امیدواری 65 درصدی دانشجویان دانشگاه علامه طباطبائی به آینده خود/ بر طبل ناامیدی و بی‌اعتمادی نکوبیم

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به اینکه خوشبختانه امید اجتماعی در نزد دانشجویان دانشگاه علامه طباطبائی بسیار بالا است و 65 درصد آنها به آینده خود امیدوار هستند، بیان کرد: از مسئولان مؤسسه رحمان، استادان و دانشجویان می‌خواهم به‌راستی به دنبال راه‌های رسیدن به امید باشند، بیان کرد: به نام راه‌های رسیدن به امید اجتماعی و اعتماد بیشتر نباید بر طبل ناامیدی و بی‌اعتمادی بکوبیم.

به گزارش عطنا، همایش«امید اجتماعی در ایران» به همت موسسه رحمان با همکاری دانشگاه علامه‌طباطبائی و نهادهای علمی، پژوهشی و مدنی، با محوریت «چیستی مفهوم و دستاوردهای نظری در حوزه امید اجتماعی»، «وضعیت امید اجتماعی در ایران»، «سبب‌شناسی امید اجتماعی و آثار و پیامدهای آن» و «راهکارهای ارتقای امید اجتماعی» در روزهای دوشنبه، 7 اسفند و سه‌شنبه، 8 اسفند از ساعت 10 تا 19 در سه قسمت تخصصی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه‌طباطبائی برگزار شد.

مصطفی معین، رئیس همایش امید اجتماعی، هادی خانیکی، دبیر همایش، حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه‌طباطبائی، مصطفی ملکیان، فیلسوف و استاد دانشگاه، سارا شریعتی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران و محمدمهدی اردبیلی، مدرس فلسفه در این همایش به ارائه دیدگاه‌های خود پرداختند و هیئت رئیسه و اعضای هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی این دانشگاه در روز نخست و مراسم افتتاحیه این همایش حضور داشتند.

شهیندخت مولاوردی، معاون رئیس‌جمهور در امور حقوق شهروندی، علیرضا علوی‌تبار، فعال سیاسی و روزنامه‌نگار، محمدامین قانعی‌راد، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، محمدجواد غلامرضاکاشی، عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه علامه‌طباطبائی، حسین پاینده، استاد نظریه و نقد ادبی، بیژن عبدالکریمی، استاد فلسفه و نعمت‌الله فاضلی، استاد انسان‌شناسی و فرهنگ نیز در روز دوم و مراسم اختتامیه این همایش به ایراد سخنرانی پرداختند.

حسین سلیمی، ضمن خیرمقدم به همه حاضران در این همایش و دکتر مصطفی معین، وزیر اسبق علوم تحقیقات و فناوری گفت: موضوع این همایش امید و اعتماد است که ما نباید به عنوان یک مسئله آنی و لحظه‌ای به آن نگاه کنیم، بلکه مسئله تاریخ تفکر بشری از ابتدای آن تا به امروز بوده است.

وی با بیان اینکه مسئله اعتماد و امید موضوعی است که به عنوان مبنای اصلی جامعه با آن سر و کار داریم، تأکید کرد: کتابی به نام «انسان در جستجوی معنا»، (Man's Search for Meaning) توسط «ویکتور فرانکل» نوشته شده است که در آن نویسنده بهای انسانی را با امید به آینده و به‌نوعی معرفت خودش معنا می‌کند.

استاد تمام رشته روابط ‌بین‌الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی اظهار کرد: «فرانکل» در کتاب خود بیان می‌کند در اردوگاه آشویتس «Auschwit» (اردوگاه کار اجباری آلمان نازی) کسانی که امید داشتند، توانستند معرفتی را در ذهن خود خلق کنند و با اتکا به آن، شکنجه‌ها در این اردوگاه را تحمل کردند.

وی اضافه کرد: «فرانکل» همچنین اشاره می‌کند، کسانی که در اردوگاه «آشویتس» امید خود را از دست می‌دادند به طور کامل نمی‌توانستند بر مشکلات غلبه کنند و حتی حیات فیزیکی خود را از دست دادند.

سلیمی با بیان اینکه امید در شرایط اجتماعی امروز ما با مقوله مهمتری به نام اعتماد گِره خورده است، گفت: اعتمادی که بنیان ادامه حیات اجتماعی است و با اعتماد به دولت و مفهوم دولت در درون جامعه، پیوند و ارتباط پیدا می‌کند.

وی افزود: سخن من این است که اگر اعتماد در جامعه‌ای مثل ایران و یا هر جامعه‌ای از بین برود، آیا در درون این جامعه، اصلاحات و تغییر رو به جلو و رو به رشد معنا دارد یا خیر؟

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی بیان کرد: آیا جامعه‌ای که بنیان اعتماد به نهاد دولت و حاکمیت در درون آن از بین می‌رود، آیا در درون آن جامعه می‌توان از مقوله‌ای به نام امید سخن گفت.

وی با اشاره به اینکه ما در عرصه اندیشه اجتماعی جدید متفکرانی داریم که جامعه را به سیستم اعتماد تعبیر می‌کنند، گفت: یعنی می‌گویند جامعه چیزی نیست به جز سیستم اعتماد و تمام کنش‌های انسانی و تمام رفتارهای اجتماعی انسان که به‌نوعی مبتنی بر اعتماد است.

اگر اعتماد وجود نداشته باشد تمام کنش‌های انسانی و اجتماعی امکان وقوع و تحقق ندارند

سلیمی با بیان اینکه اگر اعتماد وجود نداشته باشد تمام کنش‌های انسانی و اجتماعی امکان وقوع و تحقق ندارند، افزود: مثلاً وقتی ما سوار هواپیما می‌شویم ولی به خلبان و تکنولوژی آن اعتماد نداشته باشیم، آیا دیگر می‌توانیم با آن به مسافرت برویم؟

استاد تمام رشته روابط ‌بین‌الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه حتی قدم زدن بدون دغدغه در خیابان مبتنی بر یک نظام اعتماد اجتماعی است، گفت: سخن من این است ما نباید در درگیری‌های جناحی خودمان این اعتماد را به صورت خواسته یا ناخواسته هدف قرار بدهیم.

وی افزود: هنگامی که دولت یا منصب در اختیار ما و یا برعکس در اختیار رقیب سیاسی باشد، چنان بر اعتماد اجتماعی ناشی از مردم بتازیم که مورد مخاطره قرار بگیرد و مثل این است ما روی درختی قرار داریم ولی در حال بریدن شاخه زیر پای خود هستیم.

سلیمی خاطرنشان کرد: یک نکته در تاریخ تفکر سیاسی وجود دارد که اتفاقاً روشنفکران و برخی از دانشگاهیان را ترغیب می‌کند که نوعی نگاه بدانگاری و شیطان‌انگاری از دولت و مسئولان دولتی را به‌خصوص در جریانات سیاسی، تشدید ‌کنند.

وی گفت: وقتی به تاریخ اندیشه و تفکر درمورد دولت نگاه می‌کنیم، می‌بینیم بخش مهمی از تاریخ اندیشه درمورد دولت مدرن، تاریخ تفکر کسانی است که نوعی بدانگاری به دولت دارند و در مجموع، اندیشه‌ای مثل لیبرالیسم به دولت به عنوان یک شر ناگزیر نگاه می‌کند.

سلیمی افزود: تفکر مارکسیسم نیز به دولت به عنوان یک شر موقتی و یک کمیته اجرایی طبقه حاکم نگاه کرده چون موقتاً سلطه طبقه حاکم بر زیردستان را تأمین می‌کند. ضمن‌آنکه در آنارشیسم نیز که نقطه افراطی همین نگاه است هم معتقدند که حتی نظم اجتماعی را بدون وجود دولت، می‌توان حفظ کرد.

وی بیان کرد: شاید تنها در تاریخ تفکر اجتماعی، نگاه ایده‌آلیسیم آلمان و نوع اندیشه‌ای که می‌توان در تفکر هگل پیدا کرد، اندیشه‌ای هست که دولت را به عنوان نماد و محصول عقلانیت جامعه می‌داند و به‌نوعی برآیند عقلانیت یک جامعه دولت می‌شود ولی کلیت غالب در تاریخ تفکر مدرن؛ بدانگاری دولت و نگاه به دولت به عنوان یک شر ناگزیر است.

