دکتر حسين سليمي بجستاني: سياست‌گذاري‌های ما در حوزه کودکان غلط است

دکتر حسين سليمي‌بجستاني گفت: شيوه‌هاي تعليم و تربيت دوران گذشته را نمي‌توان در حال حاضر به کار گرفت و با تنبيه کردن و داد زدن نمي‌توان کودکي را آموزش داد و تربيت کرد.

به گزارش عطنا، معاونت دانشجويي دانشگاه علامه‌طباطبائي در گفت‌وگو با مردم‌سالاري در مورد زمان مناسب براي ورود طفل به مهد کودک، اظهار داشت: زمان ورود طفل به مهد کودک تابع شرايط مکاني و فرهنگي است، در بعضي از مناطق ممکن است نوزاد در مدت زماني حدودا شش ماه به دايه يا شخص ثالث ديگري واگذار شود و مادر سرکار بازگردد.
استاد گروه مشاوره اين دانشگاه درخصوص وظيفه مادري بيان کرد: بدون درنظرگرفتن يافته‌هاي علمي، اينکه مادر چه مدت زماني را بايد در کنار اولاد خود باشد، از لحاظ انساني بسيار واضح و روشن است و مادر بايد در تمام دوران کودکي کنار فرزند خود بماند.
وی درخصوص اينکه مادر تا چه سني بهتر است در کنار کودک خود بماند، بيان کرد: برخي معتقداند که مادر بايد تا سن 7 يا 8 سالگي در کنار کودک خود بماند و دليلش اين است که ما از دوران کودکي فقط تلقي بازي، شيطنت‌هاي کودکانه و غيره را داريم در صورتي که طبق يافته‌هاي روانشناسان، شخصيت تمام افراد، در کودکي پايه‌ريزي مي‌شود.
وي در ادامه اظهار کرد: بعضي از روانشناسان معتقدند که شخصيت افراد زير 5 سالگي شکل مي‌گيرد و برخي ديگر اعتقاد دارند که شکل‌گيري شخصيت يک فرد پديده‌اي زمان‌بر و طولاني است و گاها تا 11 سالگي به طول مي‌انجامد.
اين روانشناس و مشاور درمورد اهميت دوران کودکي اظهار داشت: هرکدام از نظريات بيان شده در حوزه روانشناسي مي‌تواند تا حدودي درست باشد و تمام اين نظريات نشان مي‌دهد که دوران کودکي اهميت بسيار زيادي بر روي شخصيت و رفتار فرد مي‌گذارد.
وي ادامه داد: متاسفانه والدين و مدارس ما به علت اينکه به اهميت دوران کودکي آگاهي کاملي ندارند، اين دوران را بسيار ساده تصور مي‌کنند و سپس در زمان نوجواني و جواني قصد جبران آن را دارند.
دکتر سليمي‌با اشاره به شکل گيري شخصيت کودک، اظهار داشت: علاوه بر اينکه بايد به شکل‌گيري شخصيت کودک در هنگام تولد توجه کرد، والدين بايد به زمان قبل از تولد نيز توجه کنند، به اين دليل که ما روانشناسان معتقديم که تربيت قبل از تولد شکل مي‌گيرد.
وي در مورد مرخصي شش ماه مادران بيان کرد: اين مرخصي به دليل ارضاي نيازهاي جسماني کودکان است، يعني حتما کودکان بايد در اين دوران شير مادر بخورند و به خوبي مراقبت شوند. درصورتي که تا دوسال اين نيازهاي جسماني همچنان ادامه دارد و نيازهاي رواني کودک نيز در اين دوران از اهميت فراواني برخوردار است و متاسفانه به آن توجهي نمي‌شود. نيازهاي رواني کودکان تا هشت سال اول زندگي داراي اهميت است.
معاونت دانشجويي دانشگاه علامه‌طباطبايي و استاد گروه مشاوره اين دانشگاه با اشاره به روانشناساني که در اين زمينه فعاليت کرده‌اند، اظهار کرد: يکي از روانشناسان که در اين زمينه مطالعات بسياري انجام داده است، فردي به نام آدلر است که خاطرات اوليه کودکي را نقشه‌هاي شناختي زندگي مي‌داند و اعتقادش بر اين است که آنچه در دوران کودکي براي ما رخ مي‌دهد و در خودآگاه و ناخودآگاه ما ضبط مي‌شود به شکل‌هاي مبدل و مدرن‌تري در زندگي آينده ما تکرار مي‌گردد و اين خاطرات در زندگي ما حائز اهميت و هميشه برجسته باقي مي‌ماند.
