دریاچه ارومیه

(عکس تزئینی)؛ پس از چند سال از کم آبی دریاچه ارومیه و افزایش غلظت نمک، پر آب شدن موقتی آن باعث شروع دوباره زندگی آرتمیا (آرتیمیانا ارومیانا) در آب های نیلگون این دریاچه شده است.

به گزارش عطنا به نقل از ستاد احیای دریاچه ارومیه، آب دریاچه ارومیه از حدود سال ۱۳۷۶ به تدریج شروع به کم شدن کرد تا اینکه در سال های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ به کمترین میزان خود رسید و همین کاهش یافتن آب باعث افزایش غلظت نمک و از بین رفتن حیات در این دریاچه شد.
افزایش شوری دریاچه ارومیه حیات آرتمیا به عنوان تنها موجود زنده این دریاچه را به سرعت تحت تاثیر قرار داد و تا مرز از بین رفتن کامل زندگی این موجود زنده پیش رفت اما با شکل گیری ستاد احیای دریاچه ارومیه و آبرسانی به دریاچه از طریق رهاسازی آب سد های حوضه آبریز این دریاچه و لایروبی رودخانه های اصلی منتهی به دریاچه برای جلوگیری از پخش شدن و ورود آب به پهنه اصلی دریاچه و همچنین اتصال دو رودخانه اصلی تامین کننده آب دریاچه به یکدیگر جهت انتقال پرحجم آب، دوباره آب دریاچه ارومیه تا حدودی افزایش یافته و حرکات آرتمیا درون آب دریاچه ارومیه مشاهده شده است.
آب دریاچه ارومیه در دو سال گذشته کمترین میزان خود یعنی مساحتی در حدود ۵۰۰ کیلومتر مربع و پایین آمدن تراز آن از سطح آب های آزاد به ۱۲۷۰٫۰۴ متر را تجربه کرد که با اقدامات موثر ستاد احیای دریاچه ارومیه اکنون مساحتی در حدود ۳ هزار کیلومتر مربع از دریاچه ارومیه زیر آب رفته و تراز دریاچه نیز به ۱۲۷۱٫۰۸ متر رسیده است.
مشاهده حرکات آرتمیا به صورت زنده درون دریاچه ارومیه نوید آن را می دهد که با احیای دریاچه ارومیه چرخه زندگی این موجود زنده تکمیل شده و بتوان از مزایای موجودیت آن استفاده کرد.

تصویری از آرتیمیانا ارومیانا

آرتمیا تنها موجود زنده دریاچه ارومیه از خانواده سخت‌ پوستان است که می‌تواند در آب غلیظ و شور زندگی و از جلبک‌های موجود دریاچه تغذیه کند. این جاندار شاخص‌ترین موجود زنده دریاچه است که غذای اصلی پرندگان را تشکیل می‌دهد و بیشترین منبع غذایی برای ماهیان خاویاری است. این جاندار تک‌سلولی با شرایط آب شور دریاچه ارومیه سازگاری پیدا کرده است و هم می‌تواند زنده ‌زایی و هم تخم‌گذاری کند. البته در شرایطی که استرس محیطی نباشد این جاندار زنده ‌زایی می‌کند.
آرتمیا سخت پوست فیلتر کننده غیر انتخابی است که کلیه ذرات کمتر از ۵۰ میکرون را تغذیه می کند و در آبهای بسیار شور زندگی می کند و هیچگونه وسیله دفاعی ندارد.
در ابتدا از این موجود به عنوان غذای ماهیان اکواریومی استفاده می شد ولی بعداً با پی بردن به اهمیت آن در تغذیه لارو تازه تفریخ یافته انواع آبزیان ، کار برد آن در این زمینه به طور جدی مورد توجه قرار گرفت به طوریکه امروزه در صنعت آبزی پروری خصوصاً پرورش میگو به صورت اجتناب ناپذیری با آرتمیا پیوند خورده است و آرتمیا علاوه بر اینکه یک منبع غذایی با ارزش است دارای خصوصیات و ویژگی های فراوانی است که هم برای پرورش دهنده و هم برای آبزیان بی نهایت مهم است.
آرتمیا تخم باارزشی دارد، پرورش ‌دهندگان میگو طی روشی این تخم‌ها را باز می‌کنند ‌و وقتی نوزاد بیرون می‌آید، برای مزارع پرورش میگو استفاده می‌کنند، زیرا میگو باید غذای جنبنده مصرف کند. از این‌رو تخم یا سیست آرتمیا در سطح دنیا دارای ارزش جهانی است.
آرتمیا اورمیانا یکی از هفت گونه شناخته شده آرتمیای دو جنسی در جهان است، ارزش غذایی آن در حد مطلوب است و دارای بیش از ۵۲ درصد پروتئین و چهار درصد چربی است و ترکیب و میزان اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب آن در حدی است که نیازهای آبزیان آبهای شیرین را به طور کامل برآورده می سازد.
از این موجود زنده می توان به صورت مستقیم یا پس از منجمدکردن و یا خشک کردن به عنوان یک خوراک پروتئینی مغذی برای پرورش انواع ماهیان، میگوها و خرچنگ های آب شیرین استفاده کرد و یا می توان پس ازغنی سازی برای پرورش ماهیان و میگو های آب شور به کار برد.
خشک شدن آب دریاچه ارومیه و افزایش بیش از حد شوری برمیزان تولید مثل آرتمیا تاثیر منفی می گذارد به گونه ای که هم اکنون در اثر شرایط بحرانی دریاچه ارومیه تعداد آرتمیا از ۲۰ الی ۲۲ عدد تخم و توده زنده در هر لیتر به یک الی دو عدد در هر لیتر رسیده است.
در حال حاضر غلظت نمک در دریاچه ارومیه به بالای ۳۴۰ گرم برلیتر رسیده در حالیکه در شرایط عادی باید شوری آب دریاچه به ۱۵۰ میلی گرم در لیتر و تعداد آرتمیا نیز به ۸ الی ۱۵ عدد در لیتر برسد اما شرایط فعلی آب دریاچه به حالت فوق اشباع در آمده که در این شرایط آرتمیا نمی تواند زاد ولد کرده و حیات خود را ادامه دهد.

«روند خشک شدن دریاچه ارومیه» تصویر برگزیده ناسا در سال 2016