید این وضیت بسیار تاثیر گذار بوده است.

وی افزود: در مواجه با نوجوانان معترض در حوداث اخیر نکات زیر قابل ذکر است:

1-اعتراضات نوجوانان دارای ابعاد روانشناختی، اجتماعی و.. می باشد لذا هر گونه مواجهه با این موضوع ضرورت دارد به این ابعاد توجه شود.

2-نوجوانان معترض دارای اقتضائات نسلی خاص خود هستند .شناخت این اقتضائات از جمله توجه به مساله جهانی شدن و بازتابندگی آن در فضای مجازی به مساله کمک می کند.

3- ریشه بخش مهم از مساله به نهادهای جامعه پذیری مانند خانواده و آموزش و پرورش بر می گیرد.شناخت مسائل نهادهای فوق به کنکاش در ابعاد پیدا و پنهان موضوع کمک می کند.

4- نوجوانان معترض در سنین زیر 18 سال و با توجه به هیجانات خاص این دوران دست به کنش های اعتراض آمیز می زنند. لذا در مواجهه و برخورد با آنان، توجه به رویکرد های پیشگیرانه رشد مدار ضرورت دارد. باید تلاش کرد تا نوجوانان کمتر درگیر فرایندهای رسمی دادرسی کیفری شوند و بر جنبه های تربیتی و تنبیهی تمرکز و تاکید بیشتری شود.استفاده از شیوه های رسمی مجازات کننده باید حداقلی باشد چرا که استفاده از رویکردهای قهرآمیز ممکن است تاثیرات بلند مدتی بر ساختار روانی و روابط اجتماعی نوجوانان معترض برجای بگذارد.

5- یکی از مسایلی که امروزه در مورد نسل جدید نمایان است برچسب هایی که به این نسل زده می شود به طوری که برای هر نسل بر اساس دهه های تولد برچسب های-عمدتا منفی- زده می شود .این برچسب ها ضمن اینکه ممکن است با واقعیت چندان همخوان نباشد پیامدهایی نیز به دنبال داشته است.همه دهه هشتادی ها یک شکل نیستند، بلکه بر اساس متغیرهایی مانند جنسیت، منطقه جغرافیایی، پایگاه اقتصادی- اجتماعی خانواده و...متفاوتند. بنابراین در رسانه ها  باید از این گونه برچسب ها که نشانگر فاصله نسل جدید با گفتمان رسمی جامعه است پرهیز شود.

6- انجام پژوهش های میدانی در باره نسل جدید و مسایل آنها به طور عام و خاص می تواند در شناخت  نیازهای این نسل بسیار تاثیر گذار باشد.