وي درمورد سياستگذاري‌هايي که وجود دارد، گفت: سياست‌هايي که در اين زمينه در کشور ما اجرا مي‌شود، کاملا غلط و اشتباه است. کودک در شش ماهگي، زبان ندارد که اعتراض خود را بيان کند ولي مي‌تواند هيجانات خود را ابراز کند.
دکتر سليمي‌در خصوص آرامشي که مادر به کودکش مي‌دهد، بيان کرد: ميزان گريه و بي‌قراري کودک زماني که آغوش مادر است، کاملا متفاوت با زماني است که کودک از مادرش جدا و به مهدکودک فرستاده مي‌شود. يکي از مشاهداتم در دوران پژوهش، ديدن مادراني بود که بعد از سپري کردن 6 ماه مرخصي زايمان، کودکشان را به مهد کودک سپردند. در روزهاي اول، بعد از 6 يا 7 ساعت ماندن کودک در مهد،طفل براي نشان دادن اعتراضش از خوردن شير تا چند ساعت خودداري و حتي ارتباطي نيز با مادر خود برقرار نمي‌کند.
وي ادامه داد: کودک علي‌رغم اينکه قادر به صحبت کردن نيست اعتراض خود را در اين مواقع نشان مي‌دهد.
وي در اعتراض به عملکرد مهدکودک‌ها گفت: در شش ماه اول، بايد به نيازهاي اوليه کودک مثل شير و تعويض پوشک توجه کرد که در برخي اوقات مي‌بينيم که تعويض پوشک کودک به موقع صورت نگرفته است به اين دليل که هيچ مراقبي مانند مادر نيست.
معاونت دانشجويي دانشگاه علامه‌طباطبايي و استاد گروه مشاوره اين دانشگاه ادامه داد: وقتي صحبت از شش ماه مي‌شود به اين دليل است که نيازهاي اوليه کودک تا اندازه‌اي برآورده شود و کودک پا بگيرد و از مرگ زودرس جلوگيري شود و اين مرخصي شش ماهه به دليل اين نيست که کودک براي يک زندگي قوي و محکم آماده شود.
وي تصريح کرد: افزايش زمان مرخصي زايمان براي مادران يا کاهش ساعت کاري زنان، راه‌هاي ميانبر است. حتي افزايش زمان مرخصي زايمان زنان به دو سال نمي‌تواند کافي باشد ولي تاحد زيادي مي‌تواند به مادر و فرزندش کمک کند.
اين روانشناس و مشاور با توجه به بهره‌وري مادران در محيط کار گفت: زماني که مادران در محيط کاراند ولي تمام توجهشان به کودکي است که در خانه يا مهدکودک است، نمي‌تواند بهره وري لازم را داشته باشند. يعني زماني که مادر خيالش از بچه‌داري راحت باشد، کارکرد مي‌تواند دو طرفه باشد يعني هم مي‌تواند کار خود را به خوبي و به درستي انجام دهد و هم مي‌تواند فرزند سالمي‌را براي جامعه پرورش دهد.
وي با اشاره به تقليل ساعت کاري زنان کارمند گفت: زماني که کار زنان از 8 ساعت به 5 ساعت کاهش پيدا کند اين امر مي‌تواند براي زنان بهتر باشد ولي به هر صورت اين راه‌ها، امکانات ميانبري است که در برخي مواقع که چاره‌اي نيست مي‌توان از آن استفاده کرد.
دکتر سليمي‌ پيشنهادي در زمينه افزايش مرخصي زايمان زنان داد و گفت: اگر قانوني تصويب بشود که کارفرمايان اين امکان را براي زناني که تک‌فرزند دارند فراهم کنند که دوسال به مرخصي زايمان بروند، راه حل مناسب‌تر و بهتري است که زنان به فرزند‌آوري مشتاق شوند و همچنين به کودک از لحاظ روحي و جسمي‌ صدمه کمتري مي‌خورد. شايد به همين خاطر باشد که بسياري از کارفرمايان به دليل مرخصي زايمان تمايلي به استخدام زنان ندارند.
