چرا 70 درصد ایرانی‌ها مشکل مسکن دارند؟

عطنا - مختصات جغرافیایی ایران و جمعیت نشان از آن دارد که نباید قیمت زمین و ساختمان آنقدر در ایران بالا باشد، اما عوامل متعدد شرایطی ایجاد کرده که دیگر خرید زمین و ساختمان برای میلیون‌ها ایرانی رؤیا شده است و شاخص دسترسی به مسکن نشان می‌دهد بخش زیادی از جامعه با رویه‌های موجود امکان خانه‌دار شدن ندارند.

مسکن مشغله ۷۰ درصد مردم ایران

بررسی‌ها نشان می‌دهد اقتصاد ایران نباید با چالش بخش زمین و ساختمان روبه‌رو باشد، اما توزیع به شدت نامناسب امکانات در بخش زمین و ساختمان و همچنین تحمیل چالش‌های ناترازی بخش‌های بزرگ مالی ایران، چون بانک‌ها و صندوق‌های بازنشستگی و هلدینگ‌های تخصصی به بخش زمین و ساختمان و ضعف شدید نظام سیاستگذاری منجر به شرایطی شده که بر اساس نتیجه یک نشست تخصصی کارشناسی، مسکن در مشغله ۷۰‌درصد مردم ایران خانه‌سازی کرده است.

مختصات جغرافیایی ایران و جمعیت نشان از آن دارد که نباید قیمت زمین و ساختمان آنقدر در ایران بالا باشد، اما عوامل متعدد شرایطی ایجاد کرده که دیگر خرید زمین و ساختمان برای میلیون‌ها ایرانی رؤیا شده است و شاخص دسترسی به مسکن نشان می‌دهد بخش زیادی از جامعه با رویه‌های موجود امکان خانه‌دار شدن ندارند.

از سوی دیگر وضعیت در بازار اجاره‌بها متأثر از رشد نرخ مسکن و عوامل دیگر وضعیتی ایجاد کرده است که هزینه‌میلیون‌ها اجاره‌نشین با رشد بسیار قابل ملاحظه‌ای روبه‌رو شده است، تحت چنین شرایطی تشکیل زندگی برای جوانان با سد سختی، چون اسکان روبه‌رو شده است. سیاستگذاری در حوزه زمین و ساختمان در شرایط کنونی به هوش بسیار زیادی نیاز دارد. کارشناسان می‌گویند باید مجموعه مطالعاتی در کشور صرفاً و صرفاً روی حل مسئله مسکن در اقتصاد ایران کار و به سرعت بسته آسیب‌شناسی و ارائه راهکار برای حل سریع مشکلات را به سیاستگذار، قانونگذار، مجری و ناظران ارائه کنند. در یک نشست کارشناسی اعلام شد، مشکلات متعدد بخش مسکن به صورت مستقیم ۷۰‌درصد جامعه را به خود مشغول کرده است.

این نشست کارشناسی، با حضور حمید محمدی، عضو هیئت علمی و رئیس گروه آینده‌نگری و فناوری‌های نو مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری و همچنین با سخنرانی حجت‌الله میرزایی، عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، پرویز آقایی، مدرس دانشگاه و با مشارکت فعال جامعه علمی، پژوهشی، دانشگاهی، اندیشگاهی، صاحبنظران، مدیران و کارشناسان دستگاه‌های اجرایی ملی و استانی به صورت مجازی برگزار شد.

در ابتدای نشست حمید محمدی، عضو هیئت علمی و رئیس گروه آینده‌نگری و فناوری‌های نو مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری در سخنانی ضمن بیان مقدمه‌ای در خصوص برنامه ملی جهش مسکن گفت: کمبود مسکن، قیمت و همچنین اجاره‌بهای مسکن از جمله مواردی است که باید به آن پرداخت با این وجود سؤال اصلی این است که مسائل، چالش‌ها و راهکار‌های توسعه مسکن با تأکید به برنامه ملی جهش مسکن چیست؟

اهداف طرح جهش ملی مسکن چیست؟

محمدی در خاتمه گفت: باید به این پرسش پاسخ دهیم که برنامه جهش مسکن چه اهداف و پیشنهادات مشخصی دارد و چالش‌های مسائل اجرایی این برنامه چیست؟

