موفقیت طرح گفت‌وگوی تمدن‌ها از برخورد تمدن‌ها بیشتر بود

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با تاریخ‌مند خواندن جامعۀ ایرانی، خاطرنشان کرد: طرح گفت‌وگوی تمدن‌ها گرچه ممکن است الان در جامعه مطرح نباشد اما از بین نرفته و دچار دگردیسی شده است.

به گزارش عطنا و به نقل از ایران آنلاین، تقی آزاد ارمکی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در سمینار مجازی دفتر اجتماعی اقتصادی «انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها» تحت عنوان «آثار طرح گفتگوی تمدن‌ها در سطح جهانی و ملی» با اشاره به روند جهانی شدن گفت: ایده گفت و گوی تمدنها بخشی از تاریخ معاصر ما باید بماند و تکرار و روایت‌های مکرر از این واقعه می‌تواند آنرا ماندگار کند.

عضو انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها تصریح کرد: ما باید پیگیری کنیم که ایده گفت و گوی تمدن‌ها در جهان به کجا رسید زیرا پدیده‌های فرهنگی و اجتماعی دچار دگردیسی می‌شوند و به شکل گذشته خود باقی نمی‌مانند.

آزاد ارمکی با بیان اینکه ترکیه یکی از کشورهایی است که به گفت و گوی تمدن‌ها خیلی بها داده است، افزود: پدیده‌های فرهنگی مثل گفت و گوی تمدن‌ها از بین نرفته‌‌اند بلکه دچار دگردیسی شده است و میل به مدارا ایران را باید تاریخ‌مند کرد.

وی افزود: جامعه ایرانی کلنگی نیست و تاریخ‌مند است و ایده گفت و گوی تمدن‌ها و بحث تنش زدایی که الان مطرح است از این موضوع ناشی می‌شوند.

موفقیت طرح گفت‌وگوی تمدن‌ها از طرح برخورد تمدن‌ها بیشتر بود

در ادامه این نشست مجازی، هادی خانیکی طرح گفت‌وگوی تمدن‌ها دچار دگردیسی شده است گفت: اگر بخواهیم در سطح آکادمیک به دو مقوله برخورد تمدن‌ها و گفت‌وگوی تمدن‌ها نگاه کنیم، رییس دولت اصلاحات نقش آکادمیک هانتینگتون را نداشت امادر میدان رقابت، ایده گفت و گوی تمدن‌ها در برابر ایده برخورد تمدن‌ها شناسایی شد و ایده گفت و گوی تمدن‌ها توانست به یک قطعنامه بین المللی تبدیل شود اما نظریه هانتینگتون بیشتر در سطح آکادمیک ماند.

رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، ایده گفت‌وگوی تمدن‌ها را عامل ایجاد تحرک فرهنگی در داخل ایران و در سطح جهان ارزیابی کرد و افزود: این ایده کنشگران مرزی را هم به دنبال خود کشاند و به این ترتیب هم دولت‌ها و هم نهادهای بین المللی و هم نهادهای مدنی داخلی به این موضوع توجه کردند.

خانیکی تصریح کرد: ایده گفت و گوی تمدن‌ها توانست تمدن‌های هم‌زمان- ناهم‌مکان و تمدن‌های ناهم‌زمان- ناهم‌مکان را چون گفت و گوی سنت و مدرنیته شکل دهد.

وی با بیان اینکه سطح موفقیت طرح گفت‌وگوی تمدن‌ها از طرح برخورد تمدن‌ها بیشتر بود، افزود: ایده گفت و گوی تمدن‌ها به زبان اقتصاد و فرهنگ هم ترجمه شد و هم بر مراودات تجاری و هم بر روابط دیپلماتیک و سیاسی بین کشورها تاثیر گذاشت و از آن در حل و فصل منازعات استفاده شد.

این استاد ارتباطات خاطرنشان کرد: گفت و گوی تمدن‌ها ایده‌‌ای نیست که فقط دولت‌ها آنرا نمایندگی کنند و در حوزه جامعه مدنی هم باید تقویت شود ولی در این زمینه کارهای موثری انجام نگرفت.

خانیکی، ایده گفت‌وگوی تمدن‌ها را یک سرمایه اجتماعی و سرمایه سیاسی برای کشور دانست و افزود: این طرح در تقویت گفت‌و گو در جامعه ایران موثر بود و اکنون امکان گفت و گو در جامعه ایرانی حتی در خانواده ایرانی بیشتر شده است.

وی با اشاره به ضعف نهادهای مدنی در حوزه اجتماعی و ضعف تحزب در حوزه سیاسی در کشور تصریح کرد: اصلاحات دنبال این بود که ضعف‌های فرهنگی یا اجتماعی و سیاسی خودش را کم کند و به همین دلیل هم به سمت گفت و گو رفت.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه طرح ایده گفت و گوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها و اقبال جهانی برای ورود به این پارادایم یک ارتباط نزدیکی با هم دارند، افزود: این می‌توانست فتح بابی برای تقویت اندیشه‌ها و ساختارهای گفت و گو در جامعه ما باشد اما متاسفانه در اینجا به دلیل نگاه سیاسی که شد با تنگناهای فراوانی روبه رو شد.

