جزئیات تصادف کشتی ایرانی/ سیگنالی که ارسال نشد

پس از 9 روز دلواپسیِ خانواده‌های دریانوردان کشتی نفت‌کش سانچی، خبر غرق شدن کامل کشتی آخرین امید آنها را ناامید کرد، غم‌ها در دل نشست و پیام‌های تسلیت شروع شد اما ابعاد مختلف این حادثه نیاز به بررسی بیشتری دارد و باید دید چه کسی پاسخگو است؟

به گزارش عطنا، شنبه 16 دی ماه کشتی فله‌بر هنگ‌کنگی به نام «کریستال» با مالکیت یک شرکت لجستیکی در استان «جه جیانگ» چین حاوی ۶۴ هزار تن غله که از آمریکا به مقصد استان «گوانگ دونگ» در جنوب چین می‌رفت در بین راه به کشتی نفت‌کش ایرانی سانچی حامل ۱۳۶ هزار تُن میعانات گازی با مالکیت شرکت «برایت» از ایران برخورد کرد.

این حادثه برای نفت‌کش ایرانی سانچی که از عسلویه حرکت کرده بود و قرار بود جهت تحویل میعانات گازی عازم داسان کره جنوبی شود در 296 کیلومتری بندر شانگهای در سواحل شرقی چین رخ داد و براساس برنامه سانچی یکشنبه 17 دی، یک روز پس از حادثه باید به مقصد می‌رسید.

 

شواهد ظاهری نشان می‌دهد که احتمالا دماغه کشتی چینی به پهلوی راست نفت‌کش ایرانی برخورد کرده است.

خبرگزاری رویترز نوشته است که برخورد دو کشتی در منطقه‌ای رخ داده است که کمتر مورد استفاده کشتی‌های بزرگ است و بیشتر کشتی‌ها از شرق یا غرب این منطقه عبور می‌کنند.

کشتی نفت‌کش سانچی که حامل970 هزار بشکه نفت فوق سبک با درجه اشتعال بسیار بالا بود پس از این برخورد دچار آتش‌سوزی شد و آتش هر لحظه گسترش پیدا کرد.

سرنشینان کشتی ایرانی سانچی 32 نفر و سرنشینان کشتی چینی کریستال 21 نفر بودند، کشتی چینی صدمه جزئی دید و 21 تبعه چینی آن آسیبی ندیدند اما کشتی سانچی پس از 8 روز آتش سوزی روز یکشنبه، 24 دی ماه در عمق دریا غرق شد.

از ۳۲ پرسنلی که در این حادثه مفقود شدند، ۳۰ نفر ایرانی و 2 نفر بنگلادشی بودند ، پیکر 3 پرسنل که یکی از آنها داخل دریا و پیکر دو پرسنل دیگر در جریان جست و جوی تیم چینی به همراه جعبه سیاه کشتی پیدا شد برای تشخیص هویت به شانگهای منتقل شد.

عملیات تشخیص هویت هنوز انجام نشده است اما آزمایش‌های DNA که از خانواده‌های مفقودین با هدف تشخیص هویت پیکر گرفته‌اند آماده است.

دو روز پس از حادثه پیکر یکی از پرسنل در آبها پیدا شد که هادی حق‌شناس، معاون دریایی سازمان بنادر و دریانوردی ایران درباره این موضوع گفت: پیکر پیدا شده در آبهای چین متعلق به یکی از خدمه ایرانی نفت‌کش است.

محسن بهرامی، سخنگوی شرکت ملی نفت‌کش نیز در نشستی خبری در روز 19 دی در مورد اولین پیکر گفت: هویت‌شناسی اولیه انجام و مشخص شده که این فرد ایرانی بوده نه بنگلادشی. این پیکر امروز به بندر شانگهای تحویل داده شده است اما از آنجایی که صورت آن سوخته هنوز نمی‌توان تشخیص داد چه کسی است.

