دکتر چگنی زاده: شروع یک رقابت راهبردی بین‌المللی بدون مهیا کردن لوازم آن ناممکن است / آمریکا به دنبال ایجاد دولت ضعیف است، نه تجزیه ایران

عطنا -  نشست بررسی ابعاد بین المللی اعتراضات ۱۴۰۱ با همت معاونت پژوهشی دانشکده حقوق و علوم سیاسی و با حضور سخنرانان این نشست دکتر سید جلال دهقانی فیروزآبادی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر غلامعلی چگنی زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر مجید عباسی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر حسین سلیمی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و با حضور دبیر نشست، دکتر مجید رضا مومنی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی روز دوشنبه ۳۰ آبان در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.

پس از سخنرانی دکتر دهقانی، دکتر غلامعلی چگنی زاده با تاکید بر این که اگر درد مشترک وجود نداشته باشد، درمان مشترکی نیز نمی توان پیدا کرد، اظهار کرد: مشکل اساسی ما این است که درحال حاضر هنوز درد مشترکی نداریم. اولین موضوع این است که در کشور چگونه می توانیم گفتمان مشترک شکل دهیم. آن قدر تکثر در نگاه های ملی نسبت به این قضیه وجود دارد که از آن بیشتر از هر چیز دیگری نگرانم. نظام سیاسی ما هم قبل از هر چیزی باید بتواند یک نخ تسبیح را از این بحران  برای فهم ملی به وجود آورد‌. کشوری که رقابت بین المللی را انتخاب می‌کند، باید به لوازم آن هم توجه کند. انتخاب رقابت بین المللی بدون اندیشیدن به لوازم آن، مانند کشتی گیری است که انتخاب کرده به جام جهانی برود اما نه بدنش آمادگی لازم را دارد و نه فنون لازم را یاد گرفته است و تغذیه مناسبی هم نداشته است. اولین مشکل ما این است که یک رقابت راهبردی بین‌المللی را شروع کردیم و لوازم آن را مهیا نکردیم. همه این رویدادها از عوارض آن است. کشوری که رقابت بین‌المللی را به این گستردگی انتخاب می‌کند، باید بداند روزانه مبتلا به بحران می‌شود و باید برای بحران ها از قبل تدابیر داشته باشد.

نداشتن ایده متناسب در مواجهه با بحران های طبیعی در رقابت بین‌المللی خطرناک است

وی گفت: کشوری که داد می زند این کار، کار آمریکایی ها و دشمن است، نمی داند که خودش از قبل یک رقابتی را با یک بازیگر شروع کرده است و این از عوارض همان است. امکان ندارد که شما به رینگ بوکس بروی و بعد شکایت داشته باشی که رقیب زیر چشمم زده است. سوال این است که تو خود چرا زیر چشم او زدی و آیا فرض کردی که در رینگ قرار است تو را بغل کند. یکی از موضوعاتی که من را نگران می کند، فقدان فهم لازم در یک رقابت راهبردی است. جمهوری اسلامی ایران اگر می خواهد رقابت راهبردی داشته باشد، باید حکایت مولوی درباره فیل و فیلبان را در نظر داشته باشد و خانه ای در آن اندازه بنا کرده باشد وگرنه طبیعی است که دچار مشکل شود‌‌. یکی از مشکلات ما عدم تولید ایده در مواجهه با بحران است. ما ایده متناسب با بحران هایی که به طور طبیعی در رقابت با آن ها مواجه می شویم را نداریم.

چگنی زاده در تشریح این ایده که یکی از لوازم مهم مواجهه با بحران ها قدرت تولید ایده ملی برای مواجه با بحران ها است، افزود: معتقدم این نشست نشانه ای از این است که قابلیت لازم را برای تولید ایده نداریم. اصلا ایده ها باید در محیط های آکادمیک تولید شوند و جای دیگری برای تولید آن ها وجود ندارد. کشور ما نتوانسته است این مقدمات لازم را مهیا کند. اسکاچ پل جمله ای دارد که می گوید وقتی بحران داخلی با بحران خارجی پیوند می خورد، باید خیلی نگران شد. هم‌زمانی بحران داخلی و خارجی امری است که باید بسیار با جدیت، فوریت و نگرانی با آن روبرو شد. فکر کنم اولین باری است که فشار جدی برای تلاقی فشار از داخل و خارج را شاهد هستیم. از ابتدای انقلاب حوادث کردستان و اشرف دهقانی را داشتیم و در گذشته جنبش خزعل در خوزستان و ناآرامی های سیستان و بلوچستان و گرگان را تجربه کرده ایم . اگر همه این ها را اولین موارد مواجهه حرکت های متفاوت مسلحانه و غیر مسلحانه با جمهوری اسلامی ایران تا الان تعریف کنیم، هیچ موقع شاهد پیوند داخل و خارج به این شکل برای بحران آفرینی نبوده ایم. در خارج برای ایران بحران تولید می شود چون الان ایرانی های خارج از ایران به دنبال این هستند که پتیشن امضا کنند تا بتوانند دادگاه‌های صالح بین المللی را درخصوص به اصطلاح کودک کشی و مسائل دیگر، فعال کنند‌. فعال شدن مهاجران ایرانی در خارج از کشور به دلیل سرمایه هایی که در آنجا وجود دارد و پیوندهایی که شکل گرفته است، به نظر من خطرناک است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی تاکید کرد: بحران خارجی بیش از آن که توسط بازیگران دولتی شکل بگیرد، دارد توسط بازیگران غیر دولتی علیه ایران شکل می گیرد. در بحران خارجی بیش از بایدن، مکرون و غیره، یک سری فعالین غیر دولتی وجود دارند که درحال حاضر هم از جامعه ایرانی و هم غیر ایرانی هستند. این می تواند برای ما بار حقوقی و تصویرسازی نامناسب از ایران در خارج از کشور را به همراه داشته باشد. افکار عمومی اروپا چه درست چه غلط در شکل دهی به فعالیت های بین‌المللی می تواند ایفای نقش کند که امری قدیمی است و ربطی به الان ندارد. نقش افکار عمومی در کف خیابان های اروپا، درتصمیم‌سازی بین المللی خیلی مهم است و آنها دارند نسبت به سیاست داخلی ایران حساس می شوند و موضع و جهت پیدا می کند. مثال های عجیبی در این زمینه وجود دارد که دوست ندارم در مورد آن صحبت کنم. اسرائیل یکی از مهم‌ترین پویش هایی که انجام می دهد این است که افکار عمومی در خیابان های اروپا مخصوصاً با سیاست داخلی اش کاری نداشته باشند و به آن اعتراض نکنند. آن جایی که اسرائیل با فلسطینی‌ها تعارض پیدا می کند، همیشه سعی می کند انواع گوناگون پیوندها را بشکند چون این پیوند می تواند خیلی برای سیاست خارجه صهیونیست ها هزینه بر باشد.

