برگزاری همایش ملی کمیته‌های دستگاهی کرسی‌های نظریه‌پردازی

در جلسه شورای علمی ـ راهبردی هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره ضمن ارائه گزارشی از فعالیت کرسی‌ها و کمیته‌های دستگاهی مختلف، مقرر شد که همایشی ملی برای هم‌افق‌سازی کمیته‌های دستگاهی دانشگاه‌های مختلف در دانشگاه علامه ‌طباطبائی برگزار شود.

به گزارش عطنا به نقل از مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، جلسه شورای علمی ـ راهبردی هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره با حضور آیت‌الله رشاد، رئیس این هیئت، رؤسای کرسی‌ها و دبیران برخی از کمیته‌های دستگاهی در محل پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.

بنابراین گزارش، در ابتدای این جلسه گزارشی از روند تشکیل و فعال‌سازی کمیته‌های دستگاهی در دانشگاه‌ها و برخی آمار و ارقام مربوط به این اقدامات و فعالیت‌ها توسط مصطفی اسماعیلی، مسئول کمیته‌های دستگاهی دبیرخانه کرسی‌های نظریه پردازی، نقد و مناظره ارائه شد.

گزارشی از روند تشکیل و فعال‌سازی کمیته‌های دستگاهی

بر اساس این گزارش، با گذشت یک سال و نیم از تصویب آیین‌نامه کمیته‌های دستگاهی فعالیت‌های خوبی صورت گرفته که برگزاری کارگاه‌های متعدد برای آشنایی مسئولان و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها با کرسی‌ها، شناسایی صاحبان ایده‌ها، اقدام به سفرهای استانی به منظور معرفی کرسی‌های نظریه‌پردازی به ارکان علمی و اجرایی استان و رفع برخی محدودیت‌ها و موانع، راه‌اندازی دبیرخانه یا دفتر یا مرکز کرسی‌های علمی در دستگاه‌ها و راه‌اندازی دبیرخانه مرکزی در دانشگاه‌های جامع استان‌ها و سپردن مدیریت روند حرکتی کرسی‌ها در آن منطقه به این دبیرخانه‌ها از آن جمله است.

همچنین بنا به گزارش ارائه شده توسط مسئول کمیته‌های دستگاهی دبیرخانه کرسی‌های نظریه پردازی، نقد و مناظره تا کنون 54 تفاهم‌نامه میان هیئت حمایت و دانشگاه‌ها و مراکز مختلف به امضا رسیده که به موجب آنها در حال حاضر ارتباط پویا و فعالی با 30 دانشگاه برقرار شده است.

افزون بر این بر اساس تفاهم‌نامه‌ها 25 کمیته دستگاهی تشکیل شده که به واسطه آن، کمیته‌ها مواردی همچون اختصاص یک کارشناس و مدیر به امر کرسی‌ها، برگزاری جلسات منظم کمیته‌های دستگاهی و طراحی آیین‌نامه‌های جدید بر اساس بوم دانشگاه را پذیرفته‌اند.

اسماعیلی با اشاره به پیشروی دانشگاه علامه ‌طباطبائی در زمینه برگزاری کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره و روندهای مربوط به آن، گفت: دانشگاه‌های اصفهان، مازندران و سیستان و بلوچستان نیز این موضوع را به نحو مناسبی پیگیری کرده‌اند و برخی نیز در حال تکمیل زیرساخت‌ها هستند

همچنین بر اساس این گزارش، دلیل به تعویق افتادن برخی اقدامات در برخی دانشگاه‌ها مجال کمتر اعضای هیئت علمی علوم انسانی و کمتر قرار گرفتن آنها در سطوح مدیریتی بوده که با بی‌اطلاعی یا بی تمایلی رؤسای برخی از دانشگاه‌ها برای فعالیت در رابطه با کرسی‌ها همراه شده است.

شاخص‌های در نظر گرفته شده برای ارزیابی کمیته‌های دستگاهی

اسماعیلی همچنین به برخی شاخص‌های پیشنهادی در نظر گرفته شده برای ارزیابی کمیته‌های دستگاهی اشاره کرد و گفت: تشکیل منظم کمیته دستگاهی حداقل ماهی یک جلسه، اختصاص کارشناس کمیته دستگاهی، راه‌اندازی دفتر یا دبیرخانه کرسی‌های علمی، ارائه گزارش سه ماهانه به دبیرخانه، تدوین آیین‌نامه حمایتی در دستگاه، اختصاص بودجه مرتبط با امر کرسی‌ها و حضور رئیس و معاون پژوهشی دانشگاه در جلسات مجمع و شورای علمی از جمله این شاخص‌هاست.

وی همچنین از تعداد طرحنامه ارسال شده به هیئت حمایت، تعداد پیش اجلاسیه‌ها و اجلاسیه‌های برگزار شده، تعداد اجلاسیه‌های موفق، تعداد کرسی‌های ترویجی برگزار شده، تعداد کارگاه‌های تخصصی با گروه مخاطب اعضای هیئت علمی و اساتید به عنوان برخی دیگر از شاخص‌های مد نظر یاد کرد و گفت: برنامه‌ریزی شده که در آینده بر اساس این شاخص‌ها رؤسا و کارشناسان کمیته‌های موفق معرفی و مورد تقدیر قرار گیرند.

همچنین به گفته مسئول کمیته‌های دستگاهی دبیرخانه کرسی‌های نظریه پردازی، نقد و مناظره در شش ماهه نخست سال جاری که بخشی از آن با تعطیلات تابستانی همزمان شده، 9 پیش‌اجلاسیه، 2 اجلاسیه نهایی و 12 جلسه کمیته دستگاهی برگزار شده است.

تأیید اعضای پیشنهادی برای عضویت در شورای علمی کرسی معماری و شهرسازی

در بخش دیگری از این جلسه مهندس عبدالحمید نقره‌کار به معرفی تنی چند از اساتید معماری و شهرسازی برای عضویت در شورای علمی کرسی مربوطه پرداخت که ضمن تأیید عضویت این افراد مقرر شد در تکمیل اعضای این شورا انتخاب اساتید از دانشگاه‌ها و مناطق مختلف کشور مورد توجه قرار گیرد.

مهندس نقره‌کار ضمن گلایه از فعال نبودن کمیته‌های دستگاهی دانشگاه‌های فنی و مهندسی و لزوم مطالبه جدی‌تر از این دانشگاه برای حمایت از نظریه‌پردازی فنی خواستار توجیه این دانشگاه‌ها شد.

رئیس شورای علمی کرسی معماری و شهرسازی همچنین بر روشن‌تر شدن تفاوت‌های نظریه‌پردازی و نوآوری و تبیین آن برای اساتید و صاحبان طرحنامه‌ها تأکید کرد.

اقدامات دانشگاه عالی دفاع ملی در راستای تقویت کرسی‌های نظریه‌پردازی

در بخش دیگری از این نشست دکتر عصاریان دبیر کمیته دستگاهی دانشگاه عالی دفاع ملی به ارائه گزارشی از فعالیت‌های این کمیته پرداخت و از تدوین جدول امتیازات برای اعضای هیئت علمی فعال در زمینه نقد، نوآوری و ایده‌پردازی در این دانشگاه، برگزاری کارگاه‌های آموزش نقد، نوآوری و نظریه‌پردازی، معرفی کرسی‌های نظریه‌پردازی به مدیران ارشد و صاحبان مدارک علمی در نیروهای مسلح و اخذ بیش از 800 طرحنامه اولیه از این افراد، به عنوان عمده‌ترین فعالیت‌های این کمیته یاد کرد.

ضرورت برجسته‌تر دیدن تفاوت نوآوری و نظریه‌پردازی

دکتر پورموسوی، نماینده نهاد نماینده ولی فقیه در دانشگاه‌ها نیز در بخش دیگری از جلسه، در اشاراتی بر لحاظ شدن برجسته‌تر تقسیم‌بندی میان نوآوری و نظریه‌پردازی در ارائه و پذیرش طرحنامه‌ها تأکید کرد و افزود: به نظر می‌رسد که با توجه به سیر کار علمی از نقد به نظریه‌پردازی منطقی‌تر آن است که آمار طرحنامه‌ها نقد بیش از نظریه‌ها باشد در حالی که عکس این را شاهدیم.

وی همچنین به امکان استفاده هم‌افزا از ظرفیت حوزه‌های علمیه در توسعه کرسی‌های نظریه‌پردازی نیز اشاره کرد و گفت: این کار در استان‌ها از طریق امامان جمعه فعال در فضای تدریس حوزوی و دانشگاهی به خوبی قابل پیگیری است.

ضرورت آموزش شیوه‌های نقد و نظریه‌پردازی

دکتر هنری، معاون پژوهشی دانشگاه علامه ‌طباطبائی نیز در بخشی از این نشست با اشاره به این نکته که موضوع نظریه‌پردازی را به نحوی باید دید که بتوان آن را در آینده نیز ادامه داد، گفت: ما باید شیوه‌های چابک‌تری را بیابیم که از طریق آنها بتوان اعضای هیئت علمی بیشتری را جذب این موضوع کنیم.

وی با بیان این که نباید از آموزش غافل شد، اظهار کرد: اعضای هیئت علمی هنوز نیاز به آموزش دارند و خود ما شاهدیم که افراد زیادی مراجعه و برای ورود به این زمینه اظهار علاقه می‌کنند، اما نمی‌دانند که چگونه به این کار بپردازند.

وی با تأکید بر راهگشا بودن اهتمام به آموزش از طریق برگزاری کارگاه‌ها، تدوین کتاب و تربیت مدرس برای ترویج و آموزش شیوه‌های نقد و نظریه‌پردازی، گفت: در صورتی که بتوان کتاب‌هایی تدوین کرد و در اختیار دانشگاهیان و علاقه‌مندان به ورود در این عرصه قرار داد و یا مدرسانی تربیت کرده و توسط آنها اقدام به برگزاری کارگاه‌های آموزشی در دانشگاه‌هایی کنیم که کمتر به این موضوعات پرداخته‌اند، می‌توان بر کمیت و کیفیت کار افزود.

فعالیت‌های دبیرخانه کرسی‌های دانشگاه تهران

در بخش دیگری از جلسه پوراحمدی، رئیس دبیرخانه کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره دانشگاه تهران به تشریح اقدامات انجام شده توسط این دبیرخانه در دوره معاونت پژوهشی جدید دانشگاه پرداخت و گفت: تأسیس دبیرخانه کرسی‌های علمی در دانشگاه تهران، تعیین اعضای کمیته دستگاهی دانشگاه تهران و تشکیل منظم جلسات آن، تبیین چارچوب‌ها و تعاریف در جلسات، تدوین مقررات داخلی خاص دانشگاه تهران در راستای آیین‌نامه هیئت حمایت، تعیین و تشریح وظایف ساختار دانشگاه در این زمینه و به طور خاص وظایف معاونت پژوهشی دانشکده‌ها و بررسی ایجاد پایگاه اطلاع‌رسانی کرسی‌های نظریه‌پردازی در دانشگاه از مهمترین اقدامات انجام شده در این راستا بوده است.

وی نیز بر لزوم تدوین و در اختیار گذاشتن کتاب‌ها و منابع مرجعی در زمینه‌های نقد، نوآوری و نظریه‌پردازی تأکید کرد و گفت: ما علاوه بر آیین‌نامه‌ها و مقرراتی که دارای ادبیاتی نامأنوس است و بایستی به زبان روان اداری بازنویسی شود نیاز داریم که برای تسهیل روند کار منابعی برای تشریح شیوه علمی کار نیز در اختیار اساتید قرار دهیم.

پوراحمدی همچنین با اشاره به مشوق‌های در نظر گرفته شده در دانشگاه تهران برای نظریه‌پردازی گفت: آیین‌نامه ارتقا در دانشگاه تهران تغییراتی داشته و اعضای هیئت علمی با نوعی الزام برای کسب حداقلی از امتیازات در طول سال مواجه‌اند که در این مورد به موضوع کرسی‌ها نیز اشاره شده و توجه اعضای هیئت علمی به فعالیت در این زمینه جلب شده است.

دکتر ملکوتیان رئیس کرسی علوم اجتماعی نیز با اشاره به در نظر گرفته شدن امتیاز کرسی‌های نظریه‌پردازی در موضوع ترفیع اساتید در سطوح عادی، ویژه و ممتاز، گفت: اگر دانشگاه‌های تهران و علامه بتوانند اقدامات مناسبی برای گنجاندن فعالیت‌های اعضای هیئت علمی در زمینه نقد، نوآوری و نظریه‌پردازی در ذیل آیین‌نامه ارتقا انجام دهند، چنان چه دانشگاه تهران طراحی‌های مناسبی انجام داده است، سایر دانشگاه‌ها هم در این مسیر فعال خواهند شد.

برگزاری همایش ملی کمیته‌های دستگاهی کرسی‌های نظریه‌پردازی/ احتمال تأسیس کرسی مخصوص دانشگاه‌های نظامی

در پایان این جلسه و در جمع‌بندی مباحث نیز آیت‌الله رشاد با اشاره به موضوع حمایت کمیته‌های دستگاهی، گفت: ممکن است این مسئله وجود داشته باشد که کمیته‌های دستگاهی چه حمایت‌هایی باید ارائه کنند و می‌توان در این زمینه تجارب دانشگاه‌های مختلف را دریافت کرده و با بررسی آنها حداقلی برای این موضوع تعیین و به کمیته‌ها اعلام کرد.

رئیس هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره همچنین با تأکید بر ضرورت ادامه یافتن برنامه‌های آموزشی توجیهی دستگاه به دستگاه با توجه به وجود ابهاماتی در زمینه‌های مختلف پیشبرد کرسی‌ها، افزود: هم به اعتبار توجیه شدن مجموعه کمیته‌های دستگاهی و مسئولان آنها و هم به منظور هم افق کردن مجموعه و ایجاد احساس هویت در آنها برای حرکت در مسیر نقد و نظریه‌پردازی لازم است همایشی با حضور اعضا و مسئولان کمیته‌های دستگاهی از دانشگاه‌های مختلف کشور برگزار شود.

در ادامه با همراهی و موافقت اعضای شورا و پذیرش معاونت پژوهشی دانشگاه علامه ‌طباطبائی مقرر شد که همایش ملی کمیته‌های دستگاهی کرسی‌های نظریه‌پردازی با همکاری هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره و دانشگاه علامه ‌طباطبائی در هفته پژوهش برگزار شود.

آیت‌الله رشاد همچنین خواستار انعکاس بیشتر گزارش عملکرد کمیته‌های دستگاهی در رسانه‌ها به منظور فرههنگ‌سازی شد و در ارتباط با فعالیت‌های ناظر به نقد، نوآوری و نظریه‌پردازی در حوزه‌های علمیه خواستار در دستور کار قرار گرفتن گفتگو با مدیریت و معاونت پژوهشی جدید حوزه‌های علمیه و پی گرفتن اقدامات تعاملی در این زمینه شد.

وی در پایان با اشاره به اعلام رئیس جدید کمیته دستگاهی دانشگاه عالی دفاع ملی در روزهای آینده، گفت: لازم است که هم‌اندیشی‌ای با دانشگاه‌های وابسته به نهادهای نظامی و انتظامی برگزار شود که در صورت لزوم و به نتیجه رسیدن کرسی مستقلی به این سنخ دانشگاه‌ها و موضوعات اختصاص یابد.