آزادی بیان آموختنی است/ ملاک عمل قانون است

«آزادی بیان یک نفر باید این آزادی را در دیگری هم به وجود بیاورد و سلب آزادی از طرف مقابل نکند. مقولة آزادی بیان آموختنی است، به این معنا که ما باید تمرین آزادی کنیم.» این را دکتر حسین میرزایی، مدیرکل امور فرهنگی وزارت علوم در گفت و گو با عطنا عنوان کرد که ادامه آن در پی می‌آید.

نحوه‌ی برگزاری جشنواره را چگونه دیدید؟

دانشگاه علامه طباطبائی دانشگاه مهمی است و یکی از امکاناتش این است که رشتة علوم ارتباطات و مجموعه آموزشی و پژوهشی ارتباطات را در اختیار دارد. به همین دلیل علاوه بر همه زحماتی که برای این میزبانی صورت گرفت، در وجه علمی آن هم یک خودبسندگی وجود داشت که دانشگاه علامه از امکانات و هیئت علمی خود در این جشنواره به شکل بهینه استفاده کرد. تعداد آثار رسیده در این مرحله از جشنواره که منطقه‌ای است، قابل توجه است. برگزاری نمایشگاه هم که در محیطِ باز انجام می‌گیرد، ابتکار عملی است که نشریه‌هابهتر در معرض دید دانشجویان قرار داشته باشد و یک کار ترویجی محسوب می‌شود.

فضای حاکم بر نشریه‌های دانشجویی کشور را چه طور ارزیابی می‌کنید؟



مشکلی که وجود دارد این است که نشریه‌های دانشجویی غیرفعال در کشور ما زیاد است. از جمله اتفاقاتی که در یک سال اخیر افتاده، این است که این نشریات فعال شده‌اند و تعدادی هم برای نشریات جدید مجوز گرفته‌اند. در کل می توان گفت فرآیند رو به رشد است.

نظرتان درباره مفهوم «آزادی بیان» چیست؟

آزادی بیان گوهر کمیابی است که آموختنی است. برخی می‌گویند حق گرفتنی است که البته این حرف نادرست نیست زیرا آزادی همواره دشمنانی داشته است. اما باید توجه داشت آزادی بیان همانطور که امکاناتی را فراهم می کند، از سوی دیگر لوازمی دارد که باید آن هم ملاحظه شود. زمانی آزادی وجود دارد و حرمت آن نگاه داشته می شود که آزادی فرد باعث محدودیت فرد دیگری نشود. آزادی‌ها نباید با هم تزاحم پیدا کند، هر کس تا زمانی آزاد است که آزادی دیگری را از بین نبرد. بنابراین اگر این حق را قائل هستیم، برای همه این گونه باشد. آزادی بیان یک نفر، باید این آزادی را در دیگری هم به وجود بیاورد و سلب آزادی از طرف مقابل نکند. مقولة آزادی بیان آموختنی است، به این معنا که ما باید تمرین آزادی کنیم. تمرین آداب گفت و گو و آزادی را باید داشته باشیم تا انشاءالله بتوانیم در برابر دشمنان آزادی که منافع خاص خود را دارند، استدلال قوی داشته باشیم.

تفاوت فضای دانشگاه در این دولت و دولت قبل را در چه می‌بینید؟

آنچه که در دو سال اخیر شاهد آن هستیم این است که فضا رو به رشد است. تأکید عمده‌ی ما بر قانون گرایی، بوده و خواهد بود.دولت دارد فضای بالنده ای را فراهم می‌کند. امیدواریم که با استقلال دانشگاه و تأکید بر آن، کارویژه‌های این حوزه را هم محترم بشمریم و بتوانیم وظیفه ای را که به عهده ماست انجام دهیم. نباید بیش از چیزی که قانون بر عهدة ما گذاشته است، کاری انجام داد. در صدد این هستیم که قانون در همه قسمتها ملاک عمل ما باشد. تکلیف بسیاری از امور را قانون مشخص کرده و نیازی به چیز دیگری نیست.



آیا در انسدادهای فرهنگی و سیاسی دورة قبل، گشایشی حاصل شده است؟

کم و بیش آری. اختلاف سلایق همیشه بوده و هست، به همین خاطر هم بعضاً محدودیتهایی در این حیطه به وجود می‌آید. ممکن است در جاهایی نوعی احتیاط هم وجود داشته باشد که لزوما هم خیلی به جا نباشد. در این حوزه مسیر آرام و هموار است و امیدوارم از حاشیه ها به دور باشد.

برخورد شما با مصادیق نظارت پیش از چاپ برای نشریات دانشجویی چگونه بوده است؟

هر موردی را که مطلع شویم، برخورد می‌کنیم. دوستان بدانند اگر چنین کاری می کنند خلاف قانون است و با آن برخورد می کنیم.

ممکن است برخی مدیران، حمایت دانشگاه از چاپ نشریات دانشجویی را معطوف به نظارت پیش از چاپ کنند، در این صورت چه باید کرد؟

حمایت در حد امکان است و دانشگاه در حد امکانات خود باید حمایت کند. به هیچ عنوان بهانه حمایت، حق سانسور یا ممیزی قبل از چاپ را فراهم نمی‌کند و در قانون این اجازه داده نشده است. بحث حمایت تعهدی برای نظارت قبل از چاپ فراهم نمی‌کند.

نظرتان راجع به باشگاه خبری دانشگاه علامه چیست؟

امیدوارم سایت خبری بالنده‌ای شود. چون دانشگاه علامه طباطبائی دانشگاه مادر علوم انسانی است، این سایت می‌تواند به ویژه در حوزه علوم انسانی نقش‌آفرینی مضاعفی داشته باشد.

گفت‌و‌گو: حامد حیدری