به گفته حسین سهولی‌زاده، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم دریایی خارک، 3 نفر از 32 سرنشین کشتی سانچی دانشجویان رشته مهندسی دریانوردی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم دریایی خارک به نام‌های سعید دهقان، پوریا عیدی و سجاد عبدالهی که به عنوان بورسیه در شرکت ملی نفت‌کش ایران مشغول کار بودند در این نفت‌کش حضور داشته‌اند.

همچنین به گفته محمد راستاد، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی ۴ نفر از خدمه ایرانی دانشجوی دریانوردی بوده‌اند که دوره کارآموزی خود را در این کشتی سپری می‌کردند و یک نفر از همسران کارکنان نیز روی کشتی حضور داشته است.

اسامی پرسنل نفت‌کش سانچی عبارتند از:

1-مجید قصابی عروجی، کاپیتان

2-فرید محبی، سرمهندس

3-مجید نقیان، افسر اول

4-حسین جهانی هل آباد، افسر دوم

5-احسان ابولی قاسم آبادی، افسر دوم

6-میلاد عنایتی، افسر سوم

7-حامد بهاری هشکوایی، مهندس دوم

8-محمدرضا رضازاده ماسوله،مهندس سوم

9-مهدی سادگی، مهندس سوم

10-حسن رومیانی، مهندس چهارم

11-محمد کاووسی تکاب، افسر تدارکات

12-بهرام اتحاد، افسر برق

13-عبدالغنی سامری، سرملوان

14-ابوذر نظامی، کمک سر ملوان

15-سیدجواد حیدری، ملوان یکم

16-محمد ساجب علی میریدها، ملوان یکم

17-محمدهارون راشید، ملوان یکم

18-علیرضا نجفی‎فر، ملوان دوم

19-علی حیدریه کهن، ملوان دوم

20-بهرام پوریانی، تعمیرکار

21-یاور افشاری، روغن کار

22-میلاد آروی، روغن کار

23-مسلم علیزاده نودهی، روغن‎کار

24-عبدالکریم بشارتی پور، سرآشپز

25-امید ضیایی، کمک سرآشپز

26-ایوب مظفری عبدگاه، مهماندار

27-احسان فرجی، مهماندار

28-سعید دهقانی، دانشجوی عرشه

29-پوریا عیدی پور،دانشجوی عرشه

30-سجاد عبداللهی، دانشجوی عرشه

31-محمد پیریائی، دانشجوی موتور از دانشگاه صنعت نفت محمودآباد

32-ساغی فعال، همسر حسین جهانی هل‎آباد، افسر دوم

ایرانی که در نفت سوخت/ در این 9 روز چه گذشت

به گزارش ایسنا، شنبه 16 دی ابتدا مقامات دریایی چین هشت کشتی را برای عملیات جست‌وجو و نجات اعزام کردند و کره‌ جنوبی هم در این عملیات شرکت کرد. در همین حال پیگیری‌های خبرنگار ایسنا از شرکت ملی نفت‌کش ایران درباره‌ی جزئیات بیشتر حادثه به نتیجه‌ای نرسید و اعلام شد مدیران این شرکت در جلسه هستند.

۱۷ ساعت پس از حادثه، نفت‌کش ایرانی همچنان در آتش می‌سوخت و رویترز گزارش داد که چهار کشتی امدادرسانی و سه قایق برای پاکسازی لکه‌ی نفتی در محل حادثه مشغولند و کره‌ی جنوبی هم برای کمک‌رسانی یک کشتی و هلی‌کوپتراعزام کرده است.

نیروهای امدادرسان روز دوشنبه، 18 دی‌ماه برای دومین روز همچنان برای مهار آتش نفت‌کش ایرانی تلاش می‌کردند. رویترز گزارش داد نیروی دریایی آمریکا یک هواپیمای نظامی را برای کمک به جست‌وجو اعزام کرد اما اثری از خدمه‌ مفقود این نفت‌کش را شناسایی نکرد.

ساعاتی بعد دو فروند کشتی شرکت ملی نفت‌کش و یک فروند کشتی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، با نظارت و مدیریت‌ مرکز جست‌وجو و نجات شانگهای به دنبال یافتن ردی از دریانوردان گم شده بودند. درحالی که تیمی شامل ۱۳ کشتی امداد و جست‌وجو، ناحیه‌ای به وسعت ۹۰۰ مایل دریایی را جست‌وجو می‌کردند و دست‌خالی برمی‌گشتند.

همزمان عملیات اطفاء حریق کشتی سانحه‌دیده ادامه داشت اما انگار آتش سر خاموش شدن نداشت؛ سرکنسول ایران در شانگهای درباره‌ی علت کندی عملیات اظهار کرد:‌ شدت آتش و انفجار و انتشار نفت در آب‌ باعث کندی کار شده است. کشتی‌های امدادرسان باید به فاصله صدوپنجاه‌متری کشتی برسند که امکان کار داشته باشند اما دسترسی به کشتی بسیار دشوار است.

صبح روز بعد، وزارت حمل و نقل چین در بیانیه‌ای اعلام کرد که شرایط جوی بد، وزش بادهای شدید، بارندگی و موج‌های بلند مانع اطفاء حریق و جست‌وجو برای ۳۱ خدمه مفقود این نفت‌کش شده است.

با گذشت دو روز از حادثه مدیر عملیات ناوگان شرکت نفت‌کش ایران همچنان معتقد بود احتمال زنده‌بودن دریانوردان مفقود وجود دارد. احتمال می‌دهیم که آنها یا به طرف موتورخانه در پایین نفت‌کش رفته باشند یا از یکی از قایق‌های نجات استفاده کرده یا به کمک لباس‌های وضعیت اضطراری، خود را به دریا انداخته باشند.

روز سه‌شنبه هم سخنگوی شرکت ملی نفت‌کش خبرداد که جسد پیدا شده ایرانی بوده اما به دلیل سوختگی صورت هنوز هویتش شناسایی نشده است. او در عین حال گفت اگر خدمه‌ی کشتی به موتورخانه پناه برده باشند احتمال کمی دارد که زنده مانده باشند؛ چراکه موتورخانه‌ی این کشتی ۱۴ متر زیر آب است. از دو قایق نجات هم یکی سوخته و دیگری در تصاویر رویت نشده، بنابراین ممکن است سرنشینان کشتی با استفاده از آن به آب زده باشند که در این صورت «تا دو ماه ذخیره دارند و می‌توانند زنده باشند؛ البته استفاده از قایق نجات زمانبر است...».

 

آتش‌سوزی کشتی همچنان ادامه داشت و به دلیل سمی بودن گازهای منتشر شده عملیلت اطفاء حریق از فاصله‌ی نزدیک غیرممکن بود و از فاصله‌ی دور هم کار سخت و زمانبر شده بود. رویترز درباره‌ی روند عملیات امداد و اطفای حریق نوشت: «بادهای شدید، موج‌های بلند و گازهای سمی، مانع پیدا شدن دریانوردان ایرانی مفقود نفت‌کش سانحه دیده در دریای چین شرقی و اطفای آتش سوزی کشتی در مدت سه روز گذشته است».

درحالی که تیم امدادی کره‌ی جنوبی، به دلیل شعله‌های سرکش کشتیِ درحال سوختن در فاصله‌ی سه مایلی آن مستقر شده بود، سخنگوی شرکت ملی نفت‌کش از عدم همکاری چینی‌ها خبر داد و گفت: «چین امکانات خوبی اطراف نفت‌کش آتش‌گرفته جمع کرده اما مشخص نیست چرا از این امکانات استفاده نمی‌کند». با این حال بامداد روز چهارشنبه به وقت ایران، چهار روز بعد از وقوع حادثه، چینی‌ها عملیات اطفاء حریق را از سر گرفتند.

سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس نیز از اعزام تیم ایرانی به محل حادثه خبرداد و گفت: «کشتی ژاپنی نیز برای کمک رسانی در این منطقه حضور دارد و نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران نیز به دستور امیر خانزادی و امیر سیاری تیم های حرفه‌ای خود را به این منطقه اعزام کرده‌اند تا هرچه سریعتر آتش کشتی خاموش شود». او از جهانگیری هم خواست تا با نخست‌وزیر چین مذاکره کند و از آنها بخواهد که در اطفاء حریق عجله کنند. او معتقد بود چینی‌ها عمداً تعلل می‌کنند تا محموله‌ی کشتی بسوزد و آب‌های ساحلی این کشور را آلوده نکند.

با گذشت چهار روز همچنان خبری از حادثه‌دیدگان کشتی ایرانی خبری نبود و یک نماینده‌ی مجلس این بار از وزیر امور خارجه خواست برای جلب همکاری کشورهای نزدیک له محل حادثه اقدام کند. او همچنین از صداوسیما خواست «پوشش خبری مناسب‌تری از موضوع داشته باشد».

چند ساعت بعد خبر رسید که انفجارها در کشتی فعلاً متوقف شده و امکان ورود تیم تجسس و نجات به کشتی افزایش پیدا کرده است. از سوی دیگر یکی از مقامات کره‌ی جنوبی به رویترز گفت با توجه به تجربیات قبلی «شعله‌های آتش حداقل به مدت دو هفته یا یک ماه ادامه پیدا خواهد کرد».

چینی‌ها چند ساعتی با جدیت مشغول عملیات بودند اما به گفته‌ی سخنگوی شرکت ملی نفت‌کش «به بهانه‌ی بدی آب‌وهوا و به دلیل احتراق کوچکی که روی نفت‌کش رخ داده بود، عملیات اطفاء حریق را متوقف کردند». این در حالی است که به دلیل وقوع حادثه در آبهای چین این کشور بر اساس کنوانسیون‌های بین‌المللی در قبال خاموش کردن این آتش‌ مسئولیت دارد. او گفت «اگر ایران بخواهد تیم عملیاتی به منطقه اعزام کند به ۲۰ روز وقت نیاز است». چند ساعت بعد خبر رسید ۱۲ تکاور نیروی دریایی از طریق هوایی به محل حادثه اعزام شده‌اند.

ساعاتی بعد مقامات چین علت توقف عملیات را اینگونه اعلام کردند: «کشتی‌های امدادرسانی پس از انفجاری که روز چهارشنبه در نفت‌کش سانچی روی داد، در فاصله‌ی مطمئنی از این کشتی قرار گرفتند». باوجود این صبح پنجشنبه چینی‌ها دوباره دست‌به‌کار شدند.

پنجشنبه شب، پنج روز از حادثه گذشته بود اما نفت‌کش همچنان در آتش می‌سوخت و خبری از سرنشینان آن نبود که نبود. نیروهای امدادی ژاپن هم به منطقه‌ رسیدند و قرار شد از صبح جمعه عملیات امداد انجام شود. اعلام شد که یک تیم ایرانی هم صبح جمعه برای مشارکت و نظارت در محل حادثه حاضر می‌شود.

با وجود اینکه مقامات ایرانی از همکاری ژاپنی‌ها در عملیات خبر می‌دادند، سخنگوی گارد ساحلی ژاپن به رویترز گفت «مقامات چینی پیشنهاد گارد ساحلی ژاپن برای کمک را رد کرده‌اند». تلویزیون دولتی چین هم اعلام کرد که ۱۴ کشتی مشغول عملیات اطفاء حریق و جست‌وجوی مفقودشدگان هستند.

این روند و کمک رسانی‌ها تا روز یکشنبه 24 دی ماه تا رسیدن تکاوران ایرانی به کشتی و غرق شدن کامل کشتی نفت‌کش سانچی ادامه داشت اما واکنش‌ها برای این حادثه جای بحث زیادی دارد.

اینکه تکاوران ایرانی 8 روز پس حادثه به محل برسند و برخی مسئولین دولت چین را مقصر مهار نشدن آتش اعلام کنند جای بسی تامل دارد، آیا به راستی دولت چین برای آلوده نشدن آبهای ساحلی خود حاضر به سوختن کامل کشتی و نفت‌ها طی 9 روز بود؟

آیا مسئولین ما از روز اول و از ساعت‌های اولیه حادثه دست به کار شدند
، نیرو اعزام کردند و شروع به رایزنی‌های سیاسی کردند؟

ایفای نقش رسانه‌‌های رسمی و غیر رسمی در این حادثه چطور بود؟

واکنش مردم، سلبریتی‌ها، هنرمندان و مسئولین در شبکه‌های اجتماعی چه مزیتی داشت و آیا توانست موجی برای افزایش پیگیری‌ها ایجاد کند؟

مردم چه نقشی در جریان سازی در حوادث کشور دارند؟ آیا تغییر عکس پروفایل‌ها و گذاشتن پست در شبکه‌های اجتماعی تنها کاری است که مردم می‌توانند انجام دهند؟

این سوال‌ها و ده‌ها سوال دیگر مسائلی است که باید مورد بحث و بررسی قرار گیرند اما چیزی که به وضوح به چشم می‌خورد واکنش متفاوت مسئولین، دولتمردان، روزنامه‌نگاران و خبرنگاران کشور نسبت به رسانه‌های خارجی است، پس از جست‌و‌جویی ساده در معتبرترین خبرگزاری‌های کشور و جهان متوجه خواهید شد که آتش دل خانواده‌های این دریانوردان در ایران تنها با سیل تسلیت‌ها پاسخ داده شد.

این در حالی است که مسئولین ما وظیفه دارند در کنار تسلیت‌ به شفاف‌سازی و پاسخگویی بپردازند و تمام قد مسئولیت این حادثه را به عهده بگیرند؛ لازمه پاسخگو بودن مردمی هستند که به جز تغییر عکس‌های پروفایلشان و ابراز ناراحتی، از تمام نهادها بخواهند تا این مسئله را به شکلی صریح و صحیح پاسخ دهند و مسئولیت آن را بپذیرند.

ابعاد حقوقی این حادثه نیاز به بررسی دارد

هیبت‌الله نژندی‌منش، عضو هیئت علمی گروه حقوق عمومی و بین الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی در مورد ابعاد بین‌المللی این حادثه در گفت و گو با عطنا گفت: کنوانسیون‌هایی مثل کنوانسیون حق حیات و زندگی در دریا مصوب 1974 که هم چین طرف آن است و هم ایران، کنوانسیون کانتینرهای امن، تقریبا در IMO سازمان بین‌المللی دریایی مجموعه زیادی از کنوانسیون‌ها وجود دارد.

وی اظهار کرد: از منظر حقوق بین‌المللی منابع خوبی وجود دارد که تعهد دولت‌ها را در این حوادث مشخص کرده است، لازم است به بررسی دقیق ابعاد حقوقی این حادثه بپردازیم و منابع حقوقی مربوط به این حادثه را استخراج و تشریح کنیم.

عضو هیئت علمی گروه حقوق عمومی و بین الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی با توجه به اینکه کشتی سانچی به سواحل ژاپن نزدیک شده بود و ژاپنی‌ها نیز برای اطفای حریق به کمک چین آمدند گفت: طبیعی است که کشور چین و ژاپن میانه خیلی خوبی با هم ندارند اما این موضوع مانع انجام تعهداتشان در قبال کشور ثالثی مثل ایران نمی‌شود.

نژندی‌منش در پایان به فرضیه‌ها و گمان‌های پیرامون این حادثه اشاره کرد و افزود: هنوز نمی‌شود اظهار نظر حقوقی محکمی کرد و باید تا روشن شدن کامل مسئله صبر کنیم.