انجمن‌های علمی دانشگاه‌های کشور خطاب به سران قوا: برنامه مدونی برای مقابله با بحران آب و خاک وجود ندارد

انجمن‌های علمی دانشگاه‌های کشور در نامه‌ای خطاب به سران قوا با اشاره به فقدان رویه پیشگیرانه در مدیریت منابع طبیعی اعلام کردند: برنامه مدونی برای مقابله با بحران آب و خاک در کشور وجود ندارد.

به گزارش عطنا ،انجمن‌های علمی دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس، بیرجند، گرگان، ساری و کمیته دانشجویی انجمن علمی آبخیزی ایران با صدور نامه‌ای خطاب به سران قوا اعلام کردند: هیچ برنامه مدون و جامعی برای مقابله بحران آب و خاک در کشور وجود ندارد که بخشی از این نابسامانی‌ها ناشی از بی‌ توجهی تخصصی به مقوله‌های آب و خاک طی پنج برنامه توسعه است.

در ابتدای این نامه آمده است: منابع طبیعی ایران در بخش آب و خاک پس از سال‌ها مدیریت و کار اجرایی اکنون در وضعیتی سامان‌یافته به سر نمی‌برد. به دلیل مدیریت نادرست و نگاه کوتاه‌مدت، سفره‌های آب زیرزمینی اکثرا در وضعیت بحرانی قرار دارند و استفاده از منابع آب با شدتی غیر قابل جبران ادامه دارد.

این دانشجویان پیرامون فرسایش شدید خاک در کشور نیز اعلام کردند: هیچ برنامه مدون و جامعی برای مقابله با این بحران نیز وجود ندارد. این در حالی است که با وجود متخصصین فراوان در این زمینه و تأسیس بیش از 10 دانشکده منابع طبیعی در کشور هنوز هیچ رقم صحیحی از میزان فرسایش خاک در دست نیست و هر کسی از ظن خود ارقامی را بیان می‌کند که نشان از سردرگمی مسئولین و متخصصین مربوطه نیز دارد.

در ادامه این نامه آمده است: همگان می‌دانند که در امر برنامه‌ریزی، داشتن اطلاعات از وضعیت کنونی برای رسیدن به آینده مطمئن و هدف‌گذاری شده امری لازم و ضروری است حال آنکه بعداز نزدیک به 50 سال کار اجرایی و مدیریتی در زمینه حفاظت خاک و آبخیزداری هیچ کس با اطمینان نمی‌تواند میزان هدر رفت خاک در کشور را بیان کند.

6 انجمن علمی دانشگاه‌های کشور بخشی از این نابسامانی‌ها را ناشی از بی‌ توجهی تخصصی به مقوله‌های آب و خاک طی پنج برنامه توسعه می‌دانند و در همین خصوص اعلام کردند: در برنامه‌های اول، دوم و سوم به دلیل توجه ویژه به رشد اقتصادی و کشاورزی که البته امری لازم است، سنگ بنای فشار بر منابع طبیعی گذاشته می‌شود اما غافل از اینکه متناسب با بهره‌برداری صورت گرفته، نیازمند اقدامات حفاظتی و احیایی در مورد آب و خاک بوده‌ایم.

این دانشجویان تصریح کردند: در برنامه چهارم و پنجم البته وضعیت کمی بهتر می‌شود و تصویب قوانین کمی و با توجه خاص معطوف منابع طبیعی می‌شود اما با این ایراد که این اقدامات و توجه صورت گرفته غالبا درمانی بوده و در پاسخ به عوارض بی‌توجهی‌های ذکر شده، بوده است که نمونه آن مسائل و مشکلات ایجاد شده در زمینه آب است و بخش مهمی از قوانین تکلیفی در زمینه منابع طبیعی در برنامه پنجم را به خود اختصاص داده است.

این انجمن‌های علمی معتقدند موضوع خاک، مسئله‌ای است که همچنان مغفول مانده است و دلیل آن را بایستی در نگاه صرفا درمانی قانونگذاران حوزه منابع طبیعی، انفعال شگفت‌آور انجمن‌های علمی مربوطه و فقدان رویه پیشگیرانه در مدیریت منابع طبیعی دانست. حال سوال این است که آیا حتما باید در مورد خاک هم همچون آب به برخی بحران‌ها برسیم تا مجبور به همت و تلاش و برنامه‌ریزی در این زمینه باشیم؟

انجمن‌های علمی 6 دانشگاه کشور در این نامه خواستار توجه ویژه سران قوا به منابع طبیعی به ویژه در مورد آب و خاک شدند و محور قرار دادن رویکرد پیشگیری و حفاظتی به ویژه در مورد خاک در کنار رویکرد اقدامات درمانی را یکی از راه‌حل‌های مفید عنوان کردند.

این دانشجویان در ادامه نامه خود خطاب به مسئولان آموزش عالی کشور اعلام کردند: جذب دانشجو در رشته‌های منابع طبیعی در مقاطع تحصیلات تکمیلی در حالی به روند افسار گسیخته خود ادامه دارد که بخش مهمی از این افراد تا اتمام تحصیلات خود ناتوان از یافتن شغلی مناسب و متناسب با رشته تحصیلی خود هستند.

در ادامه این نامه ضمن انتقاد از پذیرش افسار گسیخته دانشجویان در دوره تحصیلات تکمیلی رشته منابع طبیعی تصریح شده است: در شرایطی که سازمان‌ها و ارگان‌های منابع طبیعی از استخدام و به کارگیری هدفمند نیروهای موجود عاجزند افزایش تعداد فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها قرار است چه دردی از کشور و منابع طبیعی را التیام بخشد؟ البته قابل ذکر است که اقدام وزارت علوم در ممنوع شدن تأسیس برخی رشته‌های منابع طبیعی از سال 93 هرچند دیرهنگام و ناکافی بود اما شایسته توجه است.

این دانشجویان معتقدند انجمن‌های علمی مرتبط با منابع طبیعی نیاز جدی به بازتعریف نقش خود در حفاظت، مدیریت و تصمیم‌سازی در مورد منابع طبیعی دارند.

انجمن‌های علمی 6 دانشگاه کشور ضمن انتقاد از برگزاری همایش و انتشار مجلات علمی بی‌اثر انجمن‌های علمی مرتبط با منابع طبیعی اعلام کردند: انجمن‌ها بایستی بتوانند به عنوان نهادهایی تاثیرگذار بر روند تصمیم‌سازی و مدیریت علمی و موثر منابع طبیعی نقش‌آفرینی کنند.

«آیا باعث شگفتی نیست که بعد از این همه مدت هیچ نقشه راهی از سوی انجمن‌ها برای مدیریت منابع طبیعی کشور و جود نداشته و ارائه نشده باشد؟ آیا زیبنده است که بیش از 10 دانشکده منابع طبیعی در کشور تأسیس شود اما هیچ کدام عهده‌دار حل هیچ بخشی از مشکلات پژوهشی آب و خاک کشور نباشند و انجمن‌ها نیز در این زمینه هیچ نقشی ایفا نکنند».

این دانشجویان کمبودهای موجود در حوزه منابع طبیعی از جمله نبود قوانین و مقررات در زمینه حفاظت منابع آبی و خاکی در برنامه‌های توسعه پنج‌ساله کشور، نبود قوانین و مقررات بازدارنده و کمی مورد نیاز در مورد تخلفات مربوط به منابع طبیعی، نبود نقشه علمی و الگوی مدیریتی مدون در مورد منابع طبیعی به طوری که دانشکده‌های منابع طبیعی صرفا مشغول آموزش و پژوهش‌هایی غیر هدفمند (مقاله محور به جای مشکل محور) هستند که برای مشکلات منابع طبیعی کشور هدف‌گذاری نشده است، کمبود اعتبارات و تسهیلات در بخش‌های مختلف مربوط به پژوهش، پایش، اندازه‌گیری، تهیه بانک اطلاعاتی، اقدامات اجرایی و حفاظتی در بخش آبخیزداری و خاک دانستند.

موارد پیشنهادی انجمن علمی 6 دانشگاه‌ کشور برای بهبود شرایط منابع طبیعی کشور ایجاد زمینه رشد فرهنگ حفاظت از منابع طبیعی در نسل آینده با تعریف برنامه‌های آموزشی و تربیتی هدفمند در مدارس و رسانه‌ها، الزام تبلیغات رسانه‌ای در قالب انیمیشن و مستندها از طریق صدا و سیما، تعریف دروس حفاظت از منابع طبیعی در دوره‌‌های تحصیلی دبستان و راهنمایی و بکارگیری فارغ‌التحصیلان رشته‌های منابع طبیعی در آموزش و پرورش و لزوم تعریف نقشه جامع در مورد تهیه داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز در بخش منابع طبیعی اعم از آبخیزداری، مدیریت رسوب،‌حفاظت خاک و آب، مرتع‌داری و جنگل‌داری است.

دیگر موارد پیشنهادی این انجمن‌ها بدین شرح است: پایان دادن به جذب لجام گسیخته دانشجو در تحصیلات تکمیلی منابع طبیعی که بعضا هدف آن صرفا پر شدن ظرفیت دانشجویان تحت راهنمایی استاد است که در نهایت خروجی آن چندین مقاله و یک رساله جهت خاک خوردن در گوشه کتابخانه است، جذب دانشجویان تحصیلات تکمیلی بر اساس پروژه‌های پژوهشی و اجرایی استاد راهنما که تأمین منابع مالی آن از سازمان های اجرایی است، تعریف نقشه راه علمی برای دانشکده‌های منابع طبیعی برای جلوگیری از کارهای پژوهشی پراکنده و خارج از چارچوب نیازمند‌ی‌های کشور، مکلف کردن استادان دانشکده‌های منابع طبیعی به فعالیت علمی و پژوهشی در راستای طرح‌های اجرایی و پژوهشی ملی و بین‌المللی و ایجاد زمینه همکاری‌های بین‌المللی دانشکده‌های منابع طبیعی با دیگر دانشگاه‌ها و موسسات در سراسر جهان.

منبع: فارس