سلیمی تأکید کرد: بسیاری از تبلیغات سیاسی، سخنان رسانه‌ای و حتی دست‌ْآویزهای طنزی که در جامعه وجود دارد، این بدانگاری از دولت را البته در نوع عام آن و نه فقط به معنای قوه اجرایی، تقویت می‌کند.

وی افزود: ما در گفتار غالب رسانه‌ای به‌تدریج نهاد دولت و متصدیان دولتی را به نهادی بدل می‌کنیم که افرادی با سوءاستفاده، بلاهت، نگاه‌های نامناسب و بدون برنامه‌ریزی بر مسندی قرار می‌گیرند که با استفاده از انگیزه‌های شخصی و با توجه به نگاه اشتباهی که در جامعه در زمینه دولت و نهاد حکومت وجود دارد، دست به فعالیت‌هایی می‌زنند که به اصطلاح موجب فرو ریختن بنیان‌های اجتماعی می‌شوند.

وقتی بنیان‌های اجتماعی در جامعه فرو بریزد اعتمادی برای مردم آن جامعه باقی نمی‌ماند

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه وقتی بنیان‌های اجتماعی در جامعه فرو بریزد اعتمادی برای مردم آن جامعه باقی نمی‌ماند، خاطرنشان کرد: اگر همان مثال هواپیما و اعتماد را در نظر بگیریم، گروهی دائماً در بلندگو اعلام می‌کنند که این هواپیما مشکل دارد و خلبان نمی‌تواند پرواز کند، در این وضعیت دقیقاً چه بلایی بر سر اعتماد مسافران آن هواپیما می‌آید!

وی با اشاره به اینکه به بهانه رقابت‌های جناحی و سیاسی و کشمکش‌های ناشی از آن بنیان اجتماعی در جامعه را از بین می‌بریم، گفت: تا کجا می‌خواهیم اینطور پیش برویم؟ آیا رسیدن و گرفتن بخشی از قدرت آنقدر ارزش دارد که ما بنیان امید و اعتماد اجتماعی که امکان استمرار یک جامعه را فراهم می‌کند از بین ببریم. شرایط امروزی که داریم محصول کشاکش‌های جناحی و سیاسی در یک دوران طولانی بوده که در جامعه ما شکل گرفته است.

سلیمی با بیان اینکه در چنین جامعه‌ای هر چقدر اقدام اعتماد‌ساز صورت بگیرد امکان بنا کردن اعتماد وجود ندارد، افزود: هر چقدر هم اقدام امیدآفرین انجام شود ما به گونه‌ای رفتار می‌کنیم که بنیان‌های اجتماعی را از بین ببریم و و بیم آن دارم وقتی می‌خواهیم در همایشی مثل اعتماد به جامعه را مورد بررسی قرار داده و به‌نوعی اعتماد را به جامعه برگردانیم، باز هم آمار، ارقام و تحلیل‌هایی ارائه می‌دهیم که بر طبل بی‌اعتمادی و ناامیدی می‌کوبد.

وی اظهار کرد: جامعه امروز ما دارای مشکلات آب و هوا و به نوعی نیازهای اولیه انسانی است اما اگر نتوانیم امید و اعتماد اجتماعی را به جامعه بازگردانیم، حتی امکان حل کردن مشکلات اولیه مثل همین آب و هوا وجود ندارد و بنابراین خواهش من به عنوان یک دانشگاهی و نه فقط مسئول دانشگاه این است که محققان، دانشجویان و استادان واقعاً راه‌های بازگرداندن و تقویت امید اجتماعی را نشان بدهند.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی به انجام نظرسنجی از دانشجویان این دانشگاه اشاره کرد و گفت: خوشبختانه امید اجتماعی در نزد دانشجویان دانشگاه علامه طباطبائی بسیار بالا است و 65 درصد آنها به آینده خود امیدوار هستند.

وی افزود: باید دانشجویان دانشگاه علامه را به آینده خودشان امیدوار کنیم و این درصد بالای امید را در دل و ذهن آنها به اسم واقع‌بینی و چیزهای دیگر از بین نبریم.

سلیمی با بیان اینکه من از مسئولان مؤسسه رحمان، استادان و دانشجویان می‌خواهم به‌راستی به دنبال راه‌های رسیدن به امید باشند، بیان کرد: به نام راه‌های رسیدن به امید اجتماعی و اعتماد بیشتر نباید بر طبل ناامیدی و بی‌اعتمادی بکوبیم.