هویت به مثابه فرآیندی سیال و ناتمام بین ایرانی‌های بوپال در هند

عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی با بیان اینکه مسئله پهلوانی برای ایرانی عنصر مهمی است، بیان کرد: ترکیبی از کاست فرودستی، خاطره تلخ و پهلوانی باعث شده است که بوپالی‌ها نه خود را هندی مطلق خطاب کنند و نه ایرانی مطلق.

به گزارش خبرنگار عطنا، نشست «سیاست و هویت دایاسپورای ایرانی» در قالب همایش ملی مطالعات ایرانیان دور از وطن با مدیریت محمدحسین پناهی، استاد جامعه‌شناسی علامه طباطبائی و با سخنرانی محمدتقی کرمی، استاد مطالعات فرهنگی دانشگاه علامه طباطبائی با موضوع «روایت رویارویی مهاجر ایرانی با هویت‌های برساخته شده از مهاجران در اروپا، فهم تجربه ایرانیان مهاجر در فرانسه»، جبار رحمانی، عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی با موضوع «هویت به مثابه فرآیندی سیال و نا تمام لایه های هویتی ایرانی‌های بوپال در هند»، علیرضا صادقی، استاد مدیریت و برنامه‌ریزی درسی و پژوهشگر مطالعات چندفرهنگی و صلح با موضوع «ایرانیان دور از وطن، سنجش نگرش نسل دوم ایرانیان کانادایی» در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.(گزارش تصویری)

در این نشست، جبار رحمانی، عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی با بیان اینکه سال ۱۳۵۹ که جنگ ایران و عراق آغاز شد، اقلیتی از مردم هند در مقابل سفارت جمع شدند و می‌خواستند از ایران دفاع کنند من به صورت اتفاقی با آنها برخورد داشتم و در تمام منابع در دسترسم چیزی جز چند سایت هندی درباره آنها پیدا نکردم، گفت: چه اتفاقی برای مهاجران که پس از ۱۰ سال از ایران به هند مهاجرت کرده بودند افتاده بود که می‌خواستند از وطن خود دفاع کنند؟

وی با اشاره به اینکه در هند لایه‌های مختلفی از مهاجران ایرانی وجود دارند که دلالت‌های مختلف برای مهاجرت داشته‌اند و عمده دلایل یا انگیزه‌های مهاجرت بسته به شرایط تاریخی متفاوت است، اظهار کرد: گاهی بحران‌های داخلی، قحطی‌ها و نا امنی‌های داخلی انگیزه مهاجرت بودند که ایرانی‌های بوپال جزء این گروه هستند.

وی با بیان اینکه از قرن دهم به بعد عمده مهاجرت‌ها با انگیزه تجارت بوده است، ادامه داد: انگیزه سوم بحث‌های کشورگشایی و ثروت بوده است، گروه چهارم صوفیان بودند که به شرق و هند مهاجرت داشتند اینها موجی از جمعیت را با خود می‌بردند و گروه پنجم هم در دوره‌های تنعم است، یعنی مهاجران ایرانی مهاجرت کردند و در آنجا حکومت تشکیل دادند.

رحمانی افزود: با این حال، عمده مهاجرانی که در حال حاضر از آنها سرنخ‌هایی دیده می‌شود آنهایی بودند که به خاطر بحران‌ها رفته‌اند مانند پارسیان، اسماعیلی‌ها و... یا کسانی بوده‌اند که به خاطر تجارت مهاجرت کرده‌اند.

بوپالی‌ها علاقه خاصی به هویت ایرانی خود دارند

عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی با بیان اینکه مهاجران ایرانی با پراکندگی زیادی در شهرهای هند با توجه به مقاصد خود مهاجرت کرده بودند، گفت: ما یک زنجیره مداوم تاریخی از مهاجرت ایرانی‌ها به هند داشته‌ایم که هنوز هم ادامه دارد، اما وقتی غرب به میان می‌آید مسئله متفاوت می‌شود.

رحمانی گفت: گروهی از ایرانی‌ها با نام ایرانی‌ها یا بلوچی‌ها یا غربتی‌ها وارد هند می‌شوند که به شکل کلونی‌های کوچک و خرد زندگی می‌کنند، اینها برخلاف اسم خود بلوچ نیستند و چند زبانه هستند، متوجه شدم که در جنوب کرمان گروهی وجود دارند که به آنها بلوچ می‌گویند، گروهی هم که به هند وارد شده‌اند اسم بلوچی دارند اما فارسی آنها فارسی کرمانی است که به احتمال زیاد از همان گروهی هستند که در کرمان حضور دارند.

وی با اشاره به اینکه یکی از ویژگی‌های بلوچی‌ها ساختار خویشاوندی طایفه‌ای آنها است، تصریح کرد: وقتی به صورت یک اجتماع حرکت می‌کنید و به ساختار کاستی هند وارد می‌شوید یا باید در این کاست‌ها هضم شوید یا اینکه به یک کاست فرعی تبدیل شوید، این سیستم کاست‌بندی سلسله مراتبی که در هند است، وارد سیستم ایرانی شده است.

عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی اظهار کرد: گروه‌هایی که بر اساس مصیبت‌های ایران مهاجرت کرده‌اند اتفاقی برای آنها می‌افتد که معمولاً دیر ادغام می‌شوند، آن اتفاق این است که وقتی وارد هند می‌شوند خاطرات رنج‌آلود زیادی دارند و هیچ وقت هند را به مثابه مطلق هویت خودشان تعریف نمی‌کنند، در نتیجه بعد از کلی هزینه توانستند به عنوان کاست فرعی وارد سیستم اجتماعی شوند.

وی با اشاره به اینکه مسئله پهلوانی برای ایرانی بوپال عنصر مهمی است، بیان کرد: ترکیبی از کاست فرودستی، خاطره تلخ و پهلوانی باعث شده است که بوپالی‌ها نه خود را هندی مطلق خطاب کنند و نه ایرانی مطلق، بوپالی خود را هندی ایرانی تعریف کرده‌اند، اینها در ساختار اصلی در هند هستند اما خود را ایرانی هندی معرفی کرده‌اند، در مجموع پیوستگی اینها به جامعه هندی بیشتر است.

رحمانی با اشاره به اینکه ترکیبی از هویت روان‌شناختی آنها، فرهنگ پهلوانی و هویت شیعی آنها هست که احساس آنها را به ایران زنده نگه می‌دارد و علاقه خاصی به هویت ایرانی خود دارند، گفت: بوپالی‌ها عنصر ایرانی بودن خود را به یکی از وضعیت‌های معاصر خود تبدیل کرده‌اند، برخی از افراد نیز ایرانی بودن را جزء خاطرات گذشته خود معرفی می‌کنند.

عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی در پایان گفت: این هویت سیال و موزائیک‌وار همچنان به صورت پویا خود را بازتولید می‌کند و یک شبکه خویشاوندی و پیوندهای شبه کلی‌وار همچنان انسجام بوپالی‌ها را در سرزمینی چون هند حفظ می‌کند.