چرا سناریوی شهریور ۱۴۰۱ خطرناک‌تر از سناریوی سوریه ۲۰۱۱ است؟ (قسمت دوم)

عطنا - اپوزیسیون جمهوری اسلامی تنها پیرامون نفی نظام سیاسی حاکم و اسباب آن می باشد. این نفی تا جایی پیش می‌رود که حتی در نقاطی مثل دفاع از تمامیت ارضی، انگاره مذهب تشیع به عنوان هویت چند صد ساله ایرانیان و نمادهای ملی حاضر نیست با جمهوری اسلامی در یک سنگر قرار بگیرد.

با وجود این نفی غلیظ وضع موجود، اپوزیسیون در تبیین آینده و شرایط ایجابی بسیار فقیر است. در حالیکه سال ۵۷ حتی کوچکترین گروههای مسلح و معارض شاه، در گذر ازحسن و قبح محتوا، جزوه های ایدئولوژیک و نشریاتی برای تبیین آینده مبارزات خود قبل و بعد از انقلاب داشتند ولی اپوزیسیون کنونی فاقد توان ارائه مانیفست و حتی انتشار نشریه اینترنتی برای خود می‌باشد. در عرصه عمل حتی اپوزیسیون سوریه نیز بسیار جلوتر از اپوزیسیون کنونی بودند.تشکیل شورای ملی بوسیله برهان غلیون و ائتلاف معارضین(دولت در تبعید) بوسیله معاذ الخطیب که شناسایی جهانی داشت را با اپوزیسیون چند شاخه جمهوری اسلامی که هیچ برنامه و هیچ بدیلی برای آینده ندارد مقایسه کنید.

بعد از شکست جنبش سبز نظام سیاسی برای رفع شکاف با طبقه متوسط شروع به نشان سازی از سلبریتی ها کرد‌. نقل است که در سال ۱۳۸۹ عزت الله ضرغامی رییس وقت صدا و سیما با دعوت از برخی کارگردانان همچون سروش صحت و رامبد جوان زمینه ساز تشکیل یک شبکه تخصصی در حوزه سرگرمی به نام «شبکه نسیم» شد. تأسیس شبکه نسیم همزمان با مصرفی شدن اقتصاد و حذف یارانه ها در دهه ۱۳۹۰ و نیز توسعه اینستاگرام زمینه ای را فراهم کرد تا سلبریتی ها به مرجع ارزشگذاری در حوزه سبک زندگی و ... تبدیل شوند..

از شهریور ۱۴۰۱ باید بعنوان شکست سیاست سلبریتی سازی و جذب حداکثری طبقه متوسط نام برد. در واقع نظام سیاسی با تبدیل یکی از فاسدترین صنفها به الگوی عمومی جامعه میخواست تا شکاف ۸۸ را پر کند. در گذر از اینکه شکاف دولت و ملت در تاریخ ایران بدلیل ایلاتی بودن و قبایلی بودن ساخت قدرت یک امر بدیهی می‌باشد. بدلیل اقلیم خشک ایران و نظام قبایلی، قدرت سیاسی در تاریخ ایران نه بروکراتیک که خاندانی است و همین خاندانی بودن باعث شکاف دولت و ملت در یک سده گذشته می‌باشد و این شکاف چیزی نیست که با اصلاحات بن سلمانی در حوزه حجاب یا سلبریتی سازی پر شود.

گروههای برانداز در روزگاری که به قدرت نرسیده اند سعی دارند یک بهشت را از آینده به افکار عمومی وعده دهند. با این وجود در تاریخ دیده شده بسیاری از انقلابهای آزادی‌خواهانه در شرایط برخورداری از قدرت رفتار گذشتگان را تکرار کرده‌اند. در انقلاب ۵۷ نیز ضمن شعار آزادی و استقلال، حتی نوع مواجهه با سربازان شاه به شکل «گل دادن» بود ولی همین انقلاب در شرایط برخورداری امر قدرت از شعار اولیه فاصله گرفت و نگاه غیر آرمانی پیدا کرد.

آنچه امروز در فضای مجازی می بینیم خشونت دریده ای است که حتی در وضع اپوزیسیون بودن که احتیاج به همدلی حتی فریبکارانه با حامیان نظام دارد حتی با محسن نامجو نیز به بدترین شکل برخورد کند. از اینرو اگر نیروی سرکوب کف خیابان نباشد ریشه خشم تا بدانجاست تا کسانیکه کوچکترین انگاره ای از حکومت و مذهب دارند را مورد شدیدترین هجمه قرار دهد.

مهمترین عامل خشم عمومی شدت گیری سیاست آزادسازی در یک دهه اخیر بوده است؛ سیاستهایی که تجویز شده صندوق بین المللی پول به ایران می‌باشد. در واقع نهادهای جهانی که ایران را تحریم کردند همان نهادها با مشاوره اقتصادی در جهت تأثیرگذاری بیشتر تحریمها عمل میکنند. از سال ۸۹ و هدفمندی یارانه ها تا شوک ارزی ۹۶ و ۹۷ و نیز شوک بنزینی ۹۸ و سرانجام حذف ارز ترجیحی باعث نابودی معیشت بخش عمده مردم و تخریب سرمایه اجتماعی در جامعه ایران شده است. امروز هیچکدام از بانیان آزادسازی در سازمان برنامه حاضر نیستند نتیجه این سیاستها را بر عهده بگیرند.

در کنار این هجوم فیک نیوزهای مجازی در بستر اینستاگرام و رسانه های زنجیره ای این خشم عمومی را صدچندان کرده است و میوه این خشم امروز خود را بشکل نفرت عظیم مردم حتی اگر با جریان اعتراضی همراه نباشد نشان میدهد. در گذر از نقش عامل خارجی که قطعاً از فضای فوق بیشترین بهره را برای پروژه های ضد ایرانی خواهد برد. ظهور یک «داعش لاییک» که محصول نابخردی از درون و پروژه از بیرون است باعث نابودی ایران خواهد شد.

اینکه در صورت براندازی ج.ا چه آینده ای پیش روی ایران است را باید در چارچوب چند سناریو مطرح کرد. در انقلاب ۵۷، از همان دهه ۱۳۴۰ بیژن جزنی امام خمینی را مهمترین بدیل رژیم شاه عنوان کرد. جذابیت امام خمینی در حدی بود که از همافران ارتش، حزب توده و فداییان خلق را تا بازار و روحانیت در کنار خود نگه دارد.

در حال حاضر چنین نیرویی در اپوزیسیون وجود ندارد. در صورت براندازی نظام حاکم، گروههای مختلفی داعیه دار خواهند بود: نظامیان، اصلاح طلبان، پان های قومیتی، مشروطه خواهان، سلطنت طلبان، نیروهای چپ و مارکسیست، مجاهدین خلق، ایرانشهری ها، جمهوری‌خواهان و ... هیچ مخرج مشترکی در آینده نخواهند داشت. وضعی که هیچ کس دست بالاتر را ندارد برابر با جنگ داخلی است.

در سطحی کلان تر جغرافیای ایران همچون عراق کنونی به محل تسویه حساب قدرتهای منطقه و جهان تبدیل خواهد شد. در آن صورت ظرفیت تجزیه طلبی تبدیل به پراکسی‌های کشورهای منطقه میشود: پانعربیسم به کشورهای عربی، پانترکیسم به ترکیه، پانکردیسم به کردستان بزرگ و اسراییل و ... .

در ابتدای این متن گفتیم که جمهوری اسلامی دارای اپوزیسیون ویرانی طلبی است که پای تحریم و حمله نظامی ایران نیز می ایستد و اگر امکان آن را ندارد ناشی از ترس او بدلیل زیست دلالی طبقه متوسط شهری است. ولی این اپوزیسیون میل وافری دارد تا سناریوی سوریه را با آوردن طبقه مستضعف به خیابان به انجام برساند. در این میان حتی تاکتیک او نیز شبیه به سناریوی سوریه می‌باشد. داستان سوریه از «جمعه های خشم» در مناطق واگرا همچون حمص و درعا آغاز شد. در ایران نیز تظاهرات‌های هفتگی در روز شنبه که توان بخش مذهبی جامعه در روز نماز جمعه تخلیه شده شکل گرفته است.

مکمل این اجتماعات داستان‌هایی شبیه به فیلمفارسی مبتنی بر قتل دختران جوان از قومیتهای مختلف است. یک روز داستان «دختر کرد» که در تهران کشته شده و هفته بعد داستان «دختر لر» و چندی بعد داستان «دختر بلوچ» در چابهار و متعاقباً حمله به دفتر همکاری ایران با هند و در نهایت داستان «دختر ترک» در اردبیل که همه این داستانها ضمن تقویت گسل جنسی، گسل قومیتی را نیز تقویت خواهد کرد.

نویسنده: سید نیما موسوی