علیرضا قنبری: انتشار 17 هزار نسخه نشریه دانشجویی/ هیچ نشریه‌ توقیفی نداشتیم

مسئول خانه نشریات دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به «چاپ بیش از 17 هزار نسخه نشریه دانشجویی در نیم‌سال دوم تحصیلی 96-97» درباره جزئیات جلسات کمیته ناظر بر نشریات دانشگاه دراین نیم‌سال گفت: در این بازه زمانی ما تنها دو مصوبه تنبیهی در زمینه نشریات دانشجویی داشتیم که شامل یک تذکر اولیه و یک محرومیت موقت مدیرمسئول نشریه به مدت 6 ماه بود.

علیرضا قنبری، مسئول خانه نشریات دانشگاه علامه طباطبائی با ارائه گزارشی از عملکرد نشریات دانشجویی در بازه زمانی نیم‌سال دوم تحصیلی(از بهمن‌ماه 1396 تا خردادماه 1397) به خبرنگار عطنا گفت: در این دوره، بالغ بر 90 شماره نشریه منتشر شده است که شامل 62 عنوان نشریه می‌شود و در مجموع، شمارگان کل نشریات در این بازه زمانی هم به 17 هزار نسخه می‌رسد.

این تعداد در نیم‌سال اول 19هزار نسخه بود. قنبری دلیل این کاهش دو هزار نسخه‌ای را چنین عنوان کرد: این امر مقداری به محدودیت‌های مالی و مقداری هم به سیاست خود مسئولین نشریات باز می‌گردد. با این حال ما علی‌رغم اینکه نیاز دانشجویان را برطرف کردیم اما با توجه به شرایط کشور و سیاست دانشگاه با مقداری صرفه‌جویی پیش رفتیم که البته تنوع عناوین نشریات این کمیت را جبران کرد.

وی افزود: به طور میانگین هر نشریه نزدیک به دویست تا 250 نسخه انتشار دارد که البته با توجه به ترتیب و زمینه انتشار، کیفیت محتوا و تعداد صفحات نشریات متفاوت است.

ضرورت بینش روزنامه‌نگاری برای فعالان نشریات دانشجویی

مسئول خانه نشریات دانشگاه علامه طباطبائی درباره کارگاه‌های آموزش روزنامه‌نگاری این دانشگاه برای فعالان دانشجویی این حوزه اظهار کرد: در نیم‌سال دوم 96-97 دو دوره آموزشی را در بهمن‌ماه و اردیبهشت‌ماه برای 80  نفر متقاضی برگزار کردیم که به روال گذشته در حوزه‌های اصول و مبانی روزنامه‌نگاری، اخلاق حرفه‌ای و حقوق مطبوعات کارگاه‌هایی برگزار شد و  سعی ما این بود این دوره هر آنچه را که یک دانشجو برای آغاز کار نشریات دانشجویی نیاز دارد، شامل شود. در کنار این آموزش‌ها که برای انتشار یک نشریه گذراندن آنها الزامی است دو دوره تکمیلی و اختیاری با عناوین صفحه‌آرائی و گرافیک رسانه‌ای با نرم افزار ایندیزاین و مبانی ویراستاری و درست نویسی نیز با شرکت 40 شرکت کننده در اسفندماه و اردیبهشت ماه نیز برگزار شده است.

قنبری درباره اینکه کیفیت نشریات بعد از برگزاری کارگاه‌ها تغییر می‌کند یا خیر، اذعان کرد: طبق آیین‌نامه دانشجویان تنها پس از گذراندن دوره‌ها حق انتشار دارند، ما توقع نداریم با یک دوره 16 ساعته دانشجو روزنامه‌نگار شود، اما سعی ‌ما این است که در این کارگاه‌ها یک نوع سرخط و بینش به دانشجویان تازه‌کار بدهیم که با علاقه و دقت بیشتری کار کنند و علاوه بر آگاهی از اخلاق و حقوق رسانه‌ای از تکنیک‌های خبری نظیر مصاحبه و گزارش هم یک چارچوب کلی در ذهن داشته باشند.

وی با بیان اینکه نگاه ما به نشریات دانشجویی این است که این محیط‌ها یک تجربه برای دانشجویان است، اضافه کرد: شاید یک نشریه در شماره اول ایراداتی داشته باشد اما به تجربه شاهد بودیم که دانشجویان به تدریج در شماره‌های بعدی خود را تکمیل و ترمیم می‌کنند.

اردیبهشت؛ پرکارترین ماه نشریات دانشجویی

قنبری با اشاره به اینکه تعداد نشریات دانشگاه علامه طباطبائی در حال حاضر 127 نشریه است، تشریح کرد: ما نشریه‌ای را فعال می‌دانیم که در طول سال حداقل یک شماره انتشار داشته باشد. از این رو، در نیم‌سال اخیر بیش از نصف نشریات ما حداقل یک شماره را منتشر کرده‌اند.

وی ماه‌های خرداد و اردیبهشت‌ را با 30 و 24 شماره پرکارترین ماه‌های نیم‌سال دوم خواند و افزود: به لحاظ تیراژ هم در اردیبهشت‌ماه شاهد توزیع نشریات بیشتری بودیم. ما در این ماه حدود 6 هزار نسخه انتشار نشریه داشتیم و به نظر می‌رسد اردیبهشت‌ماه در نیم‌سال دوم اوج فعالیت‌های فرهنگی در حوزه نشریات دانشجویی باشد.

قنبری در زمینه حوزه فعالیت و صاحب‌امتیازی نشریات دانشجویی دانشگاه علامه طباطبائی اظهار کرد: عمده نشریات ما مربوط به اشخاص حقیقی است که دانشجویان صاحب امتیاز آن هستند و بیشتر زمینه فعالیت آنها فرهنگی، اجتماعی و سیاسی است.

وی ادامه داد: در رتبه دوم نشریات علمی هستند که توسط انجمن‌های علمی-دانشجویی و با زمینه فعالیت علمی منتشر می‌شوند.

قنبری با بیان اینکه در رتبه بعدی نشریات کانون‌های فرهنگی، هنری و مذهبی قرار دارند، به رتبه چهارم پرداخت و گفت: در نهایت نشریات تشکل‌های سیاسی-اسلامی دانشگاه را داریم که با زمینه فعالیت فرهنگی، اجتماعی و سیاسی منتشر می‌شوند.

وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه به جز دانشجویان چه کسانی می‌توانند درخواست مجوز نشریه کنند، گفت: اعضای هیئت علمی و حتی مدیران واحدهای اداری می‌توانند امتیاز نشریه داشته باشند و از حمایت‌های مالی ما برخوردار شوند. چنانچه ما چند نشریه داریم که سردبیری آنها به عهده عضو هیئت علمی دانشگاه است.

اما چرا در کنار نشریات علمی، فرهنگی و سیاسی ما نشریه صنفی مشخصی نداریم که بر امور صنفی دانشجویان متمرکز شده باشد. قنبری در این باره هم توضیح داد و گفت: فعالان صنفی-دانشجویی در سال‌های اخیر مجوز هم گرفتند اما بیشتر از یک شماره منتشر نکردند.

از جمع‌بندی سخنان مسئول خانه نشریات دانشگاه علامه طباطبائی درباره حوزه فعالیت نشریات دانشجویی اینگونه برآمد که بیشتر نشریات دانشجویی دانشگاه علامه طباطبائی رویکرد فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دارند.

وی درباره این موضوع البته یادآور شد: بیشتر فعالان دانشجویی دوست دارند شخصاً صاحب امتیاز و مدیرمسئول نشریه باشند، به همین دلیل تشکل‌های سیاسی دارای نشریات کمتر ارگانی هستند که افراد حقیقی عضو این تشکل‌ها و رویکردها ممکن است صاحب امتیاز حقیقی نشریه هم باشند که به طور غیررسمی به عنوان تریبون  و بیان‌گر آرای آن تشکل سیاسی باشند.

این مسئول افزود: به نظر می‌رسد در مجموع از لحاظ حوزه فعالیت در دانشگاه یک توازنی بین میانگین نشریات علمی با نشریات فرهنگی و سیاسی وجود دارد.

قنبری درباره ترتیب انتشار این نشریات هم گفت: عمده نشریات ما به ویژه نشریات علمی به صورت فصلنامه منتشر می‌شوند. نشریات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی اما به صورت‌های مختلف ماهنامه، دوماهنامه و یا گاهنامه هستند و از این جهت منظم‌ترین ترتیب انتشار ازآن نشریات علمی است.

دانشکده‌های ارتباطات و حقوق و علوم سیاسی، پیشرو در نشریات دانشجویی

وی در این رابطه با بیان اینکه رویکرد دانشگاه همکاری و تعامل مثبت با نشریات است، اضافه کرد: مطابق آیین‌نامه اگر برای سه دوره متوالی، یک نشریه توالی انتشار خود را رعایت نکند کمیته ناظر به آنها تذکر می‌دهد و از آنها توضیح می‌خواهد و در صورت عدم دلایل موجه می‌تواند از انتشار جلوگیری کند اما همیشه کمیته در این خصوص با نگاه همکاری و ایجاد فرصت برخورد کرده است.

قنبری افزود: بیشتر تاکید ما بر روی کیفیت نشریه است و گاهی اوقات به دانشجویان توصیه می‌کنیم، اگر آمادگی لازم را برای انتشار یک نشریه استاندارد با محتوای تولیدی مطلوب ندارد برای چاپ تقلا نکنند.

مسئول خانه نشریات دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه به فراوانی تمرکز امتیاز نشریات دانشجویی در دانشکده‌های مختلف این دانشگاه پرداخت و اظهار کرد: سابقاً یکی از انتظارات ما از دانشجویان دانشکده علوم ارتباطات که دارای رشته روزنامه‌نگاری است این بود که چرا در زمینه نشریات دانشجویی حضور کم‌رنگی دارند. خوشبختانه الان چند سالی است که دانشجویان رشته‌های علوم ارتباطات رتبه اول را به لحاظ امتیاز نشریات دانشجویی دارند.

وی ادامه داد: در کنار آن دانشکده حقوق و علوم سیاسی قرار دارد و این دو دانشکده به لحاظ فراوانی انتشار نشریات دانشجویی با توجه به صاحب‌امتیازی نشریات به نوعی در بین دانشکده‌ها پیشرو هستند.

کمیته ناظر بر نشریات دانشگاه «تنها دو حکم» صادر کرد

اما کمیته ناظر بر نشریات دانشگاه علامه طباطبائی با اعضای انتصابی و انتخابی خود شاید مرکز ثقل خانه نشریات دانشگاه باشد. از این رو، اینکه این نهاد چه وظایف و مسئولیت‌های عینی دارد حائز اهمیت است.

قنبری دو ضرورت را بیشتر از همه برای تشکیل جلسات این کمیته تعریف کرد و گفت: اولین ضرورت تشکیل کمیته ناظر بر نشریات دانشگاه، بررسی درخواست‌های مجوز انتشار نشریه است.

وی با بیان اینکه بررسی محتوایی نشریات دومین ضرورت این کمیته است، به ذکر مثالی پرداخت و افزود: برای مثال، طبق آیین‌نامه اگر در نشریه‌ای تخلف آیین‌نامه‌ای مشاهده شود، مدیرمسئول برای ادای توضیحات دعوت می‌شود و با ارائه توضیحات خود درباره آن مطلب طبق آیین‌نامه پاسخگو خواهد بود.

قنبری با تاکید بر اینکه در نیم‌سال دوم سال تحصیلی 96-97 تنها دو مصوبه تنبیهی توسط کمیته ناظر بر نشریات داده شده است، اینگونه گفت: به یک نشریه تذکر اولیه داده شده است. یک نشریه دیگر هم، مدیرمسئول نشریه به مدت 6 ماه از تصدی این سمت به طور موقت محروم شده که این محرومیت فقط شامل شخص مدیرمسئول بوده است و نه خود نشریه؛ در واقع امکان انتشار مجدد با معرفی یک مدیرمسئول دیگر و طی فرآیند قانونی اخذ مجوز همچنان وجود داشته است. لذا در نیم‌سال جاری هیچ نشریه‌ای توقیف نشده و 3 ماه از آن محرومیت موقت برای مدیرمسئول هم در زمانی واقع شده که سه ماه آن در تعطیلات تابستان بوده است که هیچ دانشجوی شاغل به تحصیل و نشریه‌ای برای انتشار وجود نداشته است.

وی خاطرنشان کرد: تخلفات مشاهده شده بیشتر درخصوص استفاده از کلمات نامناسب، نشر اکاذیب و تخلف عمومی شامل توهین و افترا و بعضی موارد دیگر بوده است.

قنبری در پاسخ به علل وجود تخلفات در نشریات، تصریح کرد: متاسفانه برخی دانشجویان علی‌رغم آگاهی اولیه از حقوق، حدود، تنبیهات و تخلفات ذکر شده در آیین‌نامه نشریات که ابتدا در کلاس‌های آموزشی ما توسط اساتید تدریس می‌شود بعضاً با بی‌توجهی یا بی‌دقتی و سهل‌انگاری موجبات تخلف اولیه را بوجود می‌آورند. بدیهی است نشریه‌ای که در فضای علمی و فرهنگی دانشگاه منتشر می‌شود، نیازمند یک ادبیات فاخر و وزین است و نباید مانند یک نشریه زرد مطبوعاتی از ادبیاتی که در سایر رسانه‌ها، مطبوعات و حتی بعضی برنامه‌های صداوسیما استفاده می‌شود، استفاده کند.

بسیاری از ما به ویژه در فضای مجازی شاهد بیان مطالبی از سوی تعدادی از مسئولین نشریات و واکنش‌هایی به این مطالب بودیم که با حاشیه‌هایی هم همراه بود، اما از حاشیه‌هایی که در چند ماه اخیر به وسیله چند نشریه دانشجویی روی داد چه درسی می‌توان گرفت. مسئول خانه نشریات دانشگاه علامه طباطبائی با وجود اینکه از نشریه‌ای نام نبرد، اظهار کرد: ما به همه مدیران مسئول که طبق قانون مطبوعات باید در قبال محتوای نشریات پاسخگو باشند، بارها تاکید کرده‌ایم که شما هر نقدی دارید منتشر ‌کنید اما رعایت اخلاق، ادب و انصاف را نیز در نظر داشته باشید.

وی ادامه داد: همیشه لازم نیست در مرحله اول ما دست به نقد بنویسیم. الان هم خدا را شکر، مسئولان دانشگاه مسئولان پاسخگویی هستند. بسیاری از مطالب و سوالات را می‌توان با یک گفت‌وگو حل کرد و لازم نیست در همان مرحله اول ما نقدمان را یک‌جانبه و بدون کوچکترین تحقیقی در نشریه بیان کنیم. بسیاری از اوقات وقتی نقد یا سوالی با مسئولی مطرح شده، دانشجو تازه متوجه می‌شود که این نقد خیلی هم مستحکم و به جا نبوده است و بعضاً ناآگاهی از قوانین و مقررات یا عدم درک شرایط و اختیارات یا انتظارات نابجا و برخی سوگیری‌ها باعث بوجود آمدن سوءتفاهم شده است.

وی در این باره توصیه‌ای هم به فعالان نشریات دانشجویی داشت: به نظر من، رعایت اخلاق رسانه‌ای در همه نشریات دانشگاهی از علمی و فرهنگی گرفته تا سیاسی و اجتماعی باعث می‌شود بسیاری از این تخلف‌های عمومی کاسته شود و ما شاهد یک فضای حرفه‌ای رسانه‌ای در محیط دانشگاهی باشیم.

علیرضا قنبری در پایان ضمن ابراز خرسندی از رویکرد مثبت و تعاملی باشگاه خبری عطنا در اطلاع‌رسانی و گزارش‌های خبری خود و حمایت از فضای چندصدایی و رعایت اخلاق حرفه‌ای و رسانه‌ای به عنوان یک الگو برای سایر رسانه‌ها و خصوصاً نشریات دانشجویی یاد کرد.