کودک در کجای «حق به شهر» دیده شده است؟/ ویژگی‌های شهر دوستدار کودک

رئیس کمیته نظارت و پیگیری مصوبه شهر دوستدار کودک با تشریح ویژگی‌های شهر دوستدار کودک، ضرورت توجه به حقوق کودکان در شهر را وابسته به مشارکت مدنی همه اقشار و تحقق حقوق شهروندی آنها دانست.

به گزارش عطنا، نشست «شهر و کودک»، عصر دوشنبه، ۱۶ مهرماه همزمان با روز ملی کودک با حضور الهام فخاری، عضو شورای شهر تهران و رئیس کمیته نظارت و پیگیری مصوبه شهر دوستدار کودک، محمدسعید ایزدی، معاون وزیر راه و شهرسازی، پرویز پیران، جامعه‌شناس و استاد بازنشسته دانشگاه علامه طباطبائی، شهرام اقبال‌زاده، مترجم، نویسنده، ویراستار و منتقد ادبیات کودک و نوجوان، پرنیان کردشاکری، پژوهشگر حوزه شهر و کودک و نگار بزرگ زاده یزدی، فعال اجتماعی به عنوان دبیر پنل در خانه گفتمان شهر برگزار شد.(گزارش تصویری)

الهام فخاری، رئیس کمیته نظارت و پیگیری مصوبه شهر دوستدار کودک در این نشست گفت: پیشینه تعریف مفهومی، حقوقی و اجتماعی کودکی در ایران لزوماً با آنچه که در بعضی از قاره‌ها و کشورهای دیگر وجود دارد، یکی نیست و متفاوت است. بنابراین ما در به رسمیت شناختن کودک نسبت به تعریف آن در واقع با یک فاصله‌ای نسبت به کشورهای توسعه‌یافته حرکت کرده‌ایم.

وی ادامه داد: در موضوع «حق به شهر» باید بدانیم که کودک در کجای حق به شهر دیده شده است؛ آیا فضای عمومی آمادگی و ظرفیت پذیرش کودکان، پذیرش کودکی کودکانه را دارد؛ کودک باید بتواند با رهایی و آزادی بازی کند و بتواند در امنیت حضور شاداب داشته باشد.

رئیس کمیته نظارت و پیگیری مصوبه شهر دوستدار کودک درباره مصوبه‌ای درخصوص حق مشخص کودکان شهر تهران گفت: مصوبه‌ای را در دهه ۸۰ در شهر تهران داریم که سال ۱۳۸۶ تهران هم به عنوان شهر دوستدار کودک اظهار علاقه می‌کند و مدیریت شهری تهران وارد بحث می‌شود؛ در اولین نشست در سال ۲۰۰۷ تهران هم مشارکت فعال داشته است و این مشارکت باعث می‌شود که پایتخت ایران به عنوان الگوی توسعه‌ای شهر دوستدار کودک و دفتر منطقه‌ی خاورمیانه و شمال آفریقا تعریف شود.

وی افزود: از آن موقع تا به امروز تقریباً اوضاع شهر نشان می‌دهد که این موضوع در شکل بوروکراتیک و دیوانسالارانه هم برگزار نشد. در واقع، موضوع شهر دوستدار کودک، تنها تعهدنامه‌ای است که مفاهیمی بنیادی دارد از جمله اینکه شهر دوستدار کودک شهری است که پیاده‌مدار است، ایمن است، مشارکت شهروندی را به رسمیت می‌شناسد و شهری است که امکان آموزش و پرورش عادلانه را برای همگان فراهم می‌کند.

فخاری بیان کرد: در آن دوره یک کمیته نظارت و اجرایی برای این مصوبه طراحی می‌شود که کار را شروع کند؛ در اردیبهشت ۱۳۸۸ در جلسه علنی شورای شهر تهران ۲۰ اردیبهشت مصوبه به تصویب می‌رسد و بعد شهرداری را مکلف می‌کند که آیین‌نامه اجرایی تعیین کند؛ این آیین‌نامه در ۲۳ اردیبهشت‌ماه همان‌سال به تصویب شورای شهر رسید اما بعد از این جلسات این مصوبه تقریباً خاموش می‌شود و آنچه که ما تقاضاً کردیم و پیگیری کردیم تنها دو صورت‌جلسه به فاصله یک سال است که محتوای عملیاتی ندارد.

