روش عقلایی دینی نداریم/ لزوم تعریف روش‌شناسی مشترک میان حوزه و دانشگاه

استاد دانشگاه علامه طباطبائی(ره) با تأکید بر لزوم تعریف روش‌شناسی مشترک میان حوزه و دانشگاه، بیان کرد: نمی‌توان گفت چون ارسطو مسلمان نیست منطق او را هم باید دور بریزیم؛ آیا اساساً انبیاء آمده‌اند که در تعقل مردم دخالت کنند یا اینکه موانع تعقل را بردارند.

به گزارش عطنا به نقل از ایکنا، محمدکاظم شاکر، استاد دانشگاه علامه طباطبائی(ره) گفت: در ضرورت وحدت حوزه و دانشگاه تردیدی وجود ندارد زیرا علوم با همدیگر مرتبط هستند و حوزه و دانشگاه در علوم انسانی ارتباط وسیعی با هم برقرار می‌کنند لذا باید همفکری کرده و این مسئله را به پیش ببرند.

وی با بیان اینکه ما نوعا در بحث وحدت شعاری برخورد کرده و رفتار عملی کمی داشته‌ایم تصریح کرد: گاهی یکطرف یعنی یا حوزه و یا دانشگاه تلاش کرده خودش را بر طرف دیگر تحمیل کند و یا نگاه از بالا داشته باَشد و به نظر این از مهمترین عوامل شکل نیافتن وحدت است.

تحمیل نظر و خودبرتربینی؛ دو مانع اصلی وحدت حوزه و دانشگاه

شاکر که تحصیلکرده حوزه و دانشگاه است، ادامه داد: در بحث اسلامی‌سازی گویا یکطرف می‌خواهد نظر خود را دیگری تحمیل و دیکته کند؛ حوزه می‌گوید شما دانشگاهیان باید اینگونه علوم انسانی را دینی کنید در حالی که اگر صحبت از وحدت است باید ابتدا همتراز شویم و یکدیگر را به رسمیت بشناسیم زیرا نه علوم دینی بی نقص هستند و نه علوم انسانی.

لزوم تعریف روش‌شناسی مشترک

شاکر با بیان اینکه غالب علوم دینی محصول ذهن انسان است اظهار کرد: ابتدا باید روش‌شناسی بحث در علوم انسانی را تعریف و تبیین کنیم و در آن میان حوزه و دانشگاه وحدت ایجاد شود زیرا برخی معتقدند که علوم انسانی اساسا ماهیت غیردینی ندارند  که بخواهیم آن را دینی کنیم.

وی با بیان اینکه موفقیت ما در وحدت حوزه و دانشگاه زیر ده درصد بوده و ۹۰ درصد شعاری گونه برخورد کرده‌ایم اظهار کرد: مثلا در زمینه اقتصاد، جامعه‌شناسی، مدیریت  و... با رویکرد اسلامی آثار ضعیفی تولید شده است که دانشگاهیان برای آن ارزش چندانی قائل نیستند و میلی به بررسی آن ندارند؛ در این آثار کلیاتی از مسائل دینی که روشن و بدیهی است حاکم شده بنابراین مورد اقبال مجامع آکادمیک نیست.

شاکر افزود: در مباحث فکری و اندیشه‌ای وقتی دو طیف می خواهند گفت و‌گو کنند باید همسان باشند؛ علامه طباطبایی می‌فرمود من در مقام مباحثه با طلبه‌ای که صرف می‌خواند برابر هستم و این فرهنگ باید در درون حوزه و داشگاه نهادینه شود و سپس سراغ روش‌شناسی برویم که چه میزان از علوم انسانی، عقلانی، چه میران وحیانی و تجربی است.

شاکر با بیان اینکه برخی در دانشگاه هم روش حوزه را به هیچ می‌انگارند که آن هم درست نیست بیان کرد: به دلیل حاکم شدن مسائل ایدئولوژی به مباحث علمی شاهد کندی روند اسلامی سازی هستیم همچنین گاهی اسلامی‌سازی دیکته می‌شود ولی باید اجازه دهیم کسانی که با قرائت رسمی در این زمینه مخالف هستند هم نظراتشان را بگویند و آن را نقد کنیم.

برداشت‌های ما از دین، وحی نیست

وی با بیان اینکه در علوم دینی، دین آلیاژی برای برداشت‌های انسان از این متون  است و می‌تواند نقص داشته باشد اظهار کرد: برداشت‌های ما از دین صدردرصد وحی منزل نیست که یکطرف مجبور باشد خودش را با آن وفق دهد بنابراین حتی اگر کسی سخنی کفرآمیز هم گفت مرتکب کفر نشده و اجازه بدهیم باین و نقد شود.

استاد دانشگاه علامه طباطبائی و نویسنده چندین اثر قرآنی  تصریح کرد: ما در وحت حوزه و دانشگاه در گام ابتدایی هستیم و ۹۰ درصد در این زمینه هم تبلیغاتی و شعاری رفتار شده است؛ ما باید بدانیم که برای تحقق وحدت و اسلامی‌سازی باید آموزه‌های وحیانی را همراه با تجربه بشر و عقل به کار بگیریم زیرا آموزه‌های دینی برای همه بشریت در همه ادوار است ولی ممکن است مصادیق تحقق آن فرق کند مثلا در مورد عدالت که آموزه اصلی دینی است برخی معتقدند که این آموزه قبل از دین، عقلی است و مصادیق آن بسیار متفاوت است.

وی با بیان اینکه قرآن بر تعقل و تدبر تاکید فراوانی دارد بیان کرد: قرآن بر اصل تعقل و تفکر تاکید فرموده است ولی نگفته شما با چه روشی فکر کنید از این رو تعابیری مانند ساء ما یحکمون و ساء ما یعملون که به حیطه عمل برمی‌گردد وجود دارد ولی نفرموده است که چه بد فکر می کنند.

روش عقلایی دینی نداریم

این استاد دانشگاه با بیان اینکه روش عقلایی دینی نداریم، تصریح کرد: براین اساس نمی‌توان گفت چون ارسطو مسلمان نیست پس منطق او را هم باید دور بریزیم ضمن اینکه فهم منطق وی مجدداً توسط انسان‌هایی انجام می شود که ممکن است خود آنان هم مرتکب خطا شوند.

شاکر با تاکید بر اینکه کارکرد متون دینی و ارسال رسل این است که عقول مردم شکوفا شود، اظهار کرد: آیا انبیاء آمده‌اند که در تعقل و تفکر مردم دخالت کنند و یا اینکه موانع تعقل را بردارند.

وی با بیان اینکه تعصب بیجا در مورد آراء برخی بزرگان گذشته کاری نادرست است افزود: تقلید از بزرگان در شرق و غرب وجود دارد و اصل احترام به آنان نیز بلاتردید است ولی صرف بزرگ بودن یک فرد دلیلی بر پذیرش تمام سخنان وی نیست و ما هم مانند آنان انسان هستیم و می‌توانیم سخنانشان را نقد کنیم.

نقش متولیان دانشگاه و حوزه

شاکر در مورد نقش مدیران و متولیان حوزه و دانشگاه در تحقق وحدت اسلامی اظهار کرد: مهمترین نقش آنان به نظر بنده تسهیل در این فرایند است؛ یعنی باید اجازه دهند تا افکار و اندیشه‌ها در فضایی آزادانه شکوفا شود.

این محقق و استاد دانشگاه بیان کرد: اگر استادی برای بحث اسلامی‌سازی دعوت می‌شود نباید اسیر این باشد که در چارچوبی تعیین شده حرف بزند و یا اگر مخالف نظر ما بود برچسب منفی به او بزنیم؛ باید تحمل ایده‌های مخالف قرائت‌های رسمی را داشته باشیم و آن را به خوبی نقد کنیم و متولیان این دو نهاد هم باید به این روند کمک و فضای آن را ایجاد کنند.