استراتژی آمریکا در مقابل ایران شکل‌دهی به دولتی ضعیف است تا تجزیه

وی افزود: آمریکایی ها، اسرائیلی ها و عربستانی ها نتوانستند سیاست خارجی ایران را مدیریت کنند، اما رویدادهای کف خیابان ها در حال مدیریت سیاست خارجی ایران است. برای من امر مهمی است که سیاست خارجی ما از حدود سال ۲۰۱۱، درحال کاشت است و الان زمان برداشت سیاست خارجی ما رسیده است. یکی از چیزهایی که مرا نگران می کند، اختلال در برداشت از هزینه ها و سرمایه هایی است که ما در سیاست خارجی داشته ایم. اتفاق فعلی در ایران بدون در نظر گرفتن باعث و بانی آن، آثاری دارد بر فرآیندی که حداقل کشور ۱۱ سال طی کرده است. اگر با یک وقفه زمانی در سیاست خارجی ایران مواجه شویم، آن وقت ما برداشت زیادی از خارج نخواهیم داشت.

او گفت: آمریکایی ها اعتقادشان بر این است که برتری ایران از سیاست خارجی اش شروع می شود. اگر کسی بخواهد در ایران اتفاق مهمی رخ دهد، باید با سیاست خارجی اش شروع کند. ابزار لازم برای مدیریت اتفاقات اخیر در داخل کشور وجود دارد ولی تطویل در مدیریت این ناآرامی ها می تواند شرایطی را به وجود آورد که آن وقت کشورهای خارجی به داخل ایران بیایند‌ و اتفاقی می افتد که خیلی نگران کننده است و این بحثی است که با جدیت باید با آن روبه رو شد. سوال این است که استراتژی آمریکا در مقابل ایران، تجزیه آن است یا شکل‌دهی به دولت ضعیف تر در ایران . هرکدام را که بپذیریم، برداشت متفاوتی از تحولات و موضوعات در داخل کشور خواهیم داشت. من معتقدم آمریکایی ها خواستار دولت ضعیف شده در ایران هستند. اگر احتمالات را بررسی کنیم و ایجاد دولت ضعیف شده در ایران را شالوده فعالیت آمریکا در این منطقه بدانیم باید در مورد تبعات آن به طور گسترده به تحقیق و بررسی بپردازیم.

چگنی زاده گفت: برخی در ایران هدف سیاست خارجی آمریکا را تجزیه کشور در نظر گرفته اند در حالی که استراتژی آنها تشکیل دولت ضعیف است. دو احتمال را می خواهیم بررسی کنیم. من احتمال دولت ضعیف را به شخصه قبول دارم و تجزیه را قبول ندارم. نه در قفقاز و نه در غرب ایران و نه به خاطر بحث مهاجرت، تحمل هزینه های تجزیه ایران وجود ندارد. و اگر این استراتژی آمریکا باشد، آن وقت باید دید چه تحلیلی خواهیم داشت. در نظام بین الملل رقابت مادی و تصویری وجود دارد. در حوزه راهبردی رقابت تصویری از رقابت مادی مهم تر است‌. جمهوری اسلامی ایران برای موفقیت باید در رقابت تصویری کوشاتر باشد. ارتقای کیفیت تصویر ساخته شده از یک دولت امروزه از نان شب واجب تر است. با توجه به تحولات فناورانه و ایدئولوژیک که امروزه اتفاق افتاده، تغییر تصویری که از یک دولت ساخته می شود، بسیار دشوار و همانند درختی است که وقتی به بار می نشیند به سختی می توان آن را جا به جا کرد. سعدی در باب اول نصایحی به سیاستمداران دارد. او می گوید اگر بازرگانی به کشورت آمد، حتی اگر یک نفر بود، آزرده خاطرش نکنید. اگر آزرده شود و خبر به بازرگانان دیگر برسد، دیگر نمی توانید میزبان بازرگانان دیگر باشید. امنیتی شدن ایران نیز تالی های سیاست گذارانه دارد. وقتی کشوری امنیتی می شود، به کارگیری زور علیه آن کشور در نظام بین الملل مشروعیت پیدا می کند و انجام عملیات نظامی علیه آن هیچ‌گونه منع دولتی نخواهد داشت. پس نتیجه اولیه امنیتی سازی عبارت از این است که امکان به کارگیری زور به معنای عملیات نظامی، بمباران، کشتن افراد آن و غیره بسیار مشروعیت پیدا می کند‌. ایران باید سرزمینی یکپارچه باقی بماند.