آیا داشتن مرجع تقلید واجب است؟/ چگونگی «عمل به احتیاط» در شرع

حجت‌الاسلام بصیری گلپایگانی گفت: تقلید از مراجع باید در خصوص فروع دین باشد.

به گزارش عطنا، حجت‌الاسلام‌ والمسلمین حمیدرضا بصیری گلپایگانی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی و کارشناس فقه و حقوق اسلامی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان در خصوص وجوب داشتن مرجع تقلید گفت: هر مسلمانی باید یک مرجع تقلید داشته باشد. این امر واجب را می‌توان از دو راه عقلی و شرعی فهمید.

وی افزود: در خصوص برهان عقلی لزوم داشتن مرجع تقلید، باید گفت که هر شخص نیازهایی دارد، برای نمونه وقتی انسانی بیمار است، نزد پزشک می‌رود و از وی کمک می‌گیرد یا اینکه خودش تخصص در پزشکی دارد و مشکلش را حل می‌کند. بنابراین برای نیاز‌های دینی انسان و شبهاتی که دارد، یا باید خود فرد عالم دینی باشد یا اینکه مرجعی داشته باشد که پاسخ شبهاتش را از وی بگیرد.

بصیری گلپایگانی ادامه داد: در خصوص دستور دین مبنی بر داشتن مرجع تقلید، آیات روایات فراوانی داریم که در اینجا به بیان یک آیه قرآن و یک روایت بسنده می‌کنیم. خداوند در قرآن کریم و در آیه هفت سوره انبیاء می‌فرمایند «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ؛ اگر نمی‌دانید از پژوهندگان كتابهاى آسمانى بپرسيد».

وی اضافه کرد: همچنین امام صادق(ع) در حدیثی مشهور می‌فرمایند: «هر کدام از فقها که صیانت نفس دارد، از دینش محافظت می‌نماید، با هوای نفس مخالفت می‌کند و امر مولای خود ائمه معصومین(ع) را اطاعت می‌کند، پس بر مردم است که از او تقلید کنند».

این کارشناس مسائل مذهبی ادامه داد: بنابراین هر مسلمانی به لحاظ عقلی و شرعی به یک مرجع تقلید نیاز دارد که روشن کننده مسیر زندگیش باشد. اگر آیات و روایات هم داشتن مرجع تقلید را بر انسان واجب نمی کردند، عقل آدمی حکم می‌کرد که یک عالم عادل را به عنوان مرجع تقلید انتخاب کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی در خصوص نیاز داشتن تخصص برای انجام اعمال دینی اظهار کرد: برای اینکه شخص بخواهد به شبهات دینی پاسخ دهد، باید تخصص داشته باشد. برخی می‌گویند که ما به مفاهیم دینی آشنا هستیم و نیازی به مرجع تقلید نداریم، در جواب این افراد باید بگوییم که همان گونه که خیلی از ما اطلاعات پزشکی داریم اما در مواجهه با بیماری نزد دکتر می‌رویم، مسلمان هم اطلاعاتی کلی از دین دارد، اما چون تخصص ندارد باید برای انجام اعمال دینی از متخصص دین که همان مرجع تقلید است کمک بگیرد.

بصیری گلپایگانی در خصوص چگونگی تقلید از مراجع گفت: تقلید از مراجع باید در خصوص فروع دین باشد. فرد مقلد باید یک شخص را به عنوان مرجع تقلید انتخاب کند یا اینکه رساله همه مراجع را مطالعه کند و به آن حکمی که دیگر حکم‌ها را پوشش می‌دهد، عمل کند که به این نوع تقلید، عمل به احتیاط می‌گویند. برای نمونه بخشی از مراجع می‌گویند که باید یکبار مسح پا کشید، برخی می‌گویند باید دوبار مسح پا کشید. در این جا فردی که عمل به احتیاط می‌کند باید دوبار مسح بکشد که تمامی نظرات را پوشش دهد. عمل به احتیاط کار بسیار دشواری است.

وی در خصوص اینکه آیا می‌شود مسلمانی بدون مرجع تقلید وارد بهشت شود، اظهار کرد: اگر انسانی بدون داشتن مرجع تقلید در تمامی دوران زندگی همه وظایفش را به درستی انجام دهد، عاقبت به خیر خواهد شد، اما به دلیل اینکه مرجع تقلید نداشته است، بازخواست می‌شود. البته باید بگویم که این نوع زندگی، احتمال خطا بسیار بالایی دارد و هیچ مسلمان عاقلی بدون مرجع تقلید زندگی نمی‌کند، چون زندگی چالش‌های فراوانی دارد و هر انسانی نیازمند یک مشاور دینی است.