در ادامه حجت‌الله میرزایی، عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی به عنوان سخنران ابتدای این نشست ضمن ارزیابی طرح مسکن ملی گفت: باید از هر طرح و سیاستی که به تأمین مسکن برای اقشار کم‌درآمد منجر می‌شود، استقبال کرد چراکه زندگی در سکونتگاه‌های غیررسمی به شدت جامعه را دچار چالش خواهد کرد. وی ادامه داد: مهاجرت به شهر‌های بزرگ، ازدواج و طلاق به صورت مستمر بر پدیده تقاضای مؤثر در حوزه مسکن فشار می‌آورد، البته مباحث فرهنگی در تقاضای مالکیت مسکن مؤثر است. متأسفانه امکان اجاره‌نشینی آسان در کشور ما وجود ندارد. تورم بخش مسکن در طول سال‌های گذشته به صورت میانگین ۲۵‌درصد بوده است و تمام این موارد مسکن را به پدیده حفظ دارایی‌ها تبدیل می‌کند. میرزایی در آسیب‌شناسی پدیده کنونی ادامه داد: املاک اکنون به عنوان نقش ضمانت به صورت جدی مورد توجه صاحبان سرمایه قرار گرفته است و بعضاً این افراد با معاملات درون گروهی، سطحی از قیمت را تعیین می‌کنند، لذا باید توجه داشت مسکن یک موضوع عمرانی نیست بلکه مسکن یک عامل هویت‌بخش اجتماعی است. مسکن به ما حس هویت فردی و اجتماعی را می‌دهد. از سوی دیگر مسکن با درآمد خانوار یک ارتباط نزدیک دارد و یک دارایی بین نسلی به شمار می‌رود.

در ادامه این نشست پرویز آقایی، مدرس دانشگاه به عنوان سخنران دوم مسئله مسکن را مسئله اول کشور دانست و گفت: اکنون ۶۰ الی ۷۰‌درصد از جمعیت کشور به صورت مستقیم درگیر بحث مسکن هستند. طبق وعده ۴ میلیون مسکن باید در هر ۳۰ ثانیه یک مسکن در پهنه سرزمینی کشور ساخته شود. وی ادامه داد: کمبود مسکن مهم‌ترین مسئله کنونی است، این در حالی است که ۶/۲ میلیون مسکن خالی و ۵/۱ میلیون خانه دوم وجود دارد. همچنین جالب است بدانید ما در تمام استان‌ها بحث بافت‌های فرسوده را داریم. بر اساس آمار موجود اکنون ۱۱‌میلیون نفر در سطح کشور در سکونتگاه‌های خود‌انگیخته زندگی می‌کنند و این در حالی است که متوسط نرخ مسکن متری ۴۵‌میلیون تومان است و با توجه به این مهم بازار مسکن برای پنج دهک پایین چیزی برای عرضه ندارد. باید بگوییم در چند سال اخیر هزارو ۵۰۰ درصد تورم را در عرصه مسکن تجربه کرده‌ایم.

۵ برابر بودجه کشور در رانت مسکن

این پژوهشگر بخش مسکن در خصوص توان تملک مسکن از شکاف زیاد در این بخش گفت و ادامه داد: پنج برابر بودجه کشور در رانت مسکن موجود است و بی‌تردید در توزیع و مصرف خیلی بد عمل کرده‌ایم و در این شرایط قیمت منطقه‌ها را خانه‌های خالی جابه‌جا می‌کنند. متأسفانه باید بگوییم در بخش مسکن حتی با بازار رها شده مواجه نیستیم، در حقیقت با یک آشفته بازار مواجه هستیم.

آقایی ادامه داد: وقتی می‌گوییم فردی ۲ هزارو ۵۰۰ واحد دارد، یعنی یک شهر کوچک را در تملک خود دارد. با وجود چنین افرادی برای بزرگ مالکان، قانونگذاری نمی‌کنیم. ما نتوانسته‌ایم مالیات خانه‌های خالی را اخذ کنیم. متأسفانه با بحث احتکار مسکن مواجه هستیم و خانه‌هایی که شش بار در یک سال خرید و فروش می‌شود، این یعنی در یک سال شش بار این خانه سود کرده است. این پژوهشگر ادامه داد: متأسفانه در بین کشور‌ها رکورددار تورم در بخش مسکن هستیم. با توجه به این شرایط شغل اول هر فرد در تهران باید برای اجاره مسکن، هزینه شود.

وی در خصوص چالش‌های طرح جهش مسکن، چهار چالش را ذکر کرد و گفت: منابع مالی، تأمین مصالح، تأمین زمین و توزیع و تخصیص مسکن که باید در همه زمینه‌ها تجدید نظر جدی داشته باشیم. به صورت جدی باید پرسید می‌توانیم مصالح این میزان مسکن را تأمین کنیم؟ لذا نباید از یاد ببریم هدف مسکن‌سازی دولتی، دهک‌های پایین است.

وی افزود: باید سیاستگذاری مسکن منطقه‌ای باشد نه ملی، چراکه نظام مسائل هر منطقه‌ای متفاوت با یک منطقه دیگر است. ما در جنبش جهش مسکن باید به قانون توجه کنیم و فقط به دهک‌های پایین توجه کنیم، لذا بر این باورم نیاز مسکن در هر جایی که ایجاد شد، باید در همان جا مرتفع شود. فردی که در تهران نیازمند مسکن است باید در همین نقطه نیازش را برآورده کنیم. دکتر آقایی ادامه داد: اگر ۴‌میلیون مسکن را در دو سال بسازیم، یعنی باید دو تهران جدید را بسازیم و سبک زندگی ۱۶‌میلیون نفر را تغییر دهیم. اجتناب از ساخت مسکن بی‌هویت، باید مورد توجه باشد.

عطنا را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام