چه کسی مسئول آلودگی هوای شهر تهران است؟

به گزارش عطنا و به نقل از پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، دکتر افخمی با انتشار یادداشتی در این پایگاه، مسئولیت رسیدگی به آلودگی هوا را جزء وظایف نمایندگان مجلس، دانست. متن کامل این یادداشت بدین شرح است:

«چه کسی مسؤول آلودگی هوای شهر تهران است؟ چنین سؤالی را در هر کشوری بپرسید بدون شک گفته می‌شود نمایندگان مجلس باید درباره این مسأله پاسخگو باشند، ولی به نظر می‌‌رسد در ایران هیچ وقت کسی نمایندگان مجلس را مسؤول آلودگی هوا نمی‌داند.

موضوع جالب این است که نه مردم فکر می‌کنند نمایندگان مجلس می‌توانند این مسؤولیت را داشته باشند و نه خود نمایندگان مجلس به این حوزه ورود می‌کنند. نمایندگان معمولا فکر می‌کنند این موضوع اصلا مسأله نیست. در حالی که همه می‌دانند متوسط عمر در تهران پایین‌تر از متوسط عمر در کل کشور است. نتیجه دیگری که آلودگی هوا دارد، هزینه‌های اقتصادی‌ای است که با تعطیلی‌های مکرر بر اثر آلودگی هوا بر کشور تحمیل می‌شود.

نباید تصور شود هزینه‌های ناشی از آلودگی هوای تهران کمتر از هزینه‌های خشک شدن دریاچه ارومیه است. به نظر من هزینه‌های آلودگی هوای تهران به هیچ وجه از هزینه‌های خشک شدن دریاچه ارومیه کمتر نیست. حل مسأله آلودگی هوای تهران به حوزه‌های مختلفی مانند خودروسازی، سیستم ترافیک و شهرسازی گره می‌خورد. اما درباره اینکه چه کسی باید پاسخگو باشد، من شخصا هر چه نگاه می‌کنم کسی پیدا نمی‌شود که مسؤول رسمی این مسأله باشد. در نتیجه وسایل ارتباط جمعی هم نمی‌توانند مطالبه خاصی را درباره این موضوع مطرح و پیگیری کنند به این دلیل که معلوم نیست مسؤول اصلی این مسأله کیست.

به نظر من حداقل نماینده‌های شهر تهران باید در مجلس توجه کنند که مهم‌ترین مسأله این شهر آلودگی هوا است. اما کدام یک از ۹ مجلس گذشته ما درباره آلودگی هوای تهران پاسخگو بوده‌اند؟ کسانی که به عنوان نمایندگان مردم در مجلس می‌نشینند، سیاست‌مدار محسوب می‌شوند. سیاستمدار باید با سیاست و تدبیر مشکلات را حل کند. در حوزه تهران اگر نمایندگان مجلس به مسأله آلودگی هوای این شهر فکر نکنند، می‌خواهند به چه چیزی فکر کنند؟ البته در حال حاضر این آلودگی علاوه بر تهران، به دیگر شهرهای بزرگ هم سرایت کرده است.

به طور کلی آلودگی هوا ناشی از سیاست‌های غلط توسعه صنعتی و سیاست‌های توسعه شهری است. همه این سیاست‌ها نیز در برنامه‌های توسعه نوشته می‌شود و این برنامه‌های توسعه با رأی مجلس تصویب می‌شوند. نمایندگان مجلس موقع تصویب این‌ها کجا هستند؟ حداقل نمایندگان تهران باید به هر شکلی که ممکن است وارد این عرصه شوند. باید جهتِ توسعه را تغییر دهیم و البته این موضوع هم کار مجلس است. نمی‌توان انتظار داشت وقتی سیاست‌های کلان در جهت دیگری امضا و تأیید می‌شوند، ما در خیابان به دنبال این باشیم که رانندگان ماشین‌های دودزا را جریمه نقدی کنیم. البته این نوع برخورد‌ها خوب است و می‌تواند حتی بخشی از مصوبه‌های مربوط به مقابله با آلودگی باشد، اما به طور کلی راه حل مسأله این نیست. برای هر اقدامی ابتدا باید نمایندگان مجلس این ضرورت و این مسوولیت را بپذیرند. اما در حال حاضر مسأله آلودگی هوا حتی در شعارهای کاندیداهای انتخاباتی هم اصلا دیده نمی‌شود. این مسأله به کلی پنهان مانده است. تا به حال کدام یک از رؤسای جمهور مسؤولیت این موضوع را بر عهده گرفته است؟

تهران پایتختی است از نظر اقتصادی تعیین‌کننده با بیش از ۱۰ میلیون نفر جمعیت؛ یعنی چیزی حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از جمعیت کشور در تهران جمع شده‌اند. مقایسه متوسط سن تهرانی‌ها و متوسط سن مردم سایر نقاط کشور بسیار وحشتناک است و هشدار سنگینی به شمار می‌آید. تک تک ما مسؤول هستیم. به نظر من اگر احزاب سیاسی فعالی داشتیم، جا داشت هر کدام از احزاب برای مسأله آلودگی هوا راه حلی پیشنهاد بدهند، راه حل اکثریت در مجلس به صورت قانون درآید و دولت و سایر بخش‌ها ملزم به اجرای این قانون شوند. در غیر این صورت هیچ سازمانی نمی‌تواند به‌تنهایی این کار را انجام دهد. به همین علت در حال حاضر نمی‌توان کاری انجام داد. امکان ندارد سازمان محیط زیست یا شهرداری بتوانند مشکل هوای تهران را حل کنند. این سازمان‌ها تا ابد هم نخواهند توانست مسأله آلودگی هوا را حل کنند. به این دلیل که چنین سازمان‌هایی جزء هستند، ولی برای حل مشکل آلودگی هوا سیاست‌های کلان و البته نظارت کلانی که نمایندگان مجلس باید داشته باشند تعیین‌کننده است.

مسأله آلودگی هوای تهران بهداشت، آموزش کودکان، وقت، کار و زندگی همه مردم این شهر را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. البته کشورهای دیگر هم با چنین معضلی مواجه بوده‌اند، اما بسیاری از آنها این مسأله را حل کرده‌اند. از جمله این کشورها انگلیس بوده است. انگلیسی‌ها در سال‌های دهه ۱۹۵۰ با پدیده وارونگی دما مواجه بودند؛ معضلی که با نام مرگ سیاه (Black Death) معروف است و آن را شبیه سرطان و تیفوس می‌دانند.

مسأله آلودگی هوا کاملا می‌تواند در حوزه سیاست قرار بگیرد. احزاب سبز در دنیا با طرح همین مسائل قدرت گرفتند و وارد پارلمان‌ها شدند. یکی از مباحثی که این احزاب مطرح می‌کنند همین موضوع آلودگی‌ها و از جمله آلودگی هوا است. در دوره‌ای که به انتخابات مجلس نزدیک می‌شویم کاندیداها شعارهای زیادی می‌دهند و می‌گویند ما برای آبادانی و پیشرفت آمده‌ایم یا آمده‌ایم کشور را گلستان کنیم. طبیعتا مردم هم از این نوع شعار‌ها خوششان می‌آید، اما مسلما وعده‌های کلان کارساز نیست. امکان ندارد کاندیدایی بگوید ما برای تخریب آمده‌ایم، اما در عمل گاهی سیاست‌ها به سمت تخریب هم می‌رود. آلودگی هوا خودش تخریب است و باعث نابودی انسان‌ها و محیط زیست می‌شود، با ایجاد تغییرات آب و هوایی درختان را از بین می‌برد، حتی می‌تواند روی آب و هوای یک منطقه هم اثر بگذارد و درجه حرارت یک منطقه را تغییر دهد. آلودگی هوا به عنوان یک مسأله در سطح کلان جهان مطرح است، اما معمولا موقع انتخابات، نامزدهای نمایندگی مجلس موضوعات مهم و اساسی را فراموش می کنند و به سراغ شعارهای زیبایی می‌روند که تحقق‌شان بیشتر به خواب شبیه است، اما رسانه‌ها باید تا زمان انتخابات اهمیت مسأله آلودگی هوا را وارد سیاست کرده و آن را به دغدغه نمایندگان مجلس تبدیل کنند.»