خانیکی، ایده گفت‌وگوی تمدن‌ها را عامل کنار هم نشستن اندیشمندان ایرانی با طیف‌های مختلف دانست و افزود: کافی است به کارنامه مرکز گفت و گوی تمدن‌ها توجه کنید ببینید چه کسانی در اصفهان، کیش و تهران در این گفت‌وگوها شرکت کردند و چه کسانی از خارج آمدند و چه بخشی از جامعه فکری بحث و گفت و گو شدند و بسیاری از شکاف‌ها و گسست‌ها و قطب بندی‌های نادرستی که وجود داشت، مرتفع شد.

وی درباره تاثیرات بین المللی طرح گفت‌وگوی تمدن‌ها نیز گفت: این ایده در عرصه بین المللی به ایران اعتبار و منزلت داد و به عنوان یک گزینه بسیار قدرتمند برابر تحجر و بنیادگرایی که القاعده و طالبان آنرا پایه گذاری کرده بودند و در عین حال ایده‌هایی که دنبال حذف دین از جامعه بودند، مطرح شد.

طرح گفت‌وگوی تمدن‌ها حاصل اجماع نخبگان ایرانی بود

سید علی محمودی عضو هیئت علمی دانشکده روابط بین الملل نیز در این وبینار گفت: نظریه هانتینگتون نقطه برخورد را نه ایدئولوژی یا اقتصاد بلکه فرهنگ عنوان و خطوط گسل بین تمدن‌ها محل وقوع نبرد بین تمدن‌ها اعلام شد.

وی افزود: مقاله هانتینگتون، هراسی را در جهان ایجاد کرد زیرا غیر از اینکه یک فرد آکادمیک بود با مراکز تصمیم گیری در ایالات متحده نیز در ارتباط بود.

عضو کمیته تدوین طرح گفت‌وگوی تمدن‌ها درباره زمان تصویب این طرح در سازمان ملل نیز گفت: در اجلاس ۵۳ مجمع عمومی پیشنهادی برای اینکه سال ۲۰۰۱ میلادی سال گفت وگوی تمدن‌ها عنوان شود از سوی رییس دولت اصلاحات مطرح شد که توسط همه کشورها به تصویب رسید و اولین قطعنامه پیشنهادی ایران بود که در این نهاد از زمان تاسیس به تصویب رسیده بود.

محمودی به چالش‌های داخلی برای اجماع درباره ایده گفت وگوی تمدن‌ها اشاره کرد و افزود: پیشنهاد ایران حاصل اجماع بین نخبگانی در داخل بود و هر گاه ایرانیان در طول تاریخ به اجماع رسیده‌اند، موفقیت‌های بزرگی در سطح جهان و منطقه کسب کرده اند.

وی زمان طرح ایده گفت وگوی تمدن‌ها را یک زمان طلایی ارزیابی کرد و افزود: این طرح در شرایط تنش‌های ناشی از حمله ۱۱ سپتامبر آرامشی را به جهان عرضه شد زیرا طرحی بود که از یک تمدن غنی برخاسته بود و به همین دلیل هم مورد اقبال جهانی قرار گرفت.

این استاد روابط بین الملل به استفاده دیگر کشورها از طرح گفت و گوی تمدن‌ها و مهجور ماندن آن در ایران اشاره کرد و افزود: ترکیه و یکی از کشورهای اروپایی سازمانی به نام ائتلاف تمدن‌ها را تشکیل دادند و در حال کار بر روی این موضوع هستند.

محمودی، جامعه ایران را جامعه کوتاه مدت ارزیابی کرد و افزود: متاسفانه دستاوردها در جامعه ما با تغییر سیاستمداران فراموش می‌شوند.

وی، نظریه برخورد تمدن‌ها را نیازمند یک ارزیابی دقیق انتقادی دانست و گفت: هانتینگتون وقتی بحث‌های رئالیستی می‌کند مشتش پر است اما وقتی بحث‌های مفهومی و نظری می‌کند ضعف‌های زیادی دارد که خود نیازمند بحث بیشتر است.

عضو هیئت علمی دانشکده روابط بین الملل تصریح کرد: ایران با دست پر به میدان تقابل با نظریه هانتینگتون آمد بنابراین، این منطق نه تنها از طرف صلح طلبان و پویشگران مدنی مورد توجه واقع شد بلکه توجه متفکران و نظریه پردازان جهانی را نیز به خود جلب کرد.

محمودی خاطرنشان کرد: ادبیات طرح گفت و گوی تمدن‌ها از پشتوانه نظری ستبری نسبت به برخورد تمدن‌ها برخوردار است.