برای ماندگاری نخبگان چه کرده‌ایم؟

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف گفت: بزرگ‌ترین مشکل امروز ما در کشور نخبگان مدیریتی هستند که کنار گذاشته شده‌اند.

به گزارش عطنا به نقل از رادیو گفت‌وگو، برنامه «مناظره» با موضوع (فرار مغزها یا فراری دادن مغزها) و با حضور دکتر احمدرضا وفایی استاد دانشگاه، دکتر رضا یوسفی عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف و دکتر فرج الله طالبی معاون مرکز همکاری‌های علمی بین المللی وزارت علوم برگزار شد.

احمدرضا وفایی با اشاره به لازمه برخی از زیرساخت‌ها به منظور به حداقل رساندن مهاجرت نخبگان از کشور گفت: ما در کشور زیرساخت‌های لازم را برای جذب افراد نخبه فوق العاده کم داریم و باید این زیرساخت‌ها را ایجاد کنیم

وی با اشاره به وجود ۱۳ هزار نفر نخبه در کشور گفت: سوال اینجاست که برای این تعداد چه کار شده و یا چه کاری می‌خواهند انجام دهند و با کدام بودجه و چقدر حتی برای این افراد مسایل ابتدایی را فراهم کردند. وقتی پای صحبت‌های این نخبگان می‌نشینیم تاسف می‌خوریم.

این استاد دانشگاه افزود: بعضی از نخبگان برای اینکه شکوفایی لازم را پیدا کنند تصمیم می‌گیرند تا به خارج از کشور بروند خیلی از آنهایی هم که در خارج از کشور هستند، می‌خواهند برگردند ولی وقتی که برگردند در اینجا چه کار کنند، نمی‌توانند از آن امکانات و توانمندی‌هایی که دارند در داخل استفاده کنند.

وی با انتقاد از اینکه متاسفانه در کشور ما نخبه به افرادی گفته می‌شود که کاری علمی انجام می‌دهند، اظهار داشت: نخبه‌های مدیریتی در این مسئله کاملا مغفول مانده و بزرگترین مشکل امروز ما در کشور نخبگان مدیریتی هستند که کنار گذاشته شده اند ما داریم این نخبگان را از دست می‌دهیم و کارخانه‌هایشان تعطیل می‌شود، سوال این است که برای این نوع از نخبگان چکار باید انجام دهیم؟

در ادامه، رضا یوسفی با بیان اینکه بسته به اینکه تعریف ما از فرار چه چیزی است، ممکن است هم فرار مغزها و هم فرار دادن مغزها را داشته باشیم، گفت: زمانی که یک شخصی خودش را در معرض خطری می‌بیند در نتیجه فرار می‌کند تا خودش را نجات دهد.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه در فرار نخبگان باید به نیت افراد توجه کنیم، گفت: بعضی‌ها نیت فرار دارند چون احساس می‌کنند در اینجا شرایطی که مورد نظرشان است برایشان فراهم نیست. بعضی‌ها نیز ممکن است با شرایط مملکت و نظام مسئله داشته باشند و این افراد اقلیت هستند.

آفت کنار گذاشتن نخبگان مدیریتی

وی در خصوص دلیل مهاجرت نخبگان گفت: وقتی که یک نخبه کاری که انجام می‌دهد به صورت پایان نامه‌ای است که هیچگاه در اجتماع دیده نمی‌شود این فرد انگیزه اش برای ادامه کار در اینجا بسیار پایین می‌آید و می‌خواهد جایی برود تا مطرح شود و ارزش کار و زحماتی را که انجام داده در اجتماع مشاهده کند.

یوسفی ادامه داد: ما بیشتر در مسائل پزشکی و مهندسی نخبگان را می‌بینیم و متاسفانه وقتی نخبه‌ای در زمینه مدیریت و اقتصاد نظریه‌ای را می‌دهد دوست دارد آن را ببینند ولی وقتی می‌بیند که جامعه کاملا با آن چیزی که وی می‌خواهد کاملا متفاوت است و به نتایجی که به آن رسیده متفاوت است به جایی می‌رود تا بتواند نتایج خودش را در آنجا به اجرا در آورد.

در ادامه ، فرج الله طالبی در خصوص دلایل فرار مغزها عنوان کرد: هم طیف افرادی که شامل این بحث می‌شوند و هم دلایل آنها متفاوت است. دلایل هم زمینه‌های زیرساختی است و هم زمینه‌های اجتماعی در آن دخیل است و چیزی نیست که بگوییم فقط منحصر کشور ما است. در همه کشورها این معضل وجود دارد.

وی با اذعان به شرایط و عدم زیرساخت‌های مناسب برای جذب نخبگان گفت: با توجه به رشد جمعیت باسواد کشور در زمینه کارشناسی ارشد و دکتری زمینه برای جذب همه این افراد وجود ندارد و از طرفی در مراکز تحقیقاتی ما زیرساخت‌های لازم برای جذب و کار نخبگان به شکلی که باید و برحسب نیاز ما فراهم نیست.

معاون مرکز همکاری‌های علمی بین المللی وزارت علوم با بیان اینکه در حوزه بین الملل از فرار مغزها به چرخش مغزها تعبیر می‌شود، تصریح کرد: در سال گذشته با بیش از ۳۲۵ تن از متخصصان ایرانی خارج از کشور که رفته اند، ارتباطات علمی بسیار خوبی در حوزه برگزاری دوره‌های مشترک، پروژه‌های مشترک، کارگاهها و کنفرانس‌های مشترک داشته ایم. بسیاری از این افراد رابط ما برای رفع نیاز‌های علمی و پژوهشی و حتی تعیین نیازهای آموزشی ما شده اند.