وي به باورهايي که يک مادر براي تربيت فرزند خود بايد داشته باشد، اشاره کرد و گفت: ما بايد باور داشته باشيم که سال‌هاي اوليه زندگي کودک بهترين سالهاي آموزش به کودک است که مادر و پدر مي‌توانند در اين مدت به کودکشان شناخت جسمي‌ و رواني بدهند.يعني صفحه سفيد روح کودک نياز به توجه و رسيدگي دارد و هراقدامي‌در آن سال‌ها انجام بدهيم، مي‌توانيم نتيجه آن را در آينده ببينيم.
معاونت دانشجويي دانشگاه علامه‌طباطبائي با اشاره به نرخ باروري گفت: نرخ باروري به دليل اينکه زنان به سر کار مي‌روند، کمتر شده است و تمايل کمتري به بچه دار شدن دارند (البته اين مورد را بايد در کنار موارد ديگر در نظر گرفت) ولي مي‌توانيم براي زنان اشتياق و جاذبه ايجاد کنيم و زنان بدانند که اگر صاحب اولاد شوند مي‌توانند از فرزند خود مراقبت کنند. هم‌اکنون اتفاقي که شاهد آن هستيم اين است که دختران و پسران يا اصلا ازدواج نمي‌کنند و يا تمايلي براي بچه دار شدن ندارند. مسلم است که نسل آينده کشور در چندسال ديگر با خطر بزرگي مواجه خواهد شد.
وي در ادامه گفت: قرار دادن مهد‌کودک‌هايي در کنار محل‌هاي کار مي‌تواند اتفاق بسيار موثري باشد که کارايي زنان را افزايش دهد و همچنين تمايل خانواده‌ها را به فرزند‌آوري بيشتر کند، در اين مواقع مادر مي‌تواند ساعت‌هاي شيردهي يا نماز و ناهار را با کودک خود سپري کند و مي‌تواند به کودک از لحاظ جسمي ‌و روحي کمک کند.
اين روانشناس و مشاور گفت: عقل جمعي دنيا به اين نتيجه رسيده است که بهترين راه حل در جهت رشد جامعه، راه‌اندازي مهدکودک‌هايي است که به محل کار مادر نزديک باشد و مادر به کودکش دسترسي داشته باشد.
وي ادامه داد: در مهد کودک‌ها نياز به استخدام افرادي نيست که مدرک بالاتري‌ داشته باشند بلکه افرادي که در مهدها کار مي‌کنند بايد مهربان باشند و بتوانند با کودک ارتباط برقرار کنند. هر مربي تنها بايد از 5 يا 6 کودک نگهداري کند، همچنين حقوق مربي از عوامل ديگري است که موجب انگيزه براي کار مي‌شود و بايد به سلامت رواني مربي نيز توجه کرد و آن را تحت نظر قرار داد.
استاد گروه مشاوره اين دانشگاه در مورد سالهاي اوليه زندگي کودک گفت: خاطرات اوليه نقش مهمي‌در زندگي افراد دارد و اگر افراد در دوران کودکي تحت نظارت و مهر مادري باشند، مي‌توانند آينده بهتري را براي خود رقم بزنند.
وي در ادامه گفت: ما غافل از سر منشا يادگيري هستيم و خانواده‌هايي که بچه‌دار مي‌شوند بايد تمام نکته‌ها را بدانند . بايد توجه داشته باشيم که نياز به والد شدن نيز يکي از نياز‌هايي است که در وجود ما قرار دارد. زنان نياز به حس مادر بودن، دارند. اين نياز وجودي است که بايد ارضا شود و اگر جامعه نسبت به آن شناخت داشته باشد مي‌تواند به سمت و سويي حرکت کند که نسل بعدي به سمت و سوي انقراض کشيده نشود.
اين روانشناس و مشاور گفت: ما بايد نسلي را تربيت کنيم که بتوانند کارهاي خود را به درستي انجام بدهند و قدرت تشخيص نيز داشته باشند و جامعه بتواند از وجود چنين افراد توانمندي در جهت پيشرفت و بالابردن سطح آرامش و آسايش بهره‌برداري کند.
دکتر سليمي‌در پايان گفت: خانواده، اشتغال و آموزش و تعليم و تربيت، سياست‌هايي است که در سطح کلان به آن توجه مي‌شود، شيوه‌هاي تعليم و تربيت دوران گذشته را نمي‌توان در حال حاضر به کار گرفت و با تنبيه کردن و داد زدن نمي‌توان کودکي را آموزش داد و تربيت کرد.