 وی درباره محتوای همان دو صورت جلسه گفت: این گزارش‌ها خیلی سازه‌محور هستند در صورتی که شهر دوستدار کودک فراتر از سازه‌ها است. درباره فضاهای عمومی خواسته شده است که معاون مربوطه استانداردسازی، مناسب‌سازی سرویس‌های بهداشتی، فضاهای عمومی و تجهیزات مربوط به شرایط سنی کودکان را انجام دهد و معماری مدارس را استاندارد کند. در حمل و نقل و ترافیک هم پروژه‌ای به نام راه‌های ایمن پیش‌بینی شده است. ایجاد فضای امن پیرامون مدرسه و الزام صندلی کودک در فضای حمل و نقل عمومی از دیگر تدابیر چنین شهری است.

وی افزود: در مورد ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی که باید روح حاکم بر شهر باشد می‌توان به مراکز شیردهی کودک، جشن‌ها و مناسبت‌های ملی، خانه‌های اسباب‌بازی و فرهنگسراها اشاره کرد و در زمینه مشارکت اجتماعی هم آمده که با سازمان‌های مردم‌نهاد همکاری کنند.

نماینده شورای شهر تهران ادامه داد: درست است که یک دستاور خوب در سال ۱۳۸۸ اتفاق افتاده است اما کاستی‌هایی در به انجام رسیدن موضوع وجود دارد. این ایده فرصتی پیش روی ما می‌گذارد که شهر دوستدار کودک را در الگوی ادبیات جهانی‌اش پیش ببریم؛ اما این الگو شامل دقیقاً همان نگاه پروژه‌ای است که در سایر حوزه‌ها وجود دارد و درباره همین شهر دوستدار کودک هم وجود دارد.

فخاری تصریح کرد: در تهران هنوز هم به سختی توانستیم دوستان را متقاعد کنیم که کاری به معنای شهر دوستدار کودک انجام نشده است و صرف اینکه در مراکزی قصه‌خوانی راه بندازیم ربطی به شهر دوستدار کودک ندارد.

وی افزود: تلاش ما این بود که در تعریف مفهوم شهر دوستدار کودک بگوییم شهر دوستدار کودک ایمن است، دسترس‌پذیر است، پیاده‌مدار است، محافظ کودک در مقابل خشونت و جنایت شهری است که کودک بتواند یک شهروند مشارکت‌کننده باشد.

وی در ادامه بیان کرد: اینکه شهروند را صرفاً به مثابه یک مصرف‌کننده می‌بینیم شاید پیشینه طولانی دارد؛ به همان اندازه‌ای که ما مشارکت مدنی را تمرین نداریم ولی خوشبختانه جامعه‌ای داریم که با کمک نهادهای مدنی حرکت می‌کند و به مسیر ادامه می‌دهد.

فخاری افزود: اینکه مدام بخواهیم شهر و کودک را تبلیغ کنیم ولی امنیت وجود نداشته باشد امکان‌پذیر نیست و باید امنیت کودکان تأمین شود و به نظرم خود مردم بهترین تأمین‌کنندگان امنیت شهری هستند و مشارکت‌های مدنی والدین می‌تواند به این موضوع کمک کند.

وی رویکرد خود را در نقد سازه‌محوری و پروژه‌نگری مسائل شهری دانست و گفت: تأکید من بر این است که شهری می‌تواند شهر دوستدار کودک باشد که مشارکت مدنی دیگر لایحه‌های اجتماعی و اقشار محقق شده باشد.

نماینده شورای شهر تهران در پایان گفت: مردم‌سالاری باید در مدرسه آموزش داده شود و والدین هم درگیر آموزش باشند و مشارکت مدنی را در تأمین امنیت مردم داشته باشیم؛ راه دوستدار کودک شدن شهر راهی است که همه باید باهم طی کنیم.