قناعت عنصر و موتور محرکۀ توسعه است/ قناعت نوعی کنش و فرد قانع در حال کنشگری است

عطنا- نشست «نقش رسانه‌ها در آموزش قناعت در زندگی دانشجویی» با حضور دکتر عباس اسدی، مدیر گروه روزنامه نگاری و مدیریت رسانه دانشکده علوم ارتباطات و دکتر محسن مسعودیان، جامعه‌شناس و پژوهشگر اجتماعی در دانشکدۀ علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

دکتر اسدی در این نشست با اشاره به اینکه بحث قناعت در زمانۀ حاضر از جمله مباحث مهم و اساسی است، بیان کرد: وقتی با این مسئله مواجه می شویم، عده‌ای گمان می کنند که قناعت فقط در در مسائل مادی است در حالی که قناعت جنبۀ معنوی هم دارد. این جنبه از قناعت نکات ظریف و پنهانی دارد که می توان روی آن تمرکز کرد.

وی ادامه داد: قناعت را باید روی یک طیف ببینیم که یک طرف آن «اسراف» و طرف دیگر آن «فقر» است. اسراف دارای چند بخش مختلف است. نخستین بخش آن، اسراف در کلام و زبان است. صحبت‌های پوچ و بیهوده از جملۀ این موارد است. این صحبت‌ها جنبۀ سرگرمی دارد و برای بهبود و تعالی زندگی فردی فایده ای ندارد.

این استاد دانشگاه، نوع دیگری از اسراف را «اسراف در زمان» عنوان کرد و اظهار کرد: در این دسته از اسراف، هدر دادن وقت، مدنظر است. به عنوان مثال در طول روز، وارد مباحث متفرقه می شویم و مدیریت زمان را ازدست می دهیم. البته بخش زیادی از وقت خود را هم در رسانه ها می گذرانیم که این نکته نیز باید مدنظر قرار گیرد.

دکتر اسدی بیان کرد: «اسراف در رفتار» بُعد دیگر اسراف است. اغلب اوقات در جاهایی مقررات، قوانین، آداب و رسوم و ارزش ها را رعایت نمی کنیم که باعث ایجاد مشکل در زندگی می شود. مخصوصاً در خوابگاه های دانشجویی این نکته باید رعایت شود. «اسراف در اندیشه و تفکر» نیز بُعد دیگر است. گاهی اندیشه ها و تفکراتی داریم که واهی و پوچ است. نباید به مسائل متفرقه توجه کنیم. اخیراً در پژوهشی آمده بود که یک انسان به طور متوسط در طول روز حدود 7 هزار سوژه را مورد تامل قرار می دهد که این اسراف است.

مدیر گروه روزنامه‌نگاری دانشکده علوم ارتباطات تصریح کرد: طرف دیگر قناعت، «فقر» است. اگر دچار فقر روحی و روانی شویم یکی از تبعات آن این است که دچار کمبود شخصیت و خودباختگی می شویم. بت‌سازی و بت‌پرستی در جهان امروز که وجود دارد از ثمرات رسانه‌هاست. این بت ها از طریق رسانه ها یا ساخته و تحمیل می شوند.

وی دیگر عارضۀ فقر معنوی را بدبینی، دهن بینی و روحیۀ توطئه گری دانست و بیان کرد: فقر معنوی انسان را به ظاهربینی و ظاهرسازی می کشاند. همچنین سطحی نگری که رسانه ها به آن دامن می زنند به دلیل فقدان قناعت معنوی است. انسان دچار فقری می شود که فاقد جهان بینی و بینش می شود و او را به یک «پیرو» تبدیل می کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه خاطرنشان کرد: اگر در زندگی، قناعت مادی و معنوی نداشته باشیم به نوعی بیماری دچار می شویم که به آن «ترومای روانی» می گویند که نوعی پریشانی و زخم روحی است. این روان زخمی، ناشی از فقدان هویت افراد است.

دکتر اسدی در پایان اظهار کرد: به عنوان مثال زمانی که دانشجویان مطالبات صنفی دارند و این با فقر روحی و روانی همراه باشد، اعتراضات آنها جنبۀ انبوه خلقی به خود می گیرد. هیجانی می شود. به عبارتی سعی می کنند که از دیگران دنباله روی کنند.

فرد برای قانع بودن باید سطح انتظارات خود را متناسب با واقعیت‌ها کند

در ادامۀ این نشست، دکتر محسن مسعودیان با اشاره به عبارتی از ژاکلین پیرس در باب جوهرۀ قناعت اظهار کرد: قناعت در برابر جاه‌طلبی و صلح قرار دارد. این امر به معنای «صلح با زمان حال» و نه از خود راضی بودن است. فرد برای قانع بودن باید سطح انتظارات خود را متناسب با واقعیت‌ها کند. قناعت فرمولی است که بر اساس آن توانایی های خود را بر اساس آنچه که هستیم می سنجد.

وی با اشاره به اینکه مزایای قناعت محدود به رفاه افراد نیست، تصریح کرد: فرد قانع، دیگران را هم آسوده می کند و به دیگران آسیبی وارد نمی کند. پذیرش دیگران از جمله پذیرش معایب، کمبودها و نقایص دیگران باعث بهبود و رشد شخصیت افراد می شود.

این جامعه‌شناس افزود: وقتی در زندگی دانشجویی قناعت باشد دیگران را با تفاوت هایشان از جمله تفاوت های قومی، زبانی، جنسیتی و... می پذیریم و این باعث «تفاهم» می شود نه تفاوت. قناعت پایداری تعامل است نه تضاد و تقابل. فرد قانع با کسی که همزیستی دارد تعامل دارد و به تفاوت ها احترام می گذارد. قناعت این فرصت را می دهد که بتوانیم دیگران را بپذیریم و بین خواسته ها و نیازها تعامل برقرار کنیم.

دکتر مسعودیان با اشاره به اینکه قناعت باعث «سادگی» می شود، اظهار کرد: قناعت در زندگی به فرد می آموزد با چیزهایی که دارد چه کم و چه زیاد خوشحال باشد. فرد وقتی قانع باشد به سادگی مطالب علمی را می پذیرد و می آموزد. «سادگی» رکن اساسی قناعت در زندگی دانشجویی است. همچنین قناعت باعث می شود از نظام مراد و مریدی فرار کنیم. قناعت به ما یاد می دهد که هیچ چیز دائمی نیست و مادیات از بین می روند.

وی با اشاره به بحث قناعت و زندگی دانشجویی گفت: در زندگی دانشجویی چون دانشجو دنبال تحصیل، کسب علم و تعالی است، نمی تواند درآمد آنچنانی داشته باشد، بنابراین باید بین انتظارات و خواسته ها تعامل برقرار کند. خانوادۀ قوی، جامعۀ محلی قوی و ارضای نیازهای اساسی باعث تقویت قناعت می شود. اجحاف روبه‌روی قناعت است. اگر از قناعت عبور کنیم هم به خود و هم به دیگران اجحاف کرده ایم. اجحاف، توقع سازی می کند. قناعت را باید با انتظاراتمان پیش ببریم. در سایۀ انتظارات است که نیازها وجود دارند.

این پژوهشگر در پایان تاکید کرد: انتظارات ما باید متناسب با هویت و نقش ما باشد. دانشجو، «هویت دانشجویی» دارد. توقع دانشجو باید متناسب با هویت دانشجویی باشد. نکتۀ دیگر اینکه، قناعت متصل به هدف است. هدف اصلی برای دانشجویان تعالی علمی است و این هدف قناعت را در ما زنده نگه می دارد.

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام