عدم نظارت بر نهادهای قدرتمند فساد بالقوه را بالفعل می‌کند

رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران ماهیت کار در نهادهایی مانند شورای شهر و شهرداری که در آن تجمع قدرت و ثروت صورت می‌گیرد را فسادآمیز دانست و گفت: نهادهای اقتصادی و سیاسی به صورت بالقوه فساد ایجاد می‌کند و تجربه می‌گوید که عدم نظارت در چنین شرایطی احتمال بالفعل شدن این فساد را بسیار زیاد خواهد کرد.

به گزارش عطنا، نشست «چگونه شورای شهر را نظارت‌پذیر کنیم؟» به همت شهر دیگر با همکاری انجمن علمی-دانشجویی جامعه‌شناسی دانشگاه علامه‌طباطبائی با حضور الهام فخاری، عضو و رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران، آمنه شیرافکن، روزنامه‌نگار و فعال مدنی و مهسا اسداله‌نژاد، نماینده «دیده‌بان تهران» شهر دیگر یکشنبه، 13 اسفند در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه‌طباطبائی برگزار شد.

الهام فخاری، عضو شورای شهر تهران و رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران صحبت‌های خود را با انتقاد از کسانی که از سخنرانی امیر یعقوبعلی جلوگیری کردند آغاز کرد و گفت: از دانشگاه علامه‌طباطبائی انتظار می‌رود که در جایگاه دانشگاه مادر کشور در زمینه علوم انسانی پیشگام تضمین حقوق شهروندی و رعایت اصول آزادی بیان باشد.

وی مصلحت‌سنجی را مانعی برای انتشار اطلاعات و حقیقیت را ارجح‌تر از هر مصلحت دیگری دانست و در پاسخ به این ادعای شیرافکن که یکدستی شورای شهر سبب عدم انتشار اطلاعات می‌شود، گفت: ما در شورای شهر تهران از یک لیست سیاسی هستیم ولی لزوما یکدست نیستیم و البته آنچه در جریان عدم انتشار اطلاعات و محرمانه ماندن آنها رخ می‌دهد، ناشی از یک توافق بر سر مسائل خاص و بنا بر اجماع در جریان حاکم است که ناشی از دید فرادست/فرودست، خودی-غیرخودی است و ربط چندانی به یکدستی یا عدم یکدستی در یک نهاد مدیریتی ندارد.

این عضو شورای شهر نظارت‌پذیری نهادها را بخصوص در ایران، ناشی از افراد تاثیرگذار در آنها دانست و توجه نه به تعلقات حزبی، بلکه ویژگی‌های شخصی و شخصیتی این افراد را کلید تحلیل نظارت‌پذیری یا عدم نظارت‌پذیری آنها عنوان کرد و گفت: افراد باید صرف‌نظر از جایگاهشان خود را موظف به پاسخگویی مردم بداند و این را حقی برای مردم و تکلیفی برای خودشان تلقی کنند.

فخاری در ادامه گفت: ماهیت کار در نهادهایی مانند شورای شهر و شهرداری به گونه‌ای است که در آن تجمع قدرت و ثروت صورت می‌گیرد که این امری طبیعی است اما عدم نظارت بر کانون‌های ثروت و قدرت همه نهادهای اقتصادی و سیاسی به صورت بالقوه فساد ایجاد می‌کند و تجربه می‌گوید که در چنین شرایطی احتمال بالفعل شدن این فساد بسیار زیاد خواهد بود.

رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران نگاه فرادست-فرودست را زمینه‌ساز تصمیم‌های انحصارگرایانه و فسادآمیز در راستای تامین منافع نامشروع عده‌ای افراد نامحدود دانست و گفت: افرادی که نگاه از بالا به پایین دارند حقوق اعضای جامعه و صاحبان اصلی شهر، از جمله زنان و کودکان را تضییع می‌کنند.

وی افزود: اصولا شورا خود نهادی نظارتی است و نباید به شکل کاسبکارانه‌ای در پی شراکت در قدرت و ثروت باشد، اما با وجود انتخاب دموکراتیک اعضای شورا، در پشت پرده لابی‌ها و تبانی‌هایی رخ می‌دهد که در راستای یارکشی و شراکت در تصاحب منافع و گلوگاه‌های ثروت و قدرت است.

این عضو شورای شهر به نقش نظارتی که تنها از رسانه‌های مستقل برمی‌‌آید، به ساختار معیوب و تحقیرآمیز رسانه‌ها در ایران اشاره کرد و گفت: نهادهای حاکمیتی از موضع بالا و قیم‌مابانه به رسانه‌ها نگاه می‌کنند در صورتی که این باید برعکس باشد؛ از طرفی بعضی از رسانه‌ها به این نگاه خو گرفته‌اند و متاسفانه عزت نفس خود را از دست داده‌اند و از این رو بعضی از آنها به خدمت لایه‌های قدرت درآمده و جزئی از این بازی شده‌اند.

فخاری برای دانشگاه و جامعه روشنفکری هم نقش نظارتی قائل شد و تشریح کرد: دانشگاه نقش روشنگرانه، تغذیه‌کننده و عدالت‌خواهانه دارد و در واقع بخشی از مشکل عدم نظارت‌پذیری ما ریشه در فرهنگ و زیرساخت‌های تفکر ما دارد؛ وظیفه دانشگاه، تبیین و توجیه فکری، نظری و روشنگری پیرامون مسائلی است که جامعه به آن نیاز دارد و یا در نبود و خلاء آن رنج می‌برد، از جمله مسئله عدم نظارت‌پذیری و پاسخگویی.

وی با اشاره به اینکه ریشه فرهنگی نظارت‌‌پذیری و حق و وظیفه در فضای مدنی، نهایتا به اصلی‌ترین و پایه‌ای‌ترین عنصر هر جامعه، یعنی فرد در جایگاه شهروند مربوط می‌شود، گفت: در نهایت هر شهروند باید حقوق طبیعی، شهروندی و قانونی خود و وظایف مسئولان را بداند و بر مبنای آن مطالبه‌گری کند و میل و ریشه اصلاح در رویه‌های مدیریتی از جمله نظارت‌پذیری مسئولان از این سطح شکل بگیرد.

الهام فخاری، رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران در پایان با اشاره به شفافیت‌های صورت‌گرفته در اعلان عمومی بودجه شورای شهر و تمامی هزینه‌کردها، آن را گامی مثبت و هرچند کوچک برای شروع نظارت‌پذیری دانست و گفت: امیدواریم گزارش عمومی به مردم در نهادها تبدیل به یک رویه و «باید» شود.