دکتر مومنی: دانشگاه پایدار باید مبتنی بر عقلانیت جوهری و تفکر نظام‌مند باشد

عطنا - در روز یک‌شنبه 12 دی، معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی با همکاری انجمن مشاوره ایران، رویدادی با عنوان کارآفرینی هماهنگ با طبیعت در چرخ هستی (راهکارآفرینی در راستای سهم گذاری در چرخ هستی) با حضور عصمت مومنی (دبیر علمی رویداد و مدیر امور اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی)، مجتبی پالوج (قائم‌مقام موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی)، روح الله نقدی پور (مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط‌ زیست در امور تحول و تعالی سازمان) و نسیم طواف زاده (مدیر موسسه سبزکاران) برگزار کرد.

در ابتدای این رویداد دکتر عصمت مومنی مدیر امور اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی بیان کرد: انتقال حس ارزشمندی به دانشجویان می‌تواند آنان را به رفتارهای مدنی تحصیلی متمایل کند، تحقق چنین مطلبی نیازمند رویکرد معنوی به انسان و جامعه است.

وی ادامه داد: اگر چنین رویکردی را در درون سنت فکری و عرفان اسلامی خود پیدا کنیم، بهتر می‌توانیم نسبت به بهره‌برداری از فرصت‌ها به‌منظور استفاده از محصولات و خدمات بهره ببریم.

دبیر علمی این رویداد با اشاره به اینکه دانشگاه پایدار باید مبتنی بر عقلانیت جوهری و تفکر نظام‌مند باشد، گفت: نبود دانش توسعه پایدار می‌تواند فرد و جامعه را به سمت نامتوازن شدن بکشاند، ایران در موقعیتی قرار دارد که مقام معظم رهبری بارها بحث اقتصاد مقاومتی مطرح کرده‌اند و دانشگاه به‌عنوان یک نهاد مهم فرهنگی می‌تواند در جامعه نقش‌آفرینی کند.

مومنی اظهار کرد: ویژگی‌های اقتصاد مقاومتی در برنامه‌های متعددی بیان شده، از جمله اقتصاد پایدار و تاب آور که شاخصه‌های مهم آن توجه به عدالت و محیط‌زیست است که می‌تواند موجب ارتقاء بهره بری در توسعه منطقی، توسعه رقابتی پذیری، اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه کارآفرینی شود.

بررسی تاریخچه توسعه پایدار

در ادامه نشست مجتبی پالوج، قائم‌مقام موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی در خصوص تاریخچه توسعه پایدار بیان کرد: سیر تحول اندیشه‌ها و نظریات توسعه اقتصادی ریشه در تاریخ پیدایش و تکوین علم اقتصاد دارد. جوامع توسعه‌یافته در گذر تاریخی خود به کشف قانونمندی‌های علم اقتصاد دست‌یافته و با به‌کارگیری آن به امور اقتصادی خود سروسامان بخشیده‌اند.

وی با اشاره به اینکه سیر تحول اندیشه‌های توسعه به قرن 15 تا 18 مربوط است، گفت: تا قرن پانزدهم، انگیزه فعالیت اصول مذهبی و اخلاقی بوده از آن پس هدف‌های اقتصادی به‌تدریج مستقل از مذهب و اخلاق و با انگیزه‌های ثروت مادی دنبال شد.

پالوج ادامه داد: با تشکیل مکتب سوداگری اندیشه اقتصادی تکوین یافت. اعتقاد عمومی سوداگران این بود که فلزات قیمتی ثروت اصلی را تشکیل می‌دهند و حصول و حفظ آن باید هدف اساسی فعالیت‌ها و سیاست‌های اقتصادی باشد، بنابراین باید تمام فعالیت‌ها به خاطر کسب سود هدایت شود.

وی اظهار کرد: آنان معتقد بودند که موتور محرکه برای رسیدن به وضع مطلوب تجارت است، توجیه دکترین استعمار و استثمار، غارت منابع و ثروت کشورها است.

قائم‌مقام موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی با بیان اینکه قرن 16 تا 18 فیزیوکرات‌ها نظر مرکانتالیست‌ها را نپذیرفته و معتقد بودند که ثروت‌ها از طبیعت حاصل می‌شود، افزود: عناصر کلیدی برای رسیدن به وضع مطلوب از دیدگاه این مکتب، طبیعت و مازاد بخش کشاورزی است، بنابراین کشاورزی منبع اصلی ثروت است.

وی ادامه داد: در دهه 40 واژه پیشرفت، دهه 50 واژه ترقی، دهه 70 رشد، دهه 80 تا 90 توسعه پایدار و در هزاره سوم توسعه پایدار و معیشت پایدار از کلمات مطرح بوده و سیر تحول را شکل داده‌اند.

