ریشه اصلی دست درازی به بیت المال/تا علوم متحول نشوند کرامت در حد رویا باقی می‌ماند

علوم انسانی یعنی مطالبی که از ذهن تراوش می‌کند؛ زمانی که این علوم متحول شوند کرامت محور می‌شویم و این کرامت محوری بر سایر ارکان جامعه و شئونات آن نیز اثر می‌گذارد.

به گزاش عطنا به نقل از شبستان، فرا رسیدن دهه کرامت روزهایی که با نام و یاد امام رئوف حضرت امام رضا(علیه السلام) و خواهر بزرگوارشان حضرت معصومه (سلام الله علیها) این چنین نامگذاری شده‌اند ما را بر آن کرد تا کرامت را از زاویه‌ای متفاوت بررسی کنیم و علم و اندیشه و عمل به کرامت انسانی را از لسان اندیشمندان جویا شویم.

در این راستا با دکتر یحیی یثربی، استاد تمام رشته فلسفه و کلام اسلامی که سالیان سال در حوزه‌های فکری به این مملکت خدمت کرده است درباره رابطه متقابل کرامت و علوم انسانی به گفت و گو پرداخته ایم؛ آنچه که در ادامه می‌خوانید حاصل این گپ و گفت است:

دکتر سیدیحیی یثربی، استاد فلسفه در پاسخ به پرسشی در مورد ارتباط متقابل و تعامل کرامت محوری و تاثیر آن بر علوم انسانی اظهار کرد: معتقدم باید این دو اصل را به کلی از یکدیگر جدا کنیم چرا که هر کدام مطالب جداگانه‌ای هستند اما روی یکدیگر تاثیر دارند، بنابراین باید به این نکته دقت کنیم که کدام یک از این دو مقدم هستند و باید از کدام یک آغاز کنیم.

وی ادامه داد: من به ضرس قاطع معتقدم نخست باید در علوم انسانی به تحول و پیشرفت برسیم تا بتوانیم از ورای آن کرامت انسان را محور قرار دهیم، اساسا محور قرار دادن کرامت انسان، یکی از دستاوردهای تحول ذهنی انسان است یعنی اگر تحول ذهنی نداشته باشیم هرگز کرامت انسانی را باور نخواهیم کرد.

این پژوهشگر با بیان اینکه کرامت انسان در قرآن کریم مورد توجه قرار گرفته است، تصریح کرد: و این تاکید قرآن در حالی است که متاسفانه امروز در جامعه مسلمین به بسیاری از مفاهیم والای قرآنی توجه نمی‌شود و این امر نشان از عدم توجه به مفاهیم دینی دارد و به نظر می‌رسد نه تنها به درستی این مفاهیم درک نشده که برخی حتی تلاشی برای فهم آن نیز ندارند.

وی با اشاره به مثالی از تاریخ اسلام و سیره حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) بیان کرد: اینکه حضرت امیر (ع) حال ابن ملجم که قاتلش است را جویا می‌شود به دلیل بزرگی ذهن و روح و کرامت حضرت (ع) است. امروز اما کسی که با یک نفر دشمن است و او را شکنجه می‌دهد و خانواده اش را نابود می‌سازد هنوز به آن درجه از کرامت نرسیده و نخواهد رسید و در واقع ذهن او عقب مانده است. بنابراین معتقدم در گام نخست باید به توسعه ذهن خود و جامعه مان بپردازیم و همواره این مسئله را مدنظر قرار دهیم که اگر ذهن توده مردم توسعه یابد و مردم بدانند که انسان ولو خطاکار احترام دارد، در آن صورت شاهد تغییر جامعه خود خواهیم بود.

یثربی با بیان اینکه باید ذهن آدمی حرکتی پیشرو را تجربه کند، افزود: مثلا همه می‌دانند که (نباید) به بیت المال در مسیری جز خدمت به مردم دست زد اما مسئولی که حقوق نجومی می‌گیرد یا دزدی می‌کند قطعا ذهن رشدیافته‌ای ندارد و نمی‌تواند حرمت بیت المال را بفهمد. او درک نمی‌کند که این مال برای انسانی است که برای تهیه دارو و درمان خویش درمانده است، بنابراین چنین فردی که دست درازی به بیت المال می‌کند ذهنی عقب مانده‌ای دارد چرا که ذهن پیشرفته دزدی نمی‌کند و اصلا مال هم آنقدر ارزش ندارد که چنین کنند.

بنابر گفته استاد بازنشسته دانشگاه علامه طباطبائی ذهن پیشرفته ثروت را صاحب نمی‌شود و این مساله نمونه‌های فراوان و شاهد مثال‌های متعدد دارد چنانچه می‌بینیم برخی ثروتمندان کشورهای دیگر تمام اموالشان را در راه مردم خرج می‌کنند ولی متاسفانه امروز شاهدیم که یک مسلمان از مال مردم دزدی می‌کند و پول هایش را در بانک‌های خارجی ذخیره می‌کند. بنابراین اول باید ذهن پیشرفته داشته باشیم تا مسیر حرکت خود را بدانیم؛ کسی که دزدی می‌کند لگد به کرامت و حرکت زندگی متعالی خود زده است.

این پژوهشگر در ادامه به بیان خاطره‌ای تلخ از دوران حضور در دوره‌های تابستانی ویژه مربیان پرداخت و گفت: به یاد می‌آورم زمانی خانمی برای شرکت در دوره تابستانی به اداره کل یکی از مناطق آموزش و پرورش آمده بود، معاون آن اداره کل در کنار حوض حیاط آن اداره مشغول گرفتن وضو برای نماز ظهر و عصر بود و زیر لب سوره قدر را می‌خواند. آن خانم با کمال تواضع سلام کرد و گفت: من بچه شیرخوار در منزل دارم اگر ممکن است بروم و بعدازظهر برای ثبت نام در کلاس‌ها مراجعه کنم. این فرد که مشغول وضو و قرائت سوره قدر بود جواب نداد و آن خانم دوباره سوال کرد که فرد به جای پاسخ مودبانه به او پرخاش کرد و گفت: مگر کوری و نمی‌بینی که وضو می‌گیرم؟! حال تصور کنید آیا این چنین فردی و با این دیدگاه می‌تواند درکی از کرامت داشته باشد؟ چنین فردی قطعا توسعه ذهنی نداشته و نخواهد داشت. حال آنکه پیامبر اسلام(ص) مشغول نماز بودند و حسنین(ع) روی کمر ایشان می‌نشستند و حضرت(ص) سجده اش را طولانی کرد! آن وقت چنین فردی حتی در هنگام وضو و آن هم در حد یک پاسخ ادب را رعایت نکرد.

یثربی در ادامه تاکید کرد: با این وصف باید اول در علوم انسانی توسعه داشته باشیم علوم انسانی یعنی مطالبی که از ذهن تراوش می‌کند؛ زمانی که این علوم تحول یافت کرامت محور می‌شویم و این کرامت محوری بر سایر ارکان جامعه و شئونات آن و همچنین رشته‌های مختلف علوم انسانی اثر می‌گذارد و حتی در رشته‌های علوم تجربی نیز تحول ساز می‌شود.

وی در پایان اینچنین نتیجه گیری کرد که متاسفانه ما مسائل عادی و مشکلات را جدی نگرفته‌ایم تا کرامت انسان را تامین کنیم؛ به جای کمک به مردم برایشان بدبختی فراهم می‌کنیم در حالی که اگر به اهمیت حرمت انسان‌ها برسیم که نرسیده‌ایم اولین کاری که می‌کردیم آن بود که علوم انسانی پیشرو داشته باشیم.