کسی که برای کتاب پول نمی پردازد حق تملک آن را ندارد

استادیار دانشگاه علامه طباطبائی با انتقاد از سنت انتظار هدیه گرفتن کتاب، گفت: کسی که حاضر به پرداخت پول برای یک کتاب نیست، لیاقت و حق تملک و خواندن آن را ندارد.

به گزارش عطنا، علی سرزعیم روز شنبه در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا اظهار کرد: تردیدی وجود ندارد که جامعه کتابخوانی نداریم، هر اندازه هم که تعداد مدارک دانشگاهی زیاد شود، باز هم در تیراژ کتاب ها تغییری ایجاد نمی شود از این رو هر کسی که در این عرصه وارد می شود، می داند که با کسب و کار کتاب نمی شود درآمد متوسط یا زیاد کسب کرد.

وی افزود: آنچه این وضع را به شدت آزاردهنده می کند، انتظار هدیه کتاب از یک نویسنده یا مولف است، کمتر کسی انتظار دارد، اگر به ساندویج فروشی دوست خود رفت پول ندهد زیرا چنین به نظر می رسد، کسب و کار ساندویچی خرج دارد و باید هزینه مصرف یک ساندویچ را پرداخت.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: بسیاری از افراد وقتی با نویسنده یا مترجم آن روبه‌رو می شوند، با صراحت دریافت رایگان کتاب را طلب می کنند گویی این حق مسلم دیگران است که رایگان کتابی را از پدیدآورنده کتاب دریافت کنند.

وی با طرح این سوال که چرا کسی به این فکر نمی کند، پدیدآوردن کتاب زحمتی فوق العاده است، اضافه کرد: کسی که در این راه قدم می گذارد حتما فرصت های شغلی و کسب درآمد زیادی را قربانی کرده تا بتواند محصول قابل قبولی عرضه کند.

به گفته سرزعیم، افرادی هستند که چند سال یک بار در حاشیه کارهای اصلی خود یک کتاب هم ترجمه یا تالیف می کنند تا اعتباری کسب کنند و خدمتی مفید کرده باشند.

وی ادامه داد: برخی نیز گاهی این کار را انجام می دهند تا بتوانند در جلسات و دیدارها کتاب هدیه دهند که البته استثنا هستند، بخش عمده کسانی که در صنعت نشر فعالیت دارند در این دسته قرار نمی گیرند و عموما بخشی از درآمد خود را از این محل تنظیم می کنند.

سرزعیم اظهار کرد: برخی زمان و انرژی خود را به جای شغل های درآمدزای دیگر صرف نشر کتاب کرده تا از فروش کتاب هایشان درآمدی کسب کنند،‌ از این رو درک این کار سخت نیست که انتظار دریافت هدیه کتاب تا چه حد اشکال دارد.

دو ایراد عمده درخواست هدیه کتاب

سرزعیم با بیان اینکه در کشورهای غربی افراد کتاب را خریداری می کنند و به نویسنده برای امضا می دهند تا امضا کند ولی در ایران بسیاری انتظار دریافت کتاب امضاشده به شکل هدیه را دارند، اضافه کرد:‌ درخواست هدیه گرفتن کتاب دو ایراد عمده دیگر دارد.

وی توضیح داد: اولین ایراد آن است که این پیام را به نویسنده می دهد که کتاب تو ارزش آن را ندارد که من برای خرید آن پول پرداخت کنم؛ پیامی که زحمات وی را پایمال می کند.

به گفته سرزعیم، این پیام به نویسنده و یا ناشر می گوید، افرادی هستند که به راحتی برای ساندویچ و پیتزا پول خرج می کنند اما حاضر نیستند، برای محصول تلاش تو پول دهند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: اگر کسی حاضر نیست چیزی را بخرد اختیار تصمیم خود را دارد اما اشکال از آنجا شروع می شود که تقاضای داشتن آن در عین اکراه برای خرید آن را دارند.

وی گفت: کسی که حاضر به پرداخت پول برای یک کتاب نیست، لیاقت و حق تملک و خواندن آن را ندارد کما اینکه کسی که حاضر به پرداخت پول برای لباسی نیست، حق تملک و تن کردن آن را ندارد.
به باور سرزعیم، مشکل دوم و تاثربارتر این سنت آن است که وقتی شما با پول خود کتابی بخرید، 50 درصد احتمال دارد آن را بخوانید و معمولا کتابهای نخوانده در قفسه های خانه و محل کار انبار می شود اما پول از جیب دادن حداقل انگیزه برای خواندن کتاب ایجاد می کند در حالیکه وقتی کتابی هدیه داده می شود، معمولا خوانده نمی شود زیرا با هدیه دادن، کتاب سبک و کم ارزش می شود.

وی افزود: از آنجا که این کتاب انتخاب خود فرد نبوده، انگیزه خواندن آن کمتر می شود،‌ بنابراین کتابی با زور از یک نویسنده گرفته می شود که نهایتا هم خوانده نمی شود.

سرزعیم اظهار کرد: هدیه کتاب توسط نویسنده تنها در موارد استثنایی توجیه دارد، مثلا زمانی که شما می خواهید، یک متخصص را که در حالت عادی کتاب شما را نمی خواند و شما دوست دارید با این نگاه هم آشنا شود را به این سمت سوق دهید یا زمانی که کتاب خواندن برخی زمینه ترغیب دیگران به خواندن را ایجاد می کند.
وی ادامه داد: وقتی تامین مالی فعالیت های فرهنگی و علمی به شکل مناسب و غیرمتکی به دولت انجام نشود، انگیزه برای تلاش جهت خلق کارهای علمی فرهنگی و هنری ایجاد نخواهد شد.

کتاب افق جدیدی را بر روی انسان می گشاید

این کارشناس اقتصادی هدیه دادن کتاب خوب و ارزشمند که افق جدیدی را به روی آدمی می گشاید، بهترین لطف در حق دیگری دانست و گفت: کتاب «فلسفه‏ای برای زندگی» را نمی‏خواندم اما وقتی یکی از عزیزان آن را به من هدیه داد و اهمیت کتاب را برایم گوشزد کرد، آن را خواندم و بسیار از آن تاثیر گرفتم.

وی افزود: وقتی کتابی نوشته خود را به کسی هدیه می دهم، ‌از فرد مورد نظر درخواست می کنم، حداقل یک یا دو فصل از کتاب را بخواند، با این کار در صورتی که کتاب خوب باشد، مطمئن خواهم شد که فرد کل کتاب را می خواند و از آن بهره مند می شود.