پالوج در خصوص تعریف کمیسیون جهانی محیط‌ زیست از توسعه پایدار بیان کرد: این کمیسیون توسعه پایدار را توسعه‌ای می‌داند که احتیاجات نسل حاضر را بدون آسیب رساندن به توانایی‌های نسل آینده در تأمین نیازهای خود برآورده می‌نماید.

وی ادامه داد: فائو توسعه منابع پایدار را حفظ منابع پایه تعریف کرده و بانک جهانی می‌گوید که این توسعه باید از زمین، آب، گیاه و منابع ژنتیکی حیوانات حفاظت کند و مخرب نباشد.

قائم‌مقام موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی اظهار کرد: پس از جنگ جهانی دوم اغلب کشورها از توسعه استقبال کردند و کنفرانس‌ها زیادی در این رابطه برگزار شد و مؤسسات متعددی در سازمان ملل شکل گرفت و به ارزیابی توسعه پایدار پرداخت.

وی با بیان اینکه از سال 1980 با شکل‌گیری سازمان بین‌المللی حفظ منابع طبیعی اساس و زیربنای مفهوم توسعه پایدار فراهم شد، گفت: این سازمان واکنش توسعه پایدار را محیط مدارانه به الگوهای توسعه، کاهش مشکلات محیط زیستی، تأکید بر هماهنگی پیشرفت در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی و برابری نسل کنونی و آینده دانست.

پالوج عنوان کرد: در سال 1983 کمیته جهانی محیط‌ زیست و توسعه تشکیل شد که در سال 1984 بشر را عضوی از طبیعت دانست. سازمان ملل از این کمیته خواست سرفصل جهانی برای تغییر تنظیم کند، در سال 1987 با انتشار گزارش این کمیته واژه پایداری و توسعه پایداری به مجمع عمومی سازمان ملل معرفی شد.

وی ادامه داد: در تعریف توسعه پایدار این‌گونه ذکر شده که توسعه‌ای است که نیاز نسل حاضر را برآورده سازد بدون آنکه نسل آینده را در برآورده ساختن نیازهایشان به مخاطره اندازد.

قائم‌مقام موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی با بیان اینکه اهداف توسعه پایدار ارتقای کیفیت زندگی بود، تصریح کرد: شاخص‌های ارزیابی کیفیت زندگی متشکل از سلامت غذا و تغذیه، بهداشت، تسهیلات ارتباطی، آب و بهسازی محیط‌زیست و تحصیلات و امنیت اجتماعی است.

وی اظهار کرد: در سال 1992 در ریودوژانیرو که چهل و هفتمین مصوبه جلسه عمومی سازمان ملل است، اولین کنفرانس سازمان ملل که پیرامون محیط‌زیست و توسعه پایدار است برگزار شد.

پالوج با اشاره به اینکه بعد 1992 کمیسیون و توسعه پایدار درصدد اجرای دستور کار 20 برآمد، گفت: در سال 1997 برنامه اجرایی محیط‌زیست و توسعه تکمیل و مفهوم توسعه پایدار در جایگاه اصلی خود به جهان معرفی شد.

وی ادامه داد: در سال 2000 برنامه توسعه پایدار حفظ حقوق نسل‌های آینده، اهداف توسعه هزاره در بزرگ‌ترین گردهمایی سران دولت‌ها به تأیید 189 کشور رسید و اهدافی تعیین و مقرر شد تا سال 2015 کشورها به آن دست یابند.

پالوج با بیان اینکه از سال 2000 تا 2015 جامعه جهانی در قالب اهدافی تحت عنوان MIDGs حرکت کرد، گفت: بعد از آن سازمان ملل اجلاس ریو 20+ برگزار کرد که قبل از این اجلاس 18 نشست تخصصی برگزار شد.

وی اظهار کرد: عناوین اصلی موضوعات ریو 20+ متشکل از جمعیت و بهداشت، آب و بهداشت، فقرزدایی، امنیت غذایی، تغذیه و کشاورزی پایدار، تولد و مصرف پایدار، کاهش ریسک، مواد شیمیایی و پسماند، انرژی، حمل‌ونقل پایدار، معادن، جنگل‌ها، پایداری و اسکان جمعیت، تنوع زیستی هستند.

قائم‌مقام موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی ادامه داد: بیابان‌زایی، خشک‌سالی، تخریب خاک، کوهستان اقیانوس و دریاها، گردشگری پایدار، اشتغال و کار مناسب، آموزش، برابری و توانمندسازی زنان، تغییرات اقلیم، آلودگی هوا، اهداف توسعه پایدار، ابزارهای اجرایی و اقتصاد سبز از دیگر عناوین ریو 20+ است.

پالوج اظهار کرد: اهداف توسعه پایدار تا سال 2030 در 17 سرفصل طبقه‌بندی شد که اولین عنوان پایان فقر در تمام اشکال و در همه‌جا و آخرین مطلب هم تقویت و گسترش سازوکار اجرا و مشارکت جهانی